✨بسم الله الرحمن الرحیم✨
#تفسیر_قرآن_جلسه_40
🌹 آیه 36 سوره نساء - بخش1
💥و َاعْبُدُواْ اللَّهَ و لَا تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئاً وَبِالْوَالِدَينِ إِحْساَناً و َبِذِى الْقُرْبَى وَ الْيَتاَمَى وَالْمَساَكِينِ و َالْجَارِ ذِى الْقُرْبَى و َالْجَارِ الْجُنُبِ و َالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ و َمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَايُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالاً فَخُورا (36)
ً
#ترجمه: و خدا را عبادت کنید و هیچ چیز را شریک او قرار ندهید و به پدر و مادر نیكى كنید و به بستگان و یتیمان و بینوایان و همسایه ى نزدیک و همسایه ی دور و یار همنشین و در راه مانده و زیر دستانتان (نیز نیكى كنید.) قطعا خداوند، هر كه را متكبّر و فخرفروش باشد، دوست نمى دارد.
🌷 #اعبدوا: بندگی کنید، عبادت کنید
🌷 #لا_تشرکوا: شریک قرار ندهید
🌷 #الوالدین: پدر و مادر
🌷 #إحسان: نيکی
🌷 #ذى_القربى: خويشاوندان
🌷 #اليتامى: يتيمان، جمع يتيم به کسی گفته می شود که پدر خود را از دست داده است.
🌷 #المساکین: بینوایان
🌷 #الجار: همسایه
🌷 #الجار_ذی_القربی: همسایه ای که فامیل است.
🌷 #الجار_الجنب: همسایه ای که فامیل نیست.
🌷 #الصاحب_بالجنب: یار همنشین
🌷 #ابن_سبیل: فرزند راه، در راه مانده ، مسافری که از وطن و مال دستش کوتاه شده است.
🌷 #لا_یحب: دوست نمی دارد
🌷 #مختال: کسی است که تکبر می ورزد
🌷 #فخور: کسی که از روی تکبر مفاخر خود را می شمارد و به رخ مردم می کشد.
🌸 این آیه همانند سایر آیات سوره نساء در مدينه نازل شده است.
در اين آیه به حق #خدا و حقوق بندگان و آداب معاشرت با #مردم اشاره شده است که روی هم رفته ده دستور آمده است:
1⃣ این آیه قبل از هر چیز به حق خداوند بر مردم اشاره نموده و مردم را به عبادت و بندگی #خداوند و ترک شرک دعوت می کند. و می فرماید:
و اعبدوا الله و لا تشرکوا به شیئا؛ و #خداوند را عبادت کنید و هیچ چیز را شریک او قرار ندهید.
پس با خدا چیزی را شریک قرار ندهیم. هرگز نگوییم امیدمان اول خدا بعد فلانی بلکه همه امیدمان فقط خدا باشد.
اگر کسی به ما لطفی کرد در واقع لطف خدا بوده است و دیگران فقط واسطه هستند پس با خدا چیزی را شریک قرار ندهیم.
2⃣ سپس به حق #پدر و #مادر اشاره نموده و توصیه می کند:
و بالوالدین إحسانا؛ و به پدر و مادر نیکی کنید.
حق پدر و مادر از مسایلی است که در قرآن در چهار مورد بعد از توحید آمده است.
3⃣ پس از آن دستور به احسان نمودن داده و می فرماید:
و بذی القربی؛ و نسبت به#خویشاوندان.
این موضوع از مسایلی است که در قرآن تأکید فراوان شده است گاهی به عنوان صله رحم و گاهی به عنوان احسان و نیکی به آنها.
4⃣ و سپس توصیه به نیکی در حق یتیمان می نماید و می فرماید:
و الیتامی؛ و نسبت به #یتیمان.
زیرا در هر اجتماعی بر اثر حوادث مختلف، کودکان یتیمی وجود دارند که فراموش کردن آنها نه فقط وضع آنان را به خطر می افکند، بلکه وضع اجتماع را نیز به خطر می اندازد.
