🔰ذاتی یا عرضی بودن حجیت #اطمینان (بخش اول) 🔸مشهور بین اُصولیین، حجّیّت #ذاتی قطع است. طبق این مبنا، این بحث واقع می شود که حجّیّت #إطمینان نیز ذاتی آن است به گونه ای که ردع از آن از سوی شارع ممکن نباشد یا اینکه به جعل جاعل است. 🔹در این مسأله سه دیدگاه وجود دارد: 1⃣ اطمینان مانند سایر ظنون می باشد و حجّیّت آن ذاتی نیست ▪️ صاحب منتقی در اینباره مینویسد: « #يختلف الإطمئنان عن القطع في جواز ردع الشارع عنه؛ لإنحفاظ مرتبة الحكم الظّاهري معه، فلا يلزم التناقض اللّازم في ردعه عن العمل بالقطع.»¹ ▪️شهید صدر حجّیّت اطمینان را #ذاتی می داند، ولی #تفسیردیگری از ذاتی ارائه می دهد و ردع از آن را أمری ممکن می شمرد. 🔻 ایشان می فرماید: «و أمّا الإطمئنان فقد يقال بحجّيّته الذاتيّة عقلاً تنجيزاً و تعذيراً كالقطع، بمعنى أنّ حقّ الطاعة الثّابت عقلاً كما يشمل حالة القطع بالتّكليف كذلك يشمل حالة الإطمئنان به، و كما لا يشمل حالة القطع بعدم التكليف كذلك لا يشمل حالة الإطمئنان بعدمه، فإن صحّت هذه الدعوى لم نكن بحاجةٍ إلى تعبّد شرعيّ للعمل بالاطمئنان، مع فارق: و هو #إمكان_الردع عن العمل بالاطمئنان مع عدم إمكانه في القطع.»² ــــــــــــــــــــــــ *¹:منتقى الأصول،ج‏۴،ص۱۸۶ *²:دروس فی علم الاصول،ج۲،۲۸۲ 🆔@masire_feghahat نقل‌مطالب‌صرفا‌با‌لینک‌کانال

🔰ذاتی یا عرضی بودن حجیت #اطمینان (بخش دوم) 2⃣دیدگاه دوم : حجّیّت إطمینان ذاتی است ▪️ محقّق نراقی می فرماید: إنّ العلم الّذي هو #الحجّة في الشّرعيّات من غير إحتياجٍ إلى #دليلٍ و برهانٍ، #هو_العلم_العادي، و هو الّذي لا يلتفت أهل العرف و معظم الناس إلى إحتمال خلافه و لا يعتبرونه في مطالبهم و لا يعتنون به في مقاصدهم و الحاصل أن لا يحتمل خلافه بحسب متعارف الناس و عاداتهم، لا ما لا يحتمل خلافه أصلا، أو لا يجوّز العقل خلافه أو عدّ خلافه محالاً عقليّاً و ذلك لأنّ مطلوب الشارع و مراد اللّه سبحانه و حججه الوسائط (عليهم السّلام) من العباد: هو الإطاعة و التسليم و الانقياد، و التجنّب عن المخالفة و العصيان¹ 🔸از نظر محقق نراقی علم عادی یا همان اطمینان عرفی علمی است که از آن تعبیر به حجت در شرعیات میشود و نیاز به دلیل و برهانی برای حجیت ندارد و از این عبارت ایشان استظهار میشود که از نظر ایشان حجیت علم عادی (اطمینان) ذاتی است ▪️ آیت الله إسحاق فیّاض می فرماید: إنّ الشخص إذا كان واثقاً و مطمئناً بعدالة زيد مثلاً كفى و إن لم يكن من أهل الفهم و الخبرة على أساس أنّ حجّيّة الاطمئنان #ذاتيّة كحجّيّة العلم فلا يتوقّف ثبوتها على دليلٍ، و من هنا لا فرق بين أن يحصل من سببٍ عاديٍّ أو غير عاديٍّ بإعتبار أنّه غير ملتفتٍ إلى أنّ السبب الموجب له غير عادي و إلّا لَزال إطمئنانه² 🔹ظاهر کلام ایشان، این است که حجّیّت إطمینان ذاتی است و قابل ردع نمی باشد ــــــــــــــــ *¹:عوائد الأيام في بيان قواعد الأحكام،ص۴۳۵ *²:تعاليق مبسوطة على العروة الوثقى،ج‌۴، ص۴۸ 🆔@masire_feghahat نقل‌مطالب‌صرفا‌با‌لینک‌کانال

