پرسش: بهترین روش بحث با مخالفان دین چیست؟ پاسخ: خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَ قُلْ لِعِبادی یقُولُوا الَّتی هِی أَحْسَنُ إِنَّ الشَّیطانَ ینْزَغُ بَینَهُمْ» «به بندگانم بگو: سخنی بگویند که بهترین باشد! چراکه (شیطان به‌وسیله سخنان ناموزون)، میان آن‌ها فتنه و فساد می‌کند». (1) در این آیه و برخی دیگر از آیات الهی خداوند به مؤمنان دستور می‌دهد تا در بحث و گفتگو با مخالفان، رعایت ادب را لحاظ کرده و کلامشان همراه با ادب و احترام و درعین‌حال محکم و استوار و عقلایی باشد. بنابراین لازم است در گفتگوها از سخنان زشت و توهین‌آمیز و گوشه و کنایه زدن‌های بیجا بشدت پرهیز نمود؛ چراکه طبق آیه، این امور بهترین ابزار برای شیطان است تا از طریق آن بین مؤمنان و مخالفان تفرقه ایجاد نماید. در آیه‌ای دیگر از قرآن چنین آمده است: «وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً» با مردم به نیکی سخن بگویید. (2) «الإمام الهمام أبو محمّد العسکری علیه السلام، فی تفسیر قوله تعالی: (وقولوا للناس حسنا) قال: «قولوا للناس کلّهم حسنا مؤمنهم ومخالفهم، أمّا المؤمنون فیبسط لهم وجهه، وأمّا المخالفون فیکلمهم بالمداراة لاجتذابهم إلی الإیمان. فإن استتر من ذلک بکف شرورهم عن نفسه وعن إخوانه المؤمنین» «امام حسن عسکری در تفسیر آیه «با مردم به زبان خوش‌سخن بگویید» فرمود: یعنی با همه مردم، چه مؤمن و چه مخالف، به زبان خوش‌سخن بگویید. مؤمن، به هم‌مذهبان، روی خوش‌نشان می‌دهد و با مخالفان، با مدارا سخن می‌گوید تا به ایمان، جذب شوند و حتّی اگر نشدند، با این رفتار، از بدی‌های آنان در حقّ خود و برادران مؤمنش، پیشگیری کرده است». (3) و یا در جای دیگر می‌خوانیم: «وَ قُولُوا قَوْلًا سَدیداً» و سخنی درست و استوار گویید. (4) و در آیه‌ای دیگر: «فَقَوْلا لَهُ قَوْلًا لَیناً لَعَلَّهُ یتَذَکرُ اوْ یخْشی» «با او به نرمی سخن‌گویید، شاید پند گیرد یا بترسد». (5) بنابراین اصل رعایت ادب در گفتار و به‌کارگیری اصول عقلایی و محکم کردن استدلال‌ها با پشتوانه عقلی باید همواره در معاشرت‌ها و گفتگو با مخالفان موردتوجه و عمل قرار گیرد. پی‌نوشت‌ها: 1. سوره اسراء، آیه 53 2. سوره بقره، آیه 83 3. المحدّث النوري ، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، ج 12، ص 261، ح 14061 4. سوره احزاب، آیه 70 5. سوره طه، آیه 44 #کارشناس_اخلاق #برخورد_با_مخالفان @pasokhsara