🔰 قصهی امپریالیسم
🔺این قسمت: ایرانِ آمریکا؟
🔹ما #امپریالیسم را به استعمار ترجمه کردهایم. درحالیکه اندیشمندان بسیاری میان این دو تفاوتهایی قائل هستند. اگر بخواهیم لغتشناسانه پیش برویم، آکسفورد ریشه امپریالیسم را، امپریال به معنای امپراتوری میداند؛ نوعی فرمانروایی مستبدانه و خودسر.
🔸اما اگر بخواهیم اصطلاح امپریالیسم را بکاویم، باید بدانیم کمونیستهایی مانند لنین و کاوتسکی واژه امپریالیسم را آخرین نسخه سرمایهداری میدانستند و قصهی آن را اینطور شرح دادند: رشد سرمایهداری مالی و صنعتی در کشورهای غربی پول و سرمایهای هنگفت را نصیب آنان کرد. به دلیل نبود نیروی کار فراوان، سرمایهگذاری این پولها در خود کشورهای غربی سودآور نبود. پس آنها تصمیم گرفتند در کشوری سرمایهگذاری کنند که در آن کشور سرمایه لازم وجود نداشت اما تا دلتان بخواهد نیروی کار ارزان در اختیار میگذاشت. پس جریان سرمایهداری وارد کشورهای فقیر (از جهت پول) و در عین حال غنی (از جهت نیروی کار) شد و نوعی از استعمار نو را رقم زد.
🔹یکی از نمونههای بارز استعمار نو را میتوان در روابط فرانسه با مستعمرههای خود به تماشا نشست. حوالی سال 1955، فلیکس هوفوت بوینی، رئیسجمهور وقت ساحل عاج، جغرافیای آفریقا را به فرانسه منتسب کرد و درباره کشورهای یک قاره این عبارت را به کار برد: «آفریقای فرانسه». قصد او از این تعبیر نشان دادن روابط مثبت اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی میان آفریقا و فرانسه بود. اما بعدها به تعبیری برای نشان دادن روابط نابرابر بینالمللی و نمونهای از امپریالیسم یا استعمار نو تبدیل شد.
🔸عجیب آنکه به گفته اسناد تاریخی، در «آفریقای فرانسه» رهبرانی آفریقایی بودند که در سیاستهای خود بیشتر مانند نمایندگان تجاری فرانسه عمل میکردند و منافع کشور فرانسه را بر کشورهای خود ترجیح میدادند. کاتب یاسین در کتاب خاطرات خود این وضعیت را ثمره ۷۵تشکیلات فرهنگی فرانسه میداند که شبیه یک ماشین سیاسی نواستعماری رهبران و چه بسا مردم آفریقا را از خودبیگانه کرده بود تا جایی که در هر تصمیم سیاسی، منافع فرانسه را درنظر میگرفتند.
🔹اینکه ترامپ هم کانادا را پنجاهویکمین ایالت آمریکا نام میبرد، یعنی مایل است کانادا بشود: «کانادای آمریکا». اتفاقی که البته امپریالیسم تمایل دارد نسبت به بسیاری از کشورهای جهان بیافتد تا جایی که بگوییم: «جهان آمریکا». این معنایی ندارد جز درنظر نگرفتن مردم و منافع ملی کشورها.
🔴 رهبر انقلاب: اگر مسئولان کشورمان در هر دورهای، در تصمیمگیری در موضوعات مختلف به توقع بیجای آمریکاییها یعنی درنظر گرفتن ملاحظه منافع آنها، گوش فرا بدهند، مردم سالاری و جمهوریت کشور را تهدید کردهاند. ۱۴۰۳/۱۰/۱۹
⁉️ آیا در کشور ما هم مسئولانی هستند که همانند رهبران آفریقایی و تحت تأثیر فرهنگ غرب و آمریکا، در تصمیمهای اساسی کشور منافع آمریکا را درنظر میگیرند؟ اگر این دسته مسئولان نبودند آیا رهبری اینگونه تذکر میدادند؟
#قصه_امپریالیسم
🆔 @Qasas_school
🔰قصهی امپریالیسم
🔺این قسمت: ایرانِ تکمحصولی
🔹مشهور است که میگویند: «ایران در طول تاریخ هرگز مستعمره نبوده است». بله! مستعمره به معنای بلایی که انگلیس بر سر هند آورد و آنجا را به «هندِ انگلستان» تبدیل کرد، هرگز نبودهایم. اما مستعمره به معنای دچار شدن به استعمار نو چه؟
🔸اینجاست که باید بدانیم استعمار شکلهای مختلفی دارد و ما در دورههایی به برخی از اشکال آن دچار بودهایم.