🔰ذاتی یا عرضی بودن حجیت #اطمینان(بخش سوم) 3⃣دیدگاه سوم :حجّیّت إطمینان قابل إثبات #نیست، ولی قابل #نفی می باشد 🔆یعنی اگر دلیلی بر ردع از آن اقامه نشد، حجّت می گردد، ولی اگر مورد ردع قرار گرفت، حجّت نیست. 🔹آیت الله اراکی می فرماید: «یُمكن أن يقال: إنّ بقاء هذه الحجيّة #لايحتاج إلى تنصيصٍ من الشّرع، بل هو #حجّةٌ حتّى يرد من الشّرع في مقام #نصّ على عدم كفايته و لزوم العلم، فيقتصر في ذلك على ذلك المقام كما في مقام العلم بالنجاسة، حيث قال: حتّى ترى في منقاره دماً، و كما في مقام الشهادة: «على مثل هذا فاشهد أو دع»، فيكون هذا برزخاً بين العلم و الظنّ من حيث إنّ العلم غير قابلٍ للجعل في شي‌ءٍ من طرفيِ الإثبات و النّفي، و الظنّ قابلٌ له في كليهما، و هذا قابلٌ له في الثاني دون الأوّل¹.» ـــــــــــــــــــــــــــــ *¹:كتاب الطهارة،ج‌۲،ص۱۳۰ 🆔@masire_feghahat

🔰حجیت اطمینان از دیدگاه شیخ انصاری {بخش اول} 🔸منجزیت و معذریت #قطع ذاتی بوده و قابلیت جعل و نفی ندارد. از سویی دیگر، بدون شک اصل اولی در #ظن عدم حجیت بوده و برای حجیت، نیازمند دلیلی علم‌آور است. مرتبه سومی بین علم و ظن وجود دارد که از آن به #اطمینان یاد می‌شود. اطمینان در حقیقت همان #ظن_قوی است که موجب اطمینان و سکون نفس بوده و به #احتمال_خلاف موجود در آن، اعتنا نمی‌‌شود 🔹بر خلاف رویه معروف و متداول که حجیت اطمینان به نحو عمومی پذیرفته شده و اطمینان در عداد علم قرار گرفته است، به نظر می‌رسد، شیخ اعظم حجیّت اطمینان را نیازمند #دلیل دانسته و آن را به طور کلی حجّت نمی‌داند و به عبارتی دیگر، اطمینان را مانند ظن، نیازمند دلیل بر حجیت دانسته و اصل اولی در آن را حرمت عمل می‌انگارد. برای اثبات این سخن، دو شاهد قوی در رسائل وجود دارد که به آنها اشاره می‌شود 🆔@masire_feghahat

🔰بررسی تحلیلی صحیحه ابان بن تغلب{بخش‌دوم} 🔸مرحوم آیت الله خویی نسبت به این روایت دو جواب دیگر نیز مطرح کرده اند 🔹اشکال سندی ● أن رواية «أبان» ضعيفة السند لا يمكن الاعتماد عليها¹ 💢مرحوم آشتیانی صاحب [بحرالفوائد فی شرح الفرائد] نیز این روایت را دارای اشکال سندی میداند² 🔆اما با توجه به اینکه این روایت سه طریق دارد که هرکدام در کتاب های کافی³ ، تهذیب⁴ ، من لایحضر⁵ ذکر شده اند و روات یا توثیق خاص دارند و یا از طریق راه های دیگر مانند کثرت نقل اجلاء یا مشیخه میتوان توثیق کرد این کلام محل تامل است 🔹استظهار دوم : ابان #اطمینان داشته است نه قطع 🔆حجیت اطمینان #ذاتی_نیست بلکه حجیت عقلائیه و شرعیه است وهیچ محذوری ندارد که حجیت اطمینان در صورتی باشد که اطمینان ناشی از قیاس نباشد و این تعبیری که می گوید کنا نسمع ذلک بالکوفة ونقول ان الذی جاء به شیطان، این معنایش این است که ابان #مطمئن بود به آنچه که فهمیده بود، شک معتنابهی نداشت 🔹کلام آیت الله خویی(ره) ● إنه لا دلالة فيها على كونه قاطعا بالحكم. نعم يظهر منها أنه كان مطمئنا به، و لذا قال: «كنا نسمع ذلك بالكوفة، و نقول: ان الذي جاء به شيطان»⁶ ـــــــــــــــــــــ *¹:دراسات فی علم الاصول،ج۳،ص۴۸ *²:بحرالفوائد ‌ط‌ج،ج۱،ص۱۵۰ *³:کافی،ج۷،ص۳۰۰ *⁴:تهذیب الاحکام،ج۱۰،ص۱۸۴ *⁵:من لایحضره الفقیه،ج۴،ص۱۱۸ *⁶:دراسات فی علم الاصول،ج۳،ص۴۸ 🆔@masire_feghahat نقل‌مطلب‌صرفا‌بالینک‌کانال

