پرسش: چگونه یک برنامه‌ریزی دقیق برای کارهایم داشته باشم تا دچار افراط‌ و تفریط نگردم؟ پاسخ: اعتدال و میانه‌روی همان‌گونه که از نامش پیداست، به معنای پیمودن و گزینش راه میانه و وسط و عدم تمایل به دو طرف افراط‌ و تفریط است. قرآن کریم، امت اسلام را امت میانه و وسط می‌نامد و می‌فرماید: «وَ کَذلِکَ جَعَلْناکُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَکُونُوا شُهَداءَ عَلَی النَّاسِ وَ یکُونَ الرَّسُولُ عَلَیکُمْ شَهیدا»ً «همان‌گونه (که قبله شما، یک قبله میانه است) شمارا نیز، امت میانه‌ای قراردادیم (در حد اعتدال، میان افراط‌وتفریط) تا بر مردم گواه باشید و پیامبر هم بر شما گواه است». (1) ریشه بسیاری از انحرافات فردی و اجتماعی را می‌توان در عدم رعایت اصل اعتدال جست و به همین دلیل در آموزه‌های اسلام اجازه کوتاهی و یا زیاده‌روی در هیچ‌یک از امور به ما داده نشده است. اصل اعتدال، باید به شکلی کلی و فراگیر بر سراسر زندگی فردی و اجتماعی انسان حاکم باشد. استفاده بهینه از زمان و وقت تنها از طریق برنامه‌ریزی و مدیریت زمان امکان‌پذیر است. لازم است برای خود اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدتی تعریف نمایید و متناسب با آن برنامه‌ریزی کنید. برای رسیدن به موفقیت باید هدف خود را مشخص نمایید؛ هدفی که با شما، خواسته‌هایتان وتوان و استعدادهایتان سازگاری داشته باشد. حضرت امام کاظم علیه‌السلام می‌فرماید: «اِجتَهِدُوا في أن يكونَ زمانُكُم أربَعَ ساعاتٍ : ساعَةٌ لِمُناجاةِ اللّه ِ ، و ساعَةٌ لأمرِ المَعاشِ ، و ساعَةٌ لمُعاشَرَةِ الإخوانِ و الثِّقاتِ الذينَ يُعَرِّفُونَكُم عُيُوبَكُم و يَخلُصُونَ لَكُم في الباطِنِ ، و ساعَةٌ تَخْلُونَ فيها لِلَذّاتِكم في غَيرِ مُحَرَّمٍ» (2) «سعى كنيد اوقات خود را چهار قسمت نماييد : زمانى براى مناجات با خدا و زمانى براى كسب و كار و زمانى براى معاشرت با برادران و افراد مورد اعتمادى كه عيبهايتان را به شما گوشزد مى‌كنند و در باطن خير خواه شما هستند و زمانى براى كام جويى از لذّتهاى غير حرام». بنابراین بخشی از برنامه روزانه خود را برای امور معنوی و ارتباط با خداوند همچون عبادت و تفکر در نظر بگیرید و بخشی از آن را برای درس و تلاش علمی و یا کار و مهارت‌ورزی و بخشی را به تفریحات سالم اختصاص دهید؛ و به همین ترتیب متناسب با شرایط زندگی خود اولویت‌ها را پیداکرده و برای آن‌ها وقت بگذارید. دقت کنید که همیشگی بودن و استمرار برنامه هرچقدر هم ازنظر کمیت، کم باشد بهتر است و ارجحیت دارد بر این‌که بخواهید یک مدت خودتان را در امری خسته کرده و بعد آن را رها کنید. اجازه ندهید که موانع و شکست‌های کوچک یا حتی بزرگ شما را به عقب‌نشینی وادارند. اگر اتفاقاتی مانع از پیروی شما از برنامه شد، ناامید نشوید و برنامه را ادامه داده و نتیجه کارها را به خدا واگذار نموده و بر او توکل کنید. پی‌نوشت‌ها: 1. سوره بقره (2)، آیه 143 2 العلامة المجلسی، بحار الأنوار، المیانجی، السید ابراهیم ، البهبودی، محمد الباقر، ط دارالاحیاء التراث، چاپ سوم، ۱۴۰۳ - ۱۹۸۳ م، ج 75، ص 321 #کارشناس_اخلاق #برنامه‌ریزی @pasokhsara