✍️«تحلیل فهرستی روایات؛ تبیین، ادله و نقد» تقریر فرمایشات استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین حاج آقا قیصری به قلم آقای امیررضا ملکی 1️⃣ یادداشت اول: تبیین اجمالی نظریه ♦️در تحلیل فهرستی، روایات بر اساس کتاب و نسخه ای که در آن هستند، اعتبارسنجی میشوند. 🔹صاحبان این نظریه، این شیوه را نه یک روش جدید، بلکه احیای شیوه قدمای اصحاب در اعتبارسنجی روایات میدانند. 🔹نتیجه این روش، این است که روایات کتب معروف و مشهور و مورد اعتماد، نیاز به بررسی سندی ندارد. 📙مثلا اگر جناب کلینی روایتی را با سند «محمد بن یحیی عن احمد بن محمد عن حماد بن عیسی عن حریز» نقل کنند، با توجه به اینکه ایشان این روایت را از روی کتاب معروف حریز نوشتند، سایر افراد سند نیاز به بررسی ندارند و روایت صحیح است. 🔻لذا برای تطبیق کبرای کلی بر این روایت، سه گزاره باید ثابت شود: 1. کتاب حریز، معروف و دارای نسخ معتبر بوده است. 2. جناب کلینی نسخه معتبری از کتاب ایشان را داشتند. 3. روایت مذکور در کافی، از روی این نسخه معتبر نوشته شده است. ♦️لازم به ذکر است که صاحبان این نظریه، از تحلیل رجالی بی نیاز نیستند؛ چرا که: 🔹اولا باید وثاقت صاحب کتاب را ثابت کنند. 🔹ثانیا طریق صاحب کتاب تا امام معصوم علیه السلام نیز باید بررسی شود. 🔹ثالثا اگر ثابت نشود که مثلا جناب کلینی از چه کتابی نقل میکنند، باید با تحلیل رجالی پیش بروند. #تحلیل_فهرستی 📎لینک دعوت به کانال اندیشکده مستعدان https://eitaa.com/joinchat/1079706013Ceed9a368e3 ❇️ عضو کانال اندیشکده مستعدان شوید

✍️«تحلیل فهرستی روایات؛ تبیین، ادله و نقد» تقریر فرمایشات استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین حاج آقا قیصری به قلم آقای امیررضا ملکی 2️⃣ یادداشت دوم: ادله تحلیل فهرستی 🔻شواهد و قرائن متعددی برای نظریه تحلیل فهرستی ارائه شده است که عمده آنها، دو دلیل ذیل است. 🔸دلیل اول: میراث حدیث شیعه و انتقال آن، متمرکز بر کتابت بوده، بر خلاف اهل سنت که متمرکز بر نقل شفاهی بوده است. ▪️احادیث منقول به صورت شفاهی و بدون کتابت، اعتباری نزد اصحاب نداشته است. ▪️بر همین اساس، هدف نگارش کتب فهرستی در شیعه نیز، تعیین کتب معتبر و مورد اعتماد و نسخ معتبر آنها بوده است، نه صرف جمع آوری و ذکر کتب نگارش شده. 🔸دلیل دوم: برخی عبارات فقها و علمای شیعه، نشان دهنده رویکرد فهرستی آنها به روایات است. ▪️بعنوان مثال مرحوم شیخ طوسی در عده میفرمایند که اگر از ناقل روایت میپرسیدند که روایت را از کجا نقل کردی و وی آنها را به کتاب معروف یا اصل مشهوری ارجاع میداد از او قبول میکردند. (1) ▪️این مطلب و امثال آن، کاشف از اعتبارسنجی روایت به شیوه فهرستی نزد قدما است. 📚منابع: 1- العدة فی اصول الفقه، ج1، ص126: «و الّذي يدل على ذلك: إجماع الفرقة المحقة، فإني وجدتها مجمعة على العمل بهذه الأخبار التي رووها في تصانيفهم و دونوها في أصولهم، لا يتناكرون ذلك و لا يتدافعونه، حتى أن واحدا منهم إذا أفتى بشي‏ء لا يعرفونه سألوه من أين قلت هذا؟ فإذا أحالهم على كتاب معروف، أو أصل مشهور، و كان راويه ثقة لا ينكر حديثه، سكتوا و سلموا الأمر في ذلك و قبلوا قوله‏» ▪️هرگونه تقصیر و قصور در بیان و تقریر، از نگارنده است. #تحلیل_فهرستی 📎لینک دعوت به کانال اندیشکده مستعدان https://eitaa.com/joinchat/1079706013Ceed9a368e3 ❇️ عضو کانال اندیشکده مستعدان شوید

