*✅ #روزبرگ_شیعه*
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
*موضوع امروز: «شکافنده علوم الهی»*
*روز چهارشنبه، ١۴٠١/٠۶/٠٩*
*مناسبت روز:* سوم ماه صفر به روایتی سالروز میلاد باسعادت پنجمین اختر آسمان ولایت و امامت، حضرت باقرالعلوم (عليه‌السلام) است، لذا سخن امروز را به این امام همام اختصاص می‌دهیم؛
«#باقرالعلوم» به معنای شکافنده‌ی علم و دانش است، که طبق روایات، این لقب را پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) قبل از میلاد امام پنجم، به ایشان عطاء نموده‌اند؛ چنانچه جابربن عبداللّه انصاری (ره) نقل می‌کند که حضرت رسول (صلی الله علیه وآله وسلم) به من فرمودند: «ای جابر! انشاالله تو در دنیا خواهی ماند، تا زمانی که ملاقات کنی فرزندی از اولاد حسینم را که نامش «محمّد» است، او علم دین را میشکافد، شکافتنی! پس هرگاه او را ملاقات کردی، سلام مرا به او برسان» (إرشاد شیخ مفید، ج۲، ص ۱۵۹)
اما با وجود اینکه این لقب، توسط پیامبر خدا به حضرت باقر (عليه‌السلام) نسبت داده شده، و طبق آیه ٣و۴ سوره نجم، تمامی کلام رسول خدا برگرفته از وحی الهی و قطعاً صحیح است؛ متأسفانه نواصب، وهابیون و دشمنان اهل بیت عصمت و طهارت (ع) شبهه‌ای را در رابطه با لقب «باقرالعلوم» مطرح کرده‌اند که:
❓اگر امام پنجم شیعیان، واقعاً باقرالعلوم و شکافنده دانش‌هاست، پس چرا در تاریخ، هیچ اثر و اختراعی از ایشان به ثبت نرسیده است؟
✅ هرچند از نوع این پرسش، غرض‌ورزی پرسش‌گران، کاملاً نمایان است، اما اگر فرض کنیم که این سؤال از روی جهالت و نادانی باشد، هم‌چنان که متأسفانه امروزه جایگاه علوم دینی و الهی، برای بسیاری از مردم تبیین نشده و تصور می‌کنند که تنها علومی برای بشریت مفید است که دارای آثار مادی و دنيوی باشند و ثمره آن با ابتکار و اختراع محصولی کاربردی در دنیا ملموس باشد؛ و به همین دلیل، این سؤال نیز در زمان حاضر زیاد شنیده می‌شود که اصلاً اگر حوزه‌های علمیه و علماء و طلاب علوم دینی نباشند، چه اتفاقی برای کشور و جامعه می‌افتد؟!
✍️ در جواب به این پرسش، باید بدانیم که طبق آیات و روایات اسلامی، «علوم الهی» بسیار با اهمیت‌تر از علوم مادی و دنیوی می‌باشند، چنانچه رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: «أَفْضَلُ الْعِلْمِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» (بحارالأنوار، ج٧۵،ص ٧) یعنی بالاترین دانش، علم به توحید و اصول عقاید است؛ و همچنین در روایتی از امام کاظم (عليه‌السلام) آمده که: روزی پيامبر اكرم (صلی الله علیه وآله وسلم) وارد مسجد شده و دیدند که مسلمانان به دور مردی جمع شده و می‌گویند او داناترين انسان‌ها نسبت به نَسَب عرب است؛ پس حضرت فرمودند: اين علم برای او و مردم سودی ندارد! و در ادامه مهمترین علوم سودمند را به شرح زیر برشمردند:
1️⃣ «آيَةٌ مُحْكَمَةٌ» يعنی «اصول دين» و اعتقادات؛
2️⃣ «فَرِيضَةٌ عَادِلَةٌ» يعنی «علم‌اخلاق»؛
3️⃣ «سُنَّةٌ قَائِمَةٌ» يعنی «فروع دين» و علم به احكام شريعت و مسائل حلال و حرام الهی. [اصول كافی، ج١، ص٣٢]
