💠 نکاتی پیرامون #چله‌کلیمی و #نماز‌_ذیقعده به قلم صدیق فاضل، حجت الاسلام هاشمی از مدرسین حوزه علمیه قم که به تازگی منتشر شده است. 🔻لزوم بازنگری فقیهانه در فضای معارف و ارشاد معنوی🔺 " وَ لكِنْ كُونُوا رَبَّانِيِّينَ‏ بِما كُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْكِتابَ وَ بِما كُنْتُمْ تَدْرُسُونَ." ▪️مخاطب این نوشتار طلاب و علاقه مندان به دقّت های علمی هستند.▪️ ✍️ عرصه معنویت نیاز اساسی به نگرش های فقیهانه دارد؛ نگرش فقیهانه در عرصه معنویت یعنی گزاره هایی که در قالب معرفت یا توصیه های عملی در این فضا بیان می شوند باید از فیلترهای فهم عالمانه و عمیق در دین بگذرند و سپس تولید شوند. 👈 همان تلاشهای دانشی که در زمینه فقه الاحکام صورت می گیرد از منبع شناسی و اعتبار سنجی گزاره ها و قواعد فهم و استنباط و استظهار و به کار گیری به جا و قاعده مند عقل و لزوم توجّه به نکات منطقی در استنتاج و لازمه گیری ها و.....همه و همه باید در عرصه معنویت و معارف نیز متناسب با این فضا مورد توجه قرار گیرند تا خروجی آن چه به اسم معنویت و معارف عرضه می شود حرف حساب و قابل استناد به دین باشد. 📝 در این نوشته تنها می خواهم در قالب چند نمونه نشان دهم که چه قدر جای این گونه نگاه ها امروزه در فضای معارف و معنویت خالی است. ♦️ نمونه اوّل 🔰 چند سالی است در ابتدای ذی القعده به دعوت به توجه و بزرگداشت اربعین موسوی رائج شده است. می گویند چون حضرت موسی علیه السلام چهل شبانه روز در میقاتی با پروردگار خویش بود، پس ما نیز این ایّام را مورد توجّه معنوی و تلاش بیشتر در عبادت و بندگی قرار دهیم. در مورد این دعوت به چند نکته باید توجّه کرد و این سؤال ها را عالمانه پاسخ داد تا بعد از آن بتوان به چیزی به نام اربعین موسوی دعوت کرد : 1️⃣ به میقات رفتن حضرت موسی علیه السلام و صحبت شدن از این اربعین در قرآن به ما چگونه مرتبط می شود؟ ما چه دلیل و تبیینی داریم برای این که این چهل شبانه روز برای ما نیز یک فرصت معنوی در قالب یک اربعین است؟ 👈 آیا همین که پیامبری در زمانی اربعینی داشته کافی است در این که برای ما نیز این اربعین یک فرصت خاص باشد؟ 🟢 تا برای این سؤال ها پاسخ فقیهانه نداشته باشیم، منطقاً جواز سفارش به این اربعین را نداریم. بنده با پذیرش چنین اربعینی بعد از پاسخ گوئی به این سؤالات و تبیین عالمانه ارتباطی که چله نشینی کلیم حق با ما دارد، مشکلی ندارم. 2️⃣ به جای این که بدون پشتوانه دانشی خاصی، اربعین سازی کنیم، چرا نیاییم به صورت جداگانه بر ماه ذی القعده به عنوان یکی از ماه های حرام و نکاتی که پیرامون ماه های حرام در شریعت بیان شده، تاکید به توجه و مراقبه کنیم و دهه ذی الحجه را نیز به صورت جداگانه مورد توجه و تاکید قرار دهیم؟ ♦️ نمونه دوّم 🔰 در ایّام ذی القعده به صورت گسترده و حتی قبل از فرارسیدن این ماه، بر نمازی که برخی برای یکشنبه های این ماه روایت کرده اند توصیه و سفارشات اکیدی صورت می گیرد و این چند روزه فضاهای مجازی پر از توصیه به این نماز از جانب برخی علما و مؤمنین است. این جا نیز چند نکته باید مورد توجّه قرار گیرد : 2️⃣ نکته اوّل که بسیار نکته کلیدی و مهمی است این است که دعوت ما به آن چه در شریعت وارد شده باید متناسب با واقعیت و اهمیّت و جایگاه آن در خود شریعت باشد. ▪️باید متناسب با دعوتی که خود دین به امری کرده و اندازه ای که برای آن قائل شده و توجهی که به آن داده به آن امر توجه و دعوت کرد. اصلا طبیعی نیست چنین دعوتی به چنین نمازی. 🔹 نخستین منبعی که به این نماز اشاره نموده، کتاب «اِقبالُ الاَعمال» تألیف مرحوم سیّد بن طاووس ـ رضوان‌الله‌تعالی‌علیه ـ متوفای قرن هفتم هجری است. سید بن طاووس روایت این نماز را به ‌صورت مُرسَل از منابع عامه نقل کرده‌اند و سندی سنّی برای روایت ذکر نموده‌اند. 🔸بحث مفصّل از سند این روایت مجال خود را می طلبد ولی تذکر همین نکته کافی است که در این سند شخصی به نام أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اللَّه وجود دارد که در بین خود رجالیون اهل سنّت ضرب المثلی برای کذّاب بودن است و ابن حجر عسقلانی به نقل از حاکم نیشابوری درباره او می‌نویسد:« هو كذاب خبيث و وضع كثيرا في فضائل الأعمال». 🔹 وقتی روایتی چنین وضعی دارد شمول آن در احادیث من بلغ و قاعده تسامح در ادله سنن نیز مخدوش می شود. قابل تذکر است که برخی بزرگان احادیث من بلغ را تنها شامل اموری می دانند که استحباب و مشروعیت آن ها اثبات شده باشد. ✅ در این جا جا دارد عزیزان، به مبنای خاص سید بن طاووس در قاعده تسامح در ادله سنن که در مقدمه کتاب فلاح السائل به آن پرداخته اند نیز توجه کنند؛ این شخصیت بزرگ با وجود همه خدمات و تالیفاتی که در این فضاها داشته اند، آسیب هایی را نیز سبب شده اند که نیاز به بررسی و اصلاح عالمانه دارد. https://eitaa.com/dinpajouhi