🚫 اولین جلد از مجموعه‌ی «استدلال ناتمامِ فقیهان» با عنوان «سگ و شریعت» در شرُف انتشار است. نویسنده‌اش از شاگردان «امیرحسین ترکاشوند» نویسنده‌ی کتاب معروف «حجاب شرعی در عصر پیامبر (ص)» است. (یادآوری میکنم خطاهای فاحش روش‌شناختیِ آن کتاب را) ⭕️ شاگرد نیز (طبق آنچه در گفتگوی مستقیم با وی در توییتر دریافتم) همچون استادش، عمیقاً کم‌سواد امّا در عوض «پُر اطلاعات» است. در عین اینکه در بهره‌مندی از روش علم فقه به‌شدّت ضعیف است، امّا در گفتارهایش طوری مخاطب را درگیر فراوانیِ اطلاعات خویش از دیدگاه‌های فقهاء و روایات و گزاره‌های تاریخی و البته اصطلاحات فقهی میکند و چنان پرطمطراق سخن میگوید که جز کسیکه اطلاع دقیق از فرازونشیب‌های بحث فقهی و فرایند فقاهت نداشته باشد، کسی به این نقصان پی نمی‌برد. ❌ گرچه «طهارت یا نجاست سگ» از لحاظ تأثیر پررنگی که در سبک زندگی دارد مهمّ است، اما مسئله‌ی بسیار مهم‌تر، پدیده‌ی نوظهور #فقاهت_ژورنالیستی است که با ضمیمه‌شدن به ظرفیت اینفلوئنسرسازی در فضای مجازی روبه‌رُشد است و خطرهای خاص خود را (ازجمله تزلزل اعتماد به فتاوای فقهی و عرفی‌سازیِ دین) برای دیانت جامعه دارد. 📝 در همین رابطه: «فقاهت ژورنالیستی» به‌مثابه شبه‌علم 📡 قطعاً پس از انتشار این کتاب، همچون کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر (ص)» رسانه‌های داخلی و خارجی‌ای که از هیچ تلاشی برای «استحاله‌ی فرهنگی جامعه‌ی ایران» دریغ ندارند، اقدام به معرفی و ترویج این کتاب و ضریب‌دادن به آن میکنند. 📍چه باید کرد؟ از فرهیختگان بزرگوار حوزوی و مؤسسات تبلیغی انتظار می‌رود که ضمن احتراز از تفسیق و تکفیرِ نویسنده، اهتمام جدّی داشته باشند به «واکنش علمی در تخاطب با عموم مردم که مخاطبین اصلیِ کتاب هستند». با تجربه‌ای که پشت‌سر گذاشتیم، یک واکنش مناسب همان جنس اقدامی است که آقای سوزنچی در واکنش به کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر (ص)» داشتند. ✅ میتوان از طرفی با انتشار مقالات و گفتارها و حداقل یک کتاب علمی-ترویجی در نقدِ آن کتاب و رسواسازی اشتباهات فاحش علمی و فاش‌کردنِ سواد فقهی اندکِ نویسنده مواجهه‌ی درستی با آن داشت. البته در صورت امکان پس از آن، برگزاری یک مناظره‌ی علمی با نویسنده (با پیش‌شرط تسلط به فنّ مناظره) با همین هدف بالا نیز مؤثر خواهد بود ان‌شاءالله. ♨️ بسم الله دوستان! این گوی و این میدان! یک عرصه‌ی جدّی برای #جهاد_تبیین که فقط فرهیختگان حوزوی از پسِ آن برمی‌آیند. ✍ علی‌رضا ملااحمدی @Maktabkhaaneh

🌀 «فقاهت ژورنالیستی» به‌مثابه شبه‌علم 🖋 علی‌رضا ملااحمدی؛ #یادداشت_مهمان 🔸 چندسالی‌ است که با موج نوظهوری از اظهارنظرهای فقهی از سوی برخی افرادِ حوزوی مواجهیم که تفاوت‌های جوهری با اظهارنظرهای فقهیِ پیش از این دوران دارد. مهم‌ترین ویژگی این نوع فقاهت - که البته با تسامح آن را گونه‌ای فقاهت می‌نامیم- چهار مشخّصه است: 1⃣ انتخاب موضوع افرادی که در این حیطه به «پژوهشگر فقهی» شناخته شد‌ه‌اند، عموماً گرایش فکری‌شان به سمت جریان منوّرالفکری است که دغدغه‌ی اصلی‌اش «سکولاریزاسیون و عرفی‌سازیِ دین در جامعه‌ی ایران» است‌. این افراد هم بالتبع دقیقاً دست می‌گذارند روی موضوعات پرچالشی که ازقضا از مقتضیات زیستِ مدرن هستند و منجر به عرفی‌سازیِ دین می‌شوند. موضوعاتی مانند: حدود شرعی حجاب، جواز همجنس‌بازی، طهارت و نجاست سگ و... !! 