🔰قطع در اصول دین 🔸در اینکه اصول دین میبایست قطع از روی #تحقیق باشد یا اینکه #یقین ولو از #تقلید کفایت میکند میان محققین اختلاف است اما روایتی در کافی شریف هست که میتواند در این مسئله راهگشا باشد و ظهور آن « کما صرّح به صاحب القوانین» در این است که #اطمینان و #اعتماد در این موارد کافی است و تحصیل #قطع لزومی ندارد . 🌀عنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى (علیه السلام) قَالَ: يُقَالُ لِلْمُؤْمِنِ فِي قَبْرِهِ مَنْ رَبُّكَ قَالَ فَيَقُولُ اللَّهُ فَيُقَالُ لَهُ مَا دِينُكَ فَيَقُولُ الْإِسْلَامُ فَيُقَالُ لَهُ مَنْ نَبِيُّكَ فَيَقُولُ مُحَمَّدٌ فَيُقَالُ مَنْ إِمَامُكَ فَيَقُولُ فُلَانٌ فَيُقَالُ كَيْفَ عَلِمْتَ بِذَلِكَ فَيَقُولُ أَمْرٌ هَدَانِي اللَّهُ لَهُ وَ ثَبَّتَنِي عَلَيْهِ فَيُقَالُ لَهُ نَمْ نَوْمَةً لَا حُلُمَ فِيهَا نَوْمَةَ الْعَرُوسِ ثُمَّ يُفْتَحُ لَهُ بَابٌ إِلَى الْجَنَّةِ فَيَدْخُلُ عَلَيْهِ مِنْ رَوْحِهَا وَ رَيْحَانِهَا فَيَقُولُ يَا رَبِّ عَجِّلْ قِيَامَ السَّاعَةِ لَعَلِّي أَرْجِعُ إِلَى أَهْلِي وَ مَالِي وَ يُقَالُ لِلْكَافِرِ مَنْ رَبُّكَ فَيَقُولُ اللَّهُ فَيُقَالُ مَنْ نَبِيُّكَ فَيَقُولُ مُحَمَّدٌ فَيُقَالُ مَا دِينُكَ‏ فَيَقُولُ الْإِسْلَامُ فَيُقَالُ مِنْ أَيْنَ عَلِمْتَ ذَلِكَ فَيَقُولُ سَمِعْتُ النَّاسَ يَقُولُونَ فَقُلْتُهُ‏ فَيَضْرِبَانِهِ بِمِرْزَبَةٍ لَوِ اجْتَمَعَ عَلَيْهَا الثَّقَلَانِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ لَمْ يُطِيقُوهَا قَالَ فَيَذُوبُ كَمَا يَذُوبُ الرَّصَاصُ ثُمَّ يُعِيدَانِ فِيهِ الرُّوحَ فَيُوضَعُ قَلْبُهُ بَيْنَ لَوْحَيْنِ مِنْ نَارٍ فَيَقُولُ يَا رَبِّ أَخِّرْ قِيَامَ السَّاعَةِ¹ 📝میرزای قمی میفرماید : و لا يدلّ ذلك على أكثر من اعتبار الجزم و السّكون و الاطمئنان و الاعتناء و الاعتماد. و أمّا كونه ناشئا عن دليل تفصيليّ و برهان مصطلح، فلا² ــــــــــــــــــــــــ *¹:الكافي؛ ج‏3 ؛ ص238 *²:القوانين المحكمة في الأصول؛ ج‏4 ؛ ص387 🆔@masire_feghahat نقل‌مطلب‌صرفابالینک‌کانال

🔰استاد گنجی 🔸بررسی کفایت #اطمینان در اعتقادات هرچند از دلیل #غیر_برهانی باشد 🌀برشی از خارج اصول 1403/03/05 🆔https://eitaa.com/masire_feghahat