5⃣ و سپس توصیه به احسان نمودن به مستمندان می کند. و المساکین؛ و نسبت به مستمندان.
#مساکین از مسکن می آید یعنی کسانی که دیگر کاری از آنها ساخته نیست و خانه نشین شدند مانند افراد پیر، معلول ، بیمار و ...
6⃣ و سپس به نیکی نمودن در حق همسایه ای که #فامیل است توصیه می کند.
و الجار ذی القربی؛ و همسایه ی نزدیک.
7⃣ و سپس به نیکی نمودن در حق همسایه ای که #فامیل نیست توصیه شده و می فرماید:
و الجار الجنب؛ و نسبت به همسایه ی غیر فامیل.
8⃣ سپس #قرآن به نیکی کردن درباره کسی که با انسان دوستی می کند و همنشین است توصیه می کند و می فرماید:
و الصاحب بالجنب؛ و نسبت به یار همنشین. یک دستور کلی برای معاشرت نسبت به تمام کسانی که با انسان در ارتباط هستند می باشد که شامل دوستان واقعی، همکاران، همسفران، شاگردان ، مشاوران ، خدمتگزاران و ...
9⃣ و ابن السبیل؛ و نسبت به در راه مانده.
دسته دیگری که نیکی نمودن درباره آنها #سفارش شده کسانی هستند که در سفر به شهر غربت محتاج شوند.
🔟 در آخرین مرحله به #نیکی نمودن نسبت به زیر دستان یعنی غلامان و کنیزان توصیه می کند.
و ما ملكت أيمانكم؛ و زیر دستانی که مالک آنها هستید.
🔴 در پایان آیه می فرماید:
إن الله لا يحب من كان مختالا فخورا؛ قطعا خداوند، هر که را متکبر و فخرفروش باشد، دوست نمی دارد.
به این ترتیب هر کسی از دستور #خدا سرپیچی کند و به خاطر تکبر ، از رعایت حقوق پدر و مادر، خویشاوندان ، یتیمان ، مسکینان، همسایه نزدیک ، همسایه دور و یار همنشین و در راه مانده و زیر دستانش سر پیچی کند مورد لطف خدا نیست.
⬅️ پیام های آیه در جلسه بعدی...
✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری
✨بسم الله الرحمن الرحیم✨
#تفسیر_قرآن_جلسه_41
🌹 آیه 36 سوره نساء - بخش2
💥 و َاعْبُدُواْ اللَّهَ و لَا تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئاً وَبِالْوَالِدَينِ إِحْساَناً و َبِذِى الْقُرْبَى وَ الْيَتاَمَى وَالْمَساَكِينِ و َالْجَارِ ذِى الْقُرْبَى و َالْجَارِ الْجُنُبِ و َالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ و َمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَايُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالاً فَخُورا (36)
ً
#ترجمه: و خدا را عبادت کنید و هیچ چیز را شریک او قرار ندهید و به پدر و مادر نیكى كنید و به بستگان و یتیمان و بینوایان و همسایه ى نزدیک و همسایه ی دور و یار همنشین و در راه مانده و زیر دستانتان (نیز نیكى كنید.) قطعا خداوند، هر كه را متكبّر و فخرفروش باشد، دوست نمى دارد.
🔴 در جلسه قبلی به ترجمه آیه و ترجمه واژه ها و شرح آیه پرداختیم و در این جلسه به پیام های آیه می پردازیم.
🔹 #پيامهاى_آیه_36_سوره_نساء 🔹
✅ تنها عبادت #خدا كافى نیست، دورى از هرگونه شرک و ریا لازم است.
✅ #نیكى به پدر و مادر، در كنار بندگى خدا و توحید مطرح است.
✅ خداپرست واقعى باید نسبت به بستگان، محرومان و همسایگان خود، متعهّد و مسئول باشد.