2⃣ روش‌شناسیِ علمی معمولاً (نه همیشه) افرادی که در این زمینه فعّالیت می‌کنند، از عمق علمیِ بسیار کمی برخوردارند و نسبت به بهره‌مندی از فرایندهای فقهی و اصولی نه‌تنها تبحّر ندارند، بلکه به‌شدّت ضعیف هستند؛ - لااقل اینکه وقتی در این حیطه ورود می‌کنند، استدلال‌های فقهی‌شان اینچنین ضعیف می‌شود- امّا این ضعف را با قوّتی که در زمینه‌ی «اطلاعات فقهی» جبران می‌کنند. این قوّت را چنان پررنگ برجسته می‌کنند و آراء فقهاء و روایات و گزاره‌های تاریخی را بگونه‌ای کنار هم می‌چینند که مخاطب اگر خودش فهم فقهی دقیق و نسبتاً عمیقی نداشته باشد، به آن نقصان مهمّ پِی نمی‌برَد و مقهور این حجم عظیم اطلاعات می‌شوند. 3⃣ انتخاب مخاطب مخاطبین این اظهارنظرهای فقهی، نه جامعه‌ی علمی (حوزویان) بلکه عموم مردم هستند. اگر کسی دغدغه‌ی علمی داشته باشد و فعّالیتش حقیقتاً بر محور «حجّیت» شکل گرفته باشد و بخواهد در سنّت علمی اثرگذار باشد، نه‌تنها مخاطب اوّلیه‌اش حوزویان هستند، بلکه از طرح اختلافات درون‌علمی - که در میان فقهاء در همیشه‌ی تاریخ امری طبیعی و لازم بوده است- بیرون از فضای علمی به‌شدّت احتراز دارد؛ تا نکند باورهای دینیِ یک‌نفر یا اعتماد مخاطبی نسبت به فقهاء و مراجع تقلید متزلزل شود و نتیجه‌ی خسارت‌بارش در روز قیامت وبال او گردد. 🔻‌امّا فعّالان عرصه‌ی #فقاهت_ژورنالیستی دقیقاً برعکس عمل می‌کنند؛ مخاطبین اصلی‌شان نه جامعه‌ی علمی (حوزوی) بلکه عموم مردم هستند و در محتوایی که انتشار می‌دهند همواره طوری سخن می‌گویند که باورِ مخاطبِ ناآگاه نسبت به اتقان فتاوای فقهی متزلزل می‌شود و ناخودآگاه به سمت نوعی «تدیّنِ شخصی، سلیقه‌ای و گزینشی» سوق پیدا می‌کند. 4⃣ ادبیات ارائه اظهارنظرهای خاصّ و شاذّ فقهی معمولاً متّکی به ارائه‌ی ادلّه‌ی فقهی - مشتمل بر بهره‌مندیِ روش‌مند از اصطلاحاتِ رایج در دانش‌های پیرامونی همچون اصول و رجال و درایه و...- است و لذا محتوایی کاملاً پژوهشی است؛ که عموم مردم (کم‌آگاهان از دانش فقه) توان فهم درست این متون و سنجش قضاوت آنها را ندارند. 🔻 امّا متونی که درباره‌ی آنها سخن می‌گوییم، مخاطب اصلی خودشان را عموم مردم می‌دانند. مسلّماً دیدگاه‌های غیرروشمند هیچ‌گاه در جامعه‌ی علمی اعتباری کسب نمی‌کنند و بالتبع در جامعه‌ی دیندار هم مورد توجّه قرار نمی‌گیرند. به همین جهت منوّرالفکرانِ فقهی، مستقیماً عموم مردمِ نامطّلع از «مؤلّفه‌های دانش فقه» را خطاب قرار می‌دهد. به همین دلیل گرچه نویسنده‌ی این متون از ادبیات فقهی بهره می‌برد، امّا آن‌قدر ساده و بدون پیچیدگی‌های یک متنِ واقعاً پژوهشی و علمی می‌نویسد که هرکسی با کمترین سواد ممکن بتواند آن را بفهمد و به مقصود نهاییِ نویسنده دست یابد. ✅ این البته خصیصه‌ی مثبتی است که یک نفر بتواند به خوبی با عموم مردم مخاطبه کند؛ امّا وقتی این خصیصه را در کنار سه‌دیگر ویژگیِ این متون می‌بینیم، متوجّه می‌شویم که این اقدام در حقیقت یک «جریان ژورنالیستی» با هدف عرفی‌سازیِ دین است که البته از ادبیات فقهی هم بهره می‌برَد تا بتواند ذهن و قلب جامعه‌ی دینی را متأثّر کند. #عرفی_سازی_دین @Manahejj

👆 قبلاً با اشاره به برخی مواضع آقای #سروش_محلاتی نکاتی را درباره‌ی #فقاهت_ژورنالیستی عرض کرده بودم. 👈 البته نباید فراموش کرد که #ژورنالیسم_فقهی با "فقاهت ژورنالیستی" در جوهره متفاوت است و میتواند به عنوان یک "فرصت" برای ارتقاء عقلانیت ایمانیِ جامعه مورد توجه قرار گیرد. ✍ ملااحمدی @Maktabkhaaneh