🔹چهگوارا دربارهی شکل جدید سلطه امپریالیسم در سال 1961 میگوید:
«ما که مودبانه کشورهای «درحال توسعه» خوانده میشویم، در واقع کشور مستعمره یا وابسته هستیم. کشورهایی که امپریالیسم اقتصادمان را تحریف کرده یا تغییر اساسی داده است. بدین وسیله که با سرمایهی خود شاخههایی از صنعت و کشاورزی ما را توسعه دادند که اقتصاد پیچیده خودشان به آن نیاز دارد. امپریالیسم ما را تکمحصولی، تکتولیدی و تکبازاری کرده و تخصصی شدن تولید مواد خام، خطر گرسنگی مردم ما را به دنبال دارد و آنها از این راه برای تحمیل شرایط خود علیه ما استفاده میکنند.»
🔸البته این ترس چهگوارا از خطر گرسنگی بیدلیل هم نبود. به ویژه که ماجرای #قحطی_ایرلند بابت تکمحصولی شدن و کشته شدن میلیونها نفر از گرسنگی و قحطی به عنوان یک تجربه تاریخی پیش چشم همه دنیاست.
🔹همین بلای تکمحصولی شدن در دوره محمدرضا شاه پهلوی بر سر ایران آمده بود. تولید نفت، هرچند ثروت هنگفتی را به جیب شاه و دولتش سرازیر کرد اما صنعت و کشاورزی ایران را تا سرحد نابودی به پیش برد. به عنوان مثال: «در سال 1356 دولت فقط توانایی تامین مواد غذایی مردم برای ۳۳ روز در سال را داشت و کشاورزی از خودکفایی نسبی سالهای قبل از اصلاحات ارضی به مصرفکننده محصولات وارداتی تبدیل شده بود.»
🔸امپریالیسم به نفت نیاز داشت و ایران تکمحصولی مهمترین تامین کننده آن بود. لذا تعجبی ندارد که مهمترین شعار مردم انقلابی عبارت است از: «استقلال، آزادی»!
🔹این یک سطر بود از کتاب قطور استعمار و امپریالیسم. اما باید تاکید کرد: مقاومت مردم ایران، برای بدل نشدن به یک مستعمرهی درخدمت منافع استعمار نو، متفاوتتر و پیچیدهتر و پرهزینهتر از مقاومت مردم هند و آفریقا و... در برابر استعمار کهنه بوده و هست!
#قصه_امپریالیسم
🆔 @Qasas_school
🔰 قصهی امپریالیسم
🔺این قسمت: فلسطینِ فلسطینی
🔸همانطور که پیشتر گذشت، استعمار انواعی دارد. به قول عضدانلو، یک نوع آن «استعمار اقامتی» است. همان چیزی که ایلان پاپه مورخ اسرائیلی به آن میگوید: «استعمار وطن گزین». پتریک وولف در توضیح این نوع از استعمار میگوید: «هدف اصلی استعمارگران در این نوع از استعمار، محو و نابودی مردمان بومی است تا سرزمین آن مردم اشغال شود.» در استعمار وطنگزین، حذف دیگری امری ناگزیر است. پس خشونت و کشتار لاجرم رخ میدهد و صلح با این دسته استعمارگران، تنه به محال بودن میزند.
🔹این شکل از استعمار سابقهای بس طولانی هم دارد. مثلا در روم باستان برخی رومیان به سرزمین دیگر مردمان رفته و آنجا را اشغال میکردند. نام سرزمینهای اشغال شده را هم colonia میگذاشتند که به معنای مزرعه و مکانی برای استقرار و اسکان بود. این افراد در عین آنکه شهروند رم به شمار میرفتند اما در سرزمین دیگری یا colonia مستقر میشدند تا از منابع آنجا بهره ببرند. بعدها انگلیسیهایی که سرزمین سرخپوستان بومی آمریکا را اشغال کردند، به همین استعمار وطنگزین دست زدند. آن هم به وسیله حذف ساکنان اصلی آن سرزمین. شبیه آنچه که صهیونیستها با فلسطین کردند.
🔸نوع مقاومتی هم که در برابر این شکل از استعمار صورت میگیرد، مقاومت در برابر حذف است؛ مقاومت برای داشتن یک «زندگی معمولی» و به تعبیر بهتر مقاومت برای از دست ندادن حق حیات. البته تعبیر «زندگی معمولی» گاهی ما را به اشتباه میاندازد. گمان میکنیم داشتن یک زندگی معمولی یعنی فرو رفتن در «زندگی بزغالهای»؛ یک زندگی بدون آرمانهای بلند انسانی و صرفا برای خوردن و خوابیدن و کیف کردن و طی کردن حد فاصل آشپزخانه تا اتاق خواب و مستراح. درحالیکه این تصور از «زندگی معمولی» به عنوان مطالبهی انسانی که در فلسطین درحال مقاومت است، تصور غلطی است.