✍️«تحلیل فهرستی روایات؛ تبیین، ادله و نقد» تقریر فرمایشات استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین حاج آقا قیصری به قلم آقای امیررضا ملکی 3️⃣ یادداشت سوم: نقد تحلیل فهرستی 💢تمرکز اصلی غالب نقدهایی که به روش تحلیل فهرستی شده، بر این است که قرائن و شواهد مذکور، موجب قطع یا اطمینان و یا حتی ظن معتبر نمیشود. 🔰نقد اول: ادعای این نظریه این است که تحلیل فهرستی، همان روش اعتبارسنجی قدما است. ◾️اگر چنین بود بود، پس چرا مرحوم کلینی اهتمام فراوانی به ذکر اسناد دارند؟ یکی از علل طول کشیدن نگارش کافی در حدود 20 سال، اهتمام ایشان به ذکر کامل و دقیق اسناد است. پس ذکر اسناد توسط ایشان، تشریفاتی نبوده و میخواستند بستر اعتبارسنجی را برای سایرین فراهم کنند. ◾️همچنین در هیچ کتابی به تفاوت اعتبارسنجی شیعه و اهل سنت مبنی بر تمرکز شیعه بر کتابت و تمرکز اهل سنت بر نقل شفاهی، اشاره نشده است. ◾️علاوه بر این، فقهای شیعه در مقام عمل، روایات را به روش رجالی اعتبارسنجی میکردند. ▪️بعنوان مثال مرحوم شیخ طوسی در نقد یک روایتی میفرمایند: «وَ هَذَا الْخَبَرُ ضَعِيفٌ وَ طَرِيقُهُ رِجَالُ الزَّيْدِيَّة». (1) امثال این مطلب در کتب قدما زیاد است. 🔰نقدم دوم: صاحبان این نظریه میگویند علت نگارش کتب فهرستی در شیعه، تعیین کتب و نسخ مورد اعتماد آنهاست. ◾️اما صاحبان این فهرست ها و دیگران، اشاره ای به این مطلب نکردند. ▪️بعنوان مثال مرحوم نجاشی علت نگارش فهرست خود را، سرزنش مخالفان مبنی بر پیشینه نداشتن شیعه ذکر میکنند. (2) لذا کتاب را برای پاسخ به این شبهه نوشتند. ▪️مرحوم شیخ طوسی نیز در مقدمه فهرست خود، علت نگارش کتاب را عدم جمع آوری کتب شیعه به طور مستوفی ذکر میکنند. (3) 📚منابع: 1- تهذیب الاحکام، ج6، ص168. 2- رجال النجاشی، ص3: «فإني وقفت على ما ذكره السيد الشريف من تعيير قوم من مخالفينا أنه لا سلف لكم و لا مصنف‏» 3- فهرست كتب الشيعة و أصولهم و أسماء المصنفين و أصحاب الأصول‏، ص 3: «فإنّي لمّا رأيت جماعة من شيوخ طائفتنا من أصحاب الحديث عملوا فهرست كتب أصحابنا و ما صنّفوه من التصانيف و رووه من الأصول، و لم أجد منهم أحدا استوفى ذلك‏ ... » ▪️هرگونه تقصیر و قصور در بیان و تقریر، از نگارنده است. #تحلیل_فهرستی 📎لینک دعوت به کانال اندیشکده مستعدان https://eitaa.com/joinchat/1079706013Ceed9a368e3 ❇️ عضو کانال اندیشکده مستعدان شوید

✍️«تحلیل فهرستی روایات؛ تبیین، ادله و نقد» تقریر فرمایشات استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین حاج آقا قیصری به قلم آقای امیررضا ملکی 4️⃣ یادداشت چهارم: نقد تحلیل فهرستی 💢نقدهای دیگری که به تحلیل فهرستی وارد است، بدین شرح است: 🔰نقد سوم: این نظریه مبتنی بر تمرکز شیعه بر کتابت حدیث در فرایند انتقال روایات است. ◽️اگر منظور این باشد که شیعه هیچ نقل شفاهی نداشته و اصحاب به هیچ نقل شفاهی اعتماد نمیکردند، اشتباه است. نقل شفاهی روایات در میان اصحاب، کم نبوده است. ▫️نشانه اش، راویان بدون کتاب اند، مانند جناب زراره و عمر بن حنظله. ▫️مثلا جناب زراره هرچند کتب معدودی داشتند، اما حجم گسترده روایی ایشان، نشان از نقل بسیاری از آنها به صورت شفاهی دارد. 