✅ همسایگان دور نیز بر #انسان حقّ دارند.
✅ بى توجّهى به والدین و بستگان و یتیمان و محرومان جامعه، نشانه ى تكبّر و فخر فروشى است.
✅ #احسان، باید همراه با تواضع باشد. در ابتداى آیه سفارش به احسان شده و در پایان از تكبّر نهى نموده است.
✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری
✨
✨بسم الله الرحمن الرحیم✨
#تفسیر_قرآن_جلسه_75
🌹 آیه 79 سوره نساء
💥مَّآ أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ و َمَآ أَصَابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِن نَّفْسِكَ وَ أَرْسَلْنَاكَ لِلنَّاسِ رَسُولاً وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدا
ً
#ترجمه: (اى انسان!) آنچه از نیكى به تو رسد پس از خداست و آنچه از بدى به تو برسد پس خود تو است. و (اى پیامبر) ما تو را براى مردم به پیامبری فرستادیم و گواهی خداوند کافی است.
🌷 #أصاب: رسيد
🌷 #حسنة: نيکی
🌷 #سیئة: بدى
🌷 #من_نفسک: از خود تو است
🌷 #أرسلناک: تو را فرستادیم
🌷 #رسول: پیامبر
🌷 #کفی: کافی
🌷 #شهید: شاهد ، گواهی
این آیه همانند سایر آیات سوره نساء در مدينه نازل شده است و بخش اول آیه به #انسان خطاب شده و در بخش دوم آیه به خود #پیامبر خطاب شده است. که ابتدا به آدمی می فرماید:
مآ أصابك من حسنة فمن الله و مآ أصابك من سيئة فمن نفسك؛ آنچه از #نیکی به تو رسد پس از خداست و آنچه از بدی به تو برسد پس از خود تو است.
در آیه قبل خواندیم كه خوبى ها و بدى ها همه از نزد خداست و در این آیه مى خوانیم: تنها خوبى ها از خداست و بدى ها از #انسان است.
منظور از خوبی ها و بدی ها در آیه قبل یعنی تمام امور به دست #خداوند است چه پیروزی ها و چه شکست ها.
و در این آیه منظور از اینکه آنچه از بدی به تو برسد پس از خود توست. یعنی خود آدمی است که به خودش بدی می رساند می تواند به سمت خوبی ها برود و از فضل #خداوند بهره مند شود.
سپس به پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید:
و أرسلناک للناس رسولا و کفی بالله شهیدا؛ و ما تو را برای مردم به پیامبری فرستادیم و گواهی خداوند کافی است.
🔹#پيامهای_آیه79سوره_نساء🔹
✅ در جهان بینى #الهى، هر نیكى و زیبایى از خداست.
✅ در برابر تضعیف روحیّه ها، باید تقویت #روحیّه كرد.
منافقان كه در آیه قبلی بدى ها را از رسول اللّه مى دانستند، این آیه در جبران آن به خود انسان مى گوید: «من سیّئة فمن نفسك»
✅ رسالت پیامبر اسلام، جهانى است.
✅ #انبیا براى همه مردم وسیله ى خیر هستند.
✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری
✨بسم الله الرحمن الرحيم✨
#تفسیر_قرآن_جلسه_81
🌹 آیه 85 سوره نساء
💥مَّنْ يَشْفَعْ شَفاَعَةً حَسَنَةً يَكُنْ لَّهُ نَصِيبٌ مِّنْهَا وَمَنْ يَشْفَعْ شَفاَعَةً سَيِّئَةً يَكُنْ لَّهُ كِفْلٌ مِّنْهَا وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلّ شَىْءٍ مُّقِيتا
ً
#ترجمه: هر كسی وساطت به کار نیکی كند، سهمى از آن برای او خواهد بود.
و كسی که وساطت به كار بدی كند، سهمی از آن خواهد داشت.
و خداوند همواره بر هر چیزى نگهبان است.