در اهمیتِ آموختن این علوم و تأثیر آن در زندگی مردم، همین بس که بدانیم که خداوند علیرغم اهمیت بسیار جهاد و مبارزه با دشمنان اسلام، در «آیه نَفْر» (توبه/۱۲٢) به پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) دستور می‌دهد که تمامی مسلمانان را به جهاد و میدان جنگ نَبَرَد و گروهی را باقی گذارد تا به تحصیل علوم الهی و احکام دینی بپردازند و پس از بازگشت مجاهدین، علوم و معارف دینی را به آنها یاد بدهند؛ «تفسیر نمونه، ج۸، ص۱۸۹»
بر این اساس، باید اذعان کنیم که حضرت باقرالعلوم (عليه‌السلام) در طول عمر بابرکت خود، و در شرائط بسیار نامساعد، به نشر و اشاعه حقایق و معارف و احکام الهی پرداخته و جنبش علمی دامنه‌داری را به وجود آوردند که باعث تأسیس بزرگترین «دانشگاه اسلامی» در دوران امام صادق (عليه‌السلام) شد؛ لذا آن حضرت، شکافنده با اهمیت‌ترین علوم، يعني «علوم الهی» بوده‌اند، که طریق هدایت و راه سعادت و خوشبختی در دنیا و آخرت را به بشریت نشان می‌دهد؛ و به همین دلیل امروزه، تمامی کتب مهم شیعه و اهل‌سنت، پُر است از سخنان پرمغز و ادله علمی پیشوای پنجم شیعیان؛ و جمله‌ی «قال محمد بن علی (عليه‌السلام)» و «قال الباقر (عليه‌السلام)»؛ و همچنین شاگردان برجستهای در زمینه‌های مختلف علمی در مکتب آن حضرت تربیت شده‌اند که هر کدام، وزنه علمی بزرگی در تاریخ به شمار می‌روند؛ (سیره پیشوایان، ص٣٠۶ به بعد)
✍️ بنابر آنچه گذشت باید عرض کنیم که اگرچه امروزه، اختراع و یا آثاری در زمینه علوم مادی و دنیوی، از امام باقر (عليه‌السلام) به ما نرسیده است، اما آن حضرت با تفسیر آیات قرآن و تبیین علوم الهی، و تعلیم و تربیت شاگردان مؤثر در عرصه‌های مختلف علمی، به معنای واقعی دريای دانش را شكافته و اسرار علوم الهی را برای بشریت آشكار ساخته و جل
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِیِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
موضوع امروز: «#شکافنده_علوم ١»
روز یکشنبه، ١۴٠٢/٠۴/٠۴
✍️ مناسبت روز: امشب، شب شهادت #امام_محمد_باقر (ع)، خورشید پر فروغ ولایت و پنجمین اختر سپهر امامت است لذا ضمن عرض تسلیت و تعزیت، سخن امروز را با سلام و صلوات بر محمد و آل محمد آغاز می‌نمائیم؛
رسول خدا (ص) در طول حیات پربرکت خویش، فرهنگ و تمدن بزرگ اسلامی را پایه‌گذاری نمودند، و پس از ایشان، امامان معصوم (ع) با توجه به مقتضیات زمان خود، در تبیین و تکوین این فرهنگ انسان‌ساز، نقش تأثیرگذاری ایفاء نموده‌اند؛
دراین میان، امیرالمؤمنین، امام حسن، امام حسین و حضرت سجاد (ع) در دوران بسیار سختی قرار داشتند و متأسفانه با جهالت و ضلالت، و منع و جعل حدیث، و دشمنی‌های آشکار و پنهان خلفاء و بنی‌امیه مواجه بودند؛ بگونه‌ای که غاصبان خلافت به هر طریق ممکن، مانع نشر علوم علوی که بر اساس حدیث نبوی، باب مدینه علم است، می‌شدند؛ با این وجود هر یک از حضرات معصومین (ع) بنا بر مقتضیات زمان خود، تمامی مساعی خویش را در راه تبیین معارف و احکام اسلام ناب محمدی به‌کار بردند؛ چنانچه امیرالمؤمنین (ع) با ربع قرن صبر در زمان خلفاء و سپس ایجاد حکومت علوی و جنگ با ناکثین و قاسطین و مارقین، سنت رسول خدا را احیاء نمودند و سپس امام حسن (ع) با صلح خویش، ریشه‌های نفاق و کفر را به مسلمانان معرفی کرده، و