🔹انسان مقاوم فلسطینی زندگی معمولی میخواهد، بدین معنا که اگر خواست از خانه خود در کرانه باختری بیرون آید، نیمی از وقتش در ایستگاههای بازرسی و تفتیش تلف نشود. اگر خواست خانهای در اورشلیم بنا کند، نگران غصب آن نباشد. اگر خواست در غزه از منزل بیرون برود، امید به دوباره دیدن زن و فرزندش به صفر میل نکند. چون همین آسایش در انجام امور روزمره را هم رژیم از انسان فلسطینی دزدیده است و درباره آن دهها روایت و کتاب وجود دارد.
🔸شاید یکی از دلایل اینکه انسان فلسطینی روی خرابهها مینشیند و سیگار دود میکند، یا مراسم ازدواج برگزار میکند، یا کلاس درس برپا میکند و... همه برای این است که به رژیم صهیونیستی نشان دهد پیروز نشده است. او دنبال سلب زندگی معمولی و حق حیات از انسان فلسطینی بوده و به این هدف دست نیافته است. انسان فلسطینی زنده است و زندگی معمولی خود را پی میگیرد که البته این نامعمولترین شیوه زیستن در جهان روزمرگی است!!
🔹این همه را گفتیم که به اینجا برسیم: وقتی نوع استعمار در فلسطین متفاوت از نوع استعمار در ایران است، طبعا نوع مقاومت انسان ایرانی هم متفاوت از مقاومت انسان فلسطینی است. این تفاوت چیست؟ به زودی خواهیم نوشت!
#قصه_امپریالیسم
🆔 @Qasas_school
🔰 قصهی امپریالیسم
🔺قسمت پایانی: تکثر مقاومت
🔸انسان فلسطینی برای «بودن» مقاومت میکند و انسان ایرانی برای «چگونه بودن». شکل مقاومت انسان فلسطینی خشونت پنهان امپریالیسم را آشکار میکند و از این رو تکلیف مشخص است. اما انسان ایرانی در برابر یک خشونت پنهان امپریالیستی مقاومت میکند و این پنهان بودن، موضوع را بغرنج و پیچیده میکند.
🔹به دیگر سخن، امپریالیسم یا استعمار وطنگزین به انسان فلسطینی میگوید: «تو نباش»! اما به انسان ایرانی میگوید: «تو اینگونه باش!» و این یعنی درصدد تحمیل نوعی از «بودن» است که شبیه مسخشدگی است.
🔸ظاهر نسخههای پیشنهادی امپریالیسم برای ایران، دلفریب است و چشم پر کن تا بتواند مقاومت انسان ایرانی برای صیانت از آزادی و استقلالش را بشکند. اینجاست که دیگر نه فقط مظاهر توسعه آمریکایی و اروپایی، بلکه مظاهر توسعه قطر و امارات و عربستان را هم به رخ انسان ایرانی میکشند.
🔹روشنفکر ایرانی هم میگوید اگر با این نحوه «بودن» مطلوب امپریالیسم، ایران به هفدهمین قدرت اقتصادی دنیا تبدیل میشود(مانند ترکیه)، چرا ما زیر بار آن نرویم؟ اصلا به ما بگویند: «گاو شیرده» ولی کشور رونق بگیرد، چه ایرادی دارد؟
🔸تاریخ پهلوی نشان میدهد که انسان ایرانی با این استفهام انکاری برخی روشنفکرانش همراه نیست. ما درست در نقطهی اوج مدرنیزاسیون و پیروی از نسخههای «چگونه بودن» آمریکا و غرب، شاهد مردمیترین انقلاب عصر جدید بودیم که «اینگونه زیستن» را نخواست و برنتابید. بماند که از دیگر سو امپریالیسم هم هرگز ایران قوی و مستقل را برنمیتافت.
🔹درنتیجه همه آنچه که امروز به عنوان آرمانشهر در کاریکاتورهای قطر و عربستان و... به ما نشان میدهند، برای ما خاطره است که البته آن را پس زدهایم. چرا؟ چون در یک شهود دستهجمعی، باطن حقیقی این امپریالیسم را عیان و عریان دیدهایم. اما گذر زمان و تغییر نسلهایی که نتوانستهاند حامل آن تجربههای تاریخی باشند، آن باطن واقعی را دوباره با زرق و برقهایی پوشانده.
🔸مهمترین پیچ ماجرای مقاومت در ایران امروز اینجاست که هرچقدر هم به توصیف قصههای مقاومت انسان فلسطینی و شارپ کردن تصویر مقاومت غزه مبادرت ورزیم، گویا باز افاقه نمیکند. ما باید دنبال نسخه مقاومت خودمان باشیم. لذا باید پرسید: مقاومت چه کمکی به ما میکند، نه اینکه بپرسیم ما چه کمکی به مقاومت میکنیم؟
#قصه_امپریالیسم
🆔 @Qasas_school