🌷 #یشفع: شفاعت کند
🌷 #حسنة: نيكى
🌷 #نصيب: سهم
🌷 #سيئة: بدى
🌷 #كفل: سهم
🌷 #مُقیت: نگهدارنده
این آیه همانند سایر آیات سوره نساء در مدينه نازل شده است.
همانطور که در تفسیر آیه قبل اشاره شد هر کسی در درجه اول مسئول کار خودش است. علاوه بر آن هر انسانی که دیگری را دعوت به #نیکی کند، سهمی از آن خواهد داشت.
و هر کسی که دیگری را دعوت به #بدی کند بهره ای از آن خواهد داشت.
که می فرماید: من یشفع شفاعة حسنة يكن له نصيب منها و من يشفع شفاعة سيئة يكن له كفل منها؛ هر کسی وساطت به کار نیکی کند، سهمی از آن برای او خواهد بود و کسی که وساطت به کار بدی کند، سهمی از آن خواهد داشت.
بنابراین مسئولیت هر کسی در برابر اعمال خودش به آن معنی نیست که از دعوت دیگران به سوی #حق و مبارزه با فساد چشم بپوشد و روح اجتماعی #اسلام را تبدیل به فردگرایی و بیگانگی از اجتماع کند.
و در پایان آیه می فرماید: و کان الله علی کل شیء مقيتا؛ و #خداوند همواره بر هر چیزی نگهبان است.
خداوند تواناست و اعمال بندگان را حفظ و محاسبه کرده و در برابر نیکی ها و بدی ها پاداش مناسب خواهد داد.
🔹#پیامهای_آیه85سوره_نساء🔹
✅ فردگرایى در #اسلام ممنوع است.
✅ دعوت به #نیک و #بد، شركت در پاداش و كیفر است.
✅ به خاطر محدودیّت ها، نمى توان در هر كارى دخالت مستقیم داشت، ولى با شفاعت هاى خیر، مى توان از آنها بهره برد.
✅ به دلاّل باید حقّى پرداخت شود، كسانى كه در امور خیریّه یا در تجارت واسطه گرى مى كنند حقّى دارند.
✅ در وساطت ها، باید #خدا را در نظر داشت.
✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری
بسم الله الرحمن الرحیم
#تفسیر_قرآن_جلسه_۴۳
🌹 آیات ۵۵ و ۵۶ سوره اعراف
💥ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَ خُفْيَةً ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ (۵۵)
💥وَ لَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا وَ ادْعُوهُ خَوْفًا وَ طَمَعًا ۚ إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ (۵۶)
پروردگارتان را از روی فروتنی و پنهانی بخوانید؛ قطعاً او متجاوزان را دوست ندارد (۵۵)
و در زمین پس از اصلاح آن فساد نكنید، و خدا را از روی بیم و امید بخوانید، كه قطعاً رحمت خدا به نیكوكاران نزدیک است. (۵۶)
🌷 #ادْعُوا: بخوانید
🌷 #رَبَّكُمْ: پروردگارتان
🌷 #تَضَرُّع: فروتنی
🌷 #خُفْيَة: پنهانی
🌷 #تَضَرُّعًا_وَ_خُفْيَةً: در اصل منظور با صدای آهسته که به اخلاص نزدیک است
🌷 #لَا_يُحِبُّ: دوست نمی دارد
🌷 #الْمُعْتَدِين: متجاوزان
🌷 #لَا_تُفْسِدُوا: فساد نکنید
🌷 #أَرْض: زمین
🌷 #خَوْف: بیم
🌷 #طَمَع: امید
🌷 #قَرِيب: نزدیک
🌷 #مُحْسِنِين: نیکوکاران
شرايط اجابت دعا:
این آیات در #مکه نازل شده است.
در اينجا دستور مى دهد كه « #دعا و #نيايش » كه جان و روح عبادت است بايد در برابر خدا انجام گيرد.