امام حسین (ع) با قیام عاشورا، نهضت و جنبش بزرگی را در جامعه اسلامی ایجاد نمودند؛ در ادامه این راه نیز حضرت زین‌العابدین (ع) در قالب راز و نیاز و تعالیم روحبخش مکتب اهل‌بیت (ع)، این جنبش اسلامی را ادامه دادند؛ تا اینکه پس از چهار دوره بسیار سخت، بالاخره با افول بنی‌امیه و تقابل بنی‌العباس با آنها بر سر حکومت دنیا، و کمتر شدن فشار و کنترل از سوی حاکمیت، زمینه مساعدی برای رشد فرهنگ و تمدن اسلامی فراهم گردید، لذا حضرت #باقرالعلوم (ع) با تلاشی مضاعف و گسترده، نهضتی بزرگ را در زمینه‌های مختلف علمی و معرفتی پایه‌گذاری نمودند، که این جنبش دامنه‌دار به تأسیس دانشگاه بزرگ و برجسته اسلامی در دوران فرزند گرامی ایشان، حضرت صادق (ع) انجامید؛
البته این موضوع سال‌ها قبل توسط رسول اکرم (ص) پیش‌بینی شده بود و طبق روایت جابر، حضرت با اعطای لقب «باقر»، ایشان را به عنوان «شکافنده علوم» معرفی نمودند: «یَبقَرالعلم بقْرًا» (بحارالانوار، ج۴۶، ص٢٢٢)
در روایات آمده که حضرت باقرالعلوم (ع) اکثر علوم اسلامی را از آیات قرآن استخراج نموده و می‌فرمودند: «هر مطلبی که می‌گویم، از من بپرسید که در کجای قرآن آمده است تا آیه مربوطه را به شما معرفی نمایم» (اعلام‌الوری، ص١٧۶)
مقام بلند علمی حضرت باقرالعلوم (ع) به گونه‌ای است که دانشمندان بزرگ آن دوران همچون «جابر بن یزید جعفی» که از موثقین راویان و اعاظم ناقلین احادیث است، هرگاه می‌خواست سخنی در باب علم به میان آورد، می‌گفت: «جانشین و حجت الهی و میراث دار دانش نبوی، محمد بن علی (ع) این‌گونه فرموده است... » و به دلیل ناچیز دانستن موقعیت علمی خود در برابر جایگاه عظیم آن امام همام، هرگز از خود نظری به میان نمی‌آورد! (ارشاد شیخ مفید، ج٢، ص١۶٠)
بزرگان اهل سنت نیز حضرت باقرالعلوم (ع) را ستوده‌اند و به جایگاه والا و شخصیت علمی و معنوی #امام_باقر (ع) اعتراف نموده‌اند؛ چنانچه «شمس‌الدین ذهبی» محدث و مورخ بزرگ اهل سنت در قرن هفتم و هشتم قمری، با اشاره به «علم و عمل»، «سیادت و شرافت»، و «وثاقت و متانت» امام باقر (ع)، ایشان را امام و فقیه و شایسته خلافت دانسته است. [سِیَرُ أعلامِ النُّبَلاء، ج۴، ص۴۰۲؛ و ج۱۳، ص۱۲۰]
همچنین ابن حجر هیتمی، از فقهای بزرگ شافعی می‌نویسد: ابوجعفر محمد باقر، به اندازه‌ای گنج‌های پنهان علوم، حقایق احکام و حکمت‌ها و لطایف را آشکار نموده که جز بر عناصر بی‌بصیرت یا بد نیت، پوشیده نیست و از همین روست که وی را شکافنده علم و برپاکننده پرچم دانش خوانده‌اند. [الصَواعِقُ المُحْرِقَه، ص۲۰۱]
نقش حضرت باقرالعلوم (ع) در تبیین و ترویج فرهنگ و تمدن اسلامی تا حدی است که بیشترین آرای فقهی، تفسیری و اخلاقی اسلامی که امروزه در کتب فقهی و حدیثی بر جای مانده، از این امام بزرگوار و فرزند گرامی ایشان، حضرت صادق (ع) است به‌گونه‌ای که راویانی چون «محمد بن مسلم» سی هزار حدیث و «جابر جعفی» هفتاد هزار حدیث از حضرت باقرالعلوم (ع) نقل کرده‌اند. [بحارالانوار، ج۱۱، ص۸۳]
بر این اساس باید امام باقر (ع) را احیاگر علوم الهی و سنت نبوی و مکتب حیات‌بخش اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) دانست.
✍️ این مبحث ادامه دارد...