🔰نقد چهارم: اگر احراز شود که مثلا مرحوم کلینی از روی نسخه معتبری از کتاب راوی ثقه نقل میکنند، مورد قبول است؛ اما: ▫️اولا از کجا میتوان فهمید که ایشان از روی کتاب اولین نگارنده حدیث نقل میکنند؟ گاهی تمام افراد سند دارای کتاب هستند و امکان دارد از کتاب آنها باشد. ▫️ثانیا بسیاری از کتب اولیه، مشهور و معروف نیست. ▫️ثالثا شاید صاحب کتاب، روایات شفاهی داشته باشد و روایت مذکور، از آن دسته باشد. ▫️رابعا از کجا احراز میشود که نسخه معتبری از آن کتاب، نزد مثلا مرحوم کلینی بوده است؟ ▫️خامسا عبارت «یرویه جماعة» نیز نهایتا شهرت کتاب در زمان صاحب کتاب را ثابت میکند، نه شهرت کتاب در زمانهای بعد و نه شهرت تمام نسخه های آن. ♦️به نظر میرسد این نظریه در مقام تطبیق و احراز صغری، با مشکلات فراوانی روبروست. ▪️هرگونه تقصیر و قصور در بیان و تقریر، از نگارنده است. #تحلیل_فهرستی 📎لینک دعوت به کانال اندیشکده مستعدان https://eitaa.com/joinchat/1079706013Ceed9a368e3 ❇️ عضو کانال اندیشکده مستعدان شوید

✍️«تحلیل فهرستی روایات؛ تبیین، ادله و نقد» تقریر فرمایشات استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین حاج آقا قیصری به قلم آقای امیررضا ملکی 4️⃣ یادداشت پنجم (آخر): نقد تحلیل فهرستی 💢آخرین نقد، مربوط به استناد صاحبان نظریه به عبارت برخی فقها همچون شیخ طوسی است. ♦️صاحبان این نظریه، به این عبارت از شیخ طوسی تمسک کردند: «حتى أن واحدا منهم إذا أفتى بشي‏ء لا يعرفونه سألوه من أين قلت هذا؟ فإذا أحالهم على كتاب معروف، أو أصل مشهور و كان راويه ثقة لا ينكر حديثه، سكتوا» (1) ◻️اولا مرجع ضمیر در عبارت «و کان راویه ثقة» دو احتمال دارد: 1. صاحب کتاب 2. راوی کتاب. ▪️قرینه ای بر مرجع آن وجود ندارد و اگر دومی باشد، نیازمند تحلیل رجالی است. ◻️ثانیا عبارت ایشان، قبل (2) و بعدی (3) دارد که با تحلیل رجالی سازگارتر است. ▪️بعنوان مثال شیخ طوسی میفرمایند این روش اعتبارسنجی، عادت اصحاب از زمان پیامبر صلی الله علیه و آله تا امام صادق علیه السلام بوده است، (3) درحالیکه قطعا روش اصحاب پیامبر چنین نبوده است؛ چرا که کتب چندانی در آن زمان نوشته نشده بود. 📚منابع: 1- العدة فی اصول الفقه، ج1، ص126. 2- همان: «أن خبر الواحد إذا كان واردا من طريق أصحابنا القائلين بالإمامة و كان ذلك مرويا عن النبي صلى اللَّه عليه و آله و سلم أو عن واحد من الأئمة عليهم السلام و كان ممن لا يطعن في روايته و يكون سديدا في نقله و لم تكن هناك قرينة تدل على صحة ما تضمنه الخبر، لأنه إن كانت هناك قرينة تدل على صحة ذلك كان الاعتبار بالقرينة و كان ذلك موجبا للعلم - و نحن نذكر القرائن فيما بعد - جاز العمل به» 3- العدة فی اصول الفقه، ج1، ص 126 و 127: «و هذه عادتهم و سجيتهم من عهد النبي صلى اللَّه عليه و آله و سلم و من بعده من الأئمة عليهم السلام، و من زمن الصادق جعفر بن محمد عليه السلام الّذي انتشر العلم عنه و كثرت الرواية من جهته، فلو لا أن العمل بهذه الأخبار كان جائزا لما أجمعوا على ذلك و لأنكروه، لأن إجماعهم فيه معصوم لا يجوز عليه الغلط و السهو» ▪️هرگونه تقصیر و قصور در بیان و تقریر، از نگارنده است. #تحلیل_فهرستی 📎لینک دعوت به کانال اندیشکده مستعدان https://eitaa.com/joinchat/1079706013Ceed9a368e3 ❇️ عضو کانال اندیشکده مستعدان شوید