نخست مى فرمايد: {ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً: پروردگارتان را از روی فروتنی و پنهانی بخوانید.
اين كه در این آیه دستور داده شده كه خدا را در پنهانى بخوانيد براى اين است كه از «ريا» دورتر، و به اخلاص نزديكتر، و همراه با تمركز فكر و حضور قلب باشد. و سپس مى فرمايد: {إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ: قطعا او متجاوزان را دوست ندارد} و اين جمله معنى وسيعى دارد كه هرگونه تجاوز را، اعمّ از فرياد كشيدن به هنگام #دعا، و يا تظاهر و رياكارى، و يا توجّه به غير خدا را به هنگام دعا، شامل مى شود.
در آيه ۵۶ سوره اعراف اشاره به حكمى شده است كه در واقع يكى از شرايط تأثير #دعا است، مى فرمايد: {وَ لا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها: و در زمین پس از اصلاح آن فساد نکنید}
بنابراين هيچ گاه دعاى افراد مفسد و تبهكار به جايى نخواهد رسيد.
در روايتى از امام باقر «عليه السّلام» مى خوانيم: «زمين فاسد بود و خداوند به وسيله پيامبر اسلام آن را اصلاح كرد».
باز ديگر به مسألۀ دعا مى پردازد و يكى ديگر از شرايط آن را بازگو مى كند، مى فرمايد: {وَ ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً: و خدا را از روی بیم و امید بخوانید} نه آن چنان از اعمال خود راضى باشيد كه گمان كنيد هيچ نقطه تاريكى در زندگى شما نيست كه اين خود عامل عقبگرد و سقوط است، و نه آن چنان ناامید باشيد كه خود را شايسته عفو خدا و اجابت #دعا ندانيد، بلكه با دو بال «ترس» و «اميد» به سوى او پرواز كنيد، اميد به رحمتش و ترس از مسؤوليتها و لغزش هاى خود.
و در پايان آيه براى تأكيد بيشتر روى اسباب اميدوارى به رحمت #خدا، مى فرمايد: {إِنَّ رَحْمَتَ اللّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ: قطعا رحمت خدا به نیکوکاران نزدیک است}
🔴 در اين دو آيه اشاره به پنج قسمت از شرايط قبولى دعا شده است:
1⃣ نخست اين كه از روى تضرّع و در پنهانى باشد.
2⃣ ديگر اين كه از حدّ #اعتدال تجاوز نكند.
3⃣ سوّم اين كه با توليد فساد و تبهكارى همراه نگردد.
4⃣ چهارم اين كه همراه با ترس و اميد متوازن باشد.
5⃣ پنجم اين كه با نيكوكارى توأم گردد.
🔹پيامهای آیات ۵۵و۵۶ اعراف🔹
✅ پس از #خدا_شناسى، خداپرستى لازم است.
✅ بهتر است #دعا با استمداد از كلمه ى «ربّ» و همراه تضرّع و زارى و پنهانى باشد. دعاى پنهانى از ریا دور و به اخلاص نزدیكتر است.
✅ #دعا وقتى مؤثّر است كه خالصانه و همراه با تضرّع باشد.
✅ با تمام وجود و با كمال خضوع خدا را بخوانیم.
✅ گردنكشان و تجاوزكاران، از لطف و محبّت الهى محروم مى باشند.
✅ دعا نكردن، دعاى بى تضرّع و دعاى ریایی، از نمونه هاى سركشى و تجاوز است.
✅ جامعه ى اصلاح شده نیز در معرض خطر است.
✅ #انسان باید میان بیم و امید باشد. این اعتدال را خداوند، «احسان» نامیده است.
✅ احسان، زمینه ى دریافت رحمت الهى است و بدون آن، انتظار رحمت بى جاست. آرى، دعاى مستجاب همراه بانیكوكارى است.
✅ دست نیاز به جانب حقّ دراز كردن و دورى از فساد، #نیکی است.
✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری