پرسش: جزای شکستن دل چی هست اصلاً ناراحت کردن کسی و اشک درآوردن عقوبت دارد؟ پاسخ: گاهی رفتار به‌حق و به‌جای ما باعث آزرده‌خاطر شدن دیگران و حتی شکستن دلشان می‌شود و گاهی ممکن است رفتار و گفتار ما ناحق بوده و موجبات آزرده شدن دیگران را فراهم آورد. لذا اگر عمل انسان متناسب با شرع و با در نظر گرفتن شرایط و بدون هیچ‌گونه بی‌احترامی و ظلم به دیگران باشد این عمل، عملی پسندیده است هرچند ممکن است برخی از این عملکرد ناراحت و دل‌شکسته شوند. اما اگر رفتار انسان از حیث شرع رفتاری موجه نباشد و درعین‌حال دیگران را ناراحت و دل‌شکسته کند انسان باید در برابر خداوند پاسخگو باشد. بنابراین هر انکسار و شکسته شدن دلی موجب تقرب آن دل به خدا و مجازات طرف مقابل نمی‌شود مگر اینکه آن دل به‌حق شکسته شده باشد. در روایتی از پیامبر اکرم می‌خوانیم: «وسئل این الله؟ فقال: عند المنکسرة قلوبهم» «سؤال شد خداوند کجاست و ایشان فرمودند: خدای تعالی در نزد دل‌شکستگان جای دارد». (1) البته دقت کنید اینکه دل‌شکسته در نزد خداوند عزیز است بدین معناست که کسی دلش یا از روی محبت الهی بشکند و رابطه معنوی او باخدا قوی‌تر شود و یا دیگران به‌ناحق او را ناراحت کرده باشند و دلش شکسته باشد که در این حالت موردتوجه خداوند قرار می‌گیرد وگرنه اگر کسی بدون دلیل و یا به خاطر دلایل واهی اظهار دل‌شکستگی کند مصداق این روایت نخواهد بود. اگر کسی به‌حق دل‌شکسته شود برماست که سریعاً او را راضی نموده و از نفرین او بترسیم چراکه در روایت آمده است: امام صادق (ع) می‌فرماید: «اتَّقُوا دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ فَإِنَّ دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ تَصْعَدُ إِلَی السَّمَاء» «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». (2) و یا در روایتی دیگر چنین می‌خوانیم: «اتقوا دعوة المظلوم فإنّه یَسأل الله حقّه و الله سبحانه أکَرم من أن یسئل حقّاً إلّا أجاب» «بترسید از نفرین مظلوم، همانا او حقّ خود را از خدا می‌خواهد و خداوند سبحان گرامی‌تر از این است که حقی خواسته شود، مگر این‌که آن را اجابت کند». (3) بنابراین شکستن دل دیگران از مصادیق ظلم به دیگران بوده و حق‌الناس است؛ پس در مرحله اول انسان باید مراقب باشد دل کسی را نشکند و اگر هم شکست سریعاً برای جبران اقدام نماید. پی‌نوشت‌ها: 1. قطب‌الدین راوندی، سعید بن هبه الله، الدعوات، ص 120 2. مجلسی، بحارالانوار، ط مؤسسةالوفاء، ج 93، ص 358 3. تمیمی آمدی، غررالحکم، ص 152 #کارشناس_اخلاق #شکستن_دل @pasokhsara