⚜️ سرمایه، سرمایه‌دار و سرمایه‌داری: تاملی بر مفاهیم و ابهامات (۱) ✍️ استاد مسعود درخشان 🔰 کلیات: 🔸حدود دو قرن است که واژگان «سرمایه»، «سرمایه‌دار» و «سرمایه‌داری» در مجامع علمی مغرب زمین مطرح است. 🔹 از همان ابتدا مباحثه و مناقشه در تعریف این واژگان شکل گرفت و شدت یافت. زیرا که صاحب‌نظران علوم اقتصادی، اجتماعی و سیاسی با رویکردهای متفاوتی که مبتنی بر ایدئولوژی‌های متفاوت بود این مسئله را بررسی می‌کردند. از این رو نه تنها همگرایی در تعاریف حاصل نشد بلکه دیدگاه‌ها به دو دسته کاملا متمایز تقسیم شد: 1️⃣ آنان که متاثر از تعالیم آدام اسمیت بودند نظام سرمایه‌داری را مترادف با بازار آزاد یا «لیبرالیسم اقتصادی» می‌دانستند و 2️⃣ آنان که معتقد به سوسیالیسم به ویژه تعالیم مارکس بودند نظام سرمایه‌داری را پدیده‌ای تاریخی تعریف می‌کردند که بر مبنای « ارزش اضافی» در حوزه تولید شکل گرفته و به واسطه نزاع طبقاتی نهایتا واژگون خواهد شد ضمن آنکه بر اساس قانونمندی‌های ماتریالیسم تاریخی جامع خود را به جامعه بی طبقه کمونیستی خواهد داد. 🔸مناقشات طولانی در تعریف و ماهیت این سه مفهوم، اقتصاددانان جبهه لیبرالیسم اقتصادی را به این نتیجه رساند که بهترین راهکار برای پیروزی بر رویکرد مارکسیستی در این مسئله، حذف صورت مسئله است. 🔸✅ ازاین رو با تکیه بر تعالیم جونس و والراس در رویکرد ریاضی به تحلیل‌های اقتصادی، اقتصاددانان لیبرالیست که نخست تعداد آنان بسیار اندک بود و هم‌اکنون معارضان آنها بسیار اندک هستند، کوشیدند به تدریج از واژگان سرمایه‌دار و سرمایه‌داری کمتر استفاده کنند و به جای «سرمایه‌دار» اصطلاح «سرمایه‌گذار» و به جای «اقتصادی سرمایه‌داری» اصطلاح «اقتصاد علمی» یا «علم اقتصاد» را به کار برند و بر این نکته تاکید کنند که چون علم اقتصاد به لحاظ ماهیت و روش، ریاضی است پس فاقد مبانی ایدئولوژیک است. 🔸 بدین‌ترتیب، اقتصاددانان لیبرالیست توانستند اقتصاد سرمایه‌داری و نقدهای مارکسیستی به آن را به صورت مقوله‌ای در تاریخ اندیشه‌های اقتصادی بایگانی کنند. 🔰 مقدمه پروفسور مسعود درخشان بر کتاب سرمایه‌داری تالیف جفری اینگام و ترجمه دکتر سید احسان خاندوزی و علیرضا اشرفی احمدآباد #پروفسورـدرخشان #اندیشهـدرخشان ادامه دارد.... 💠 @QasdWay

⚜️ سرمایه، سرمایه‌دار و سرمایه‌داری: تاملی بر مفاهیم و ابهامات (۲) ✍️ استاد مسعود درخشان 🔰 ادامه کلیات: 🔸 اقتصاددانان معمولا تمایلی ندارند که تعریف دقیقی از کاپیتالیسم یا سرمایه‌داری ارائه دهند بلکه به تبیین اصول و ویژگی‌هایی اکتفا می‌کنند که وجه تمایز این نظام با سایر نظام‌هاست. 🔹 اکنون بحث خود را با تعریفی از سرمایه‌داری که در لغت‌نامه‌ها یافت می شود آغاز کرده و اشکالات آن را بررسی می‌کنیم. 🔹ساده‌ترین تعریفی که از کاپیتالیسم در زبان انگلیسی وجود دارد چنین است: ⭕️ «نظام اقتصادی که در آن تجارت و صنعت يك كشور توسط صاحبان آنها در بخش خصوصی ونه توسط دولت، به منظور کسب منفعت، مدیریت می‌شود». 🔆 حداقل سه اشکال در این تعریف وجود دارد. ✅ اشکال یکم: در دوران باستان و حتی قرون وسطی بسیاری از کشورها را می‌توان نام برد که حکومت‌ها اساسا در تجارت و صنعت دخالتی نداشتند، ضمن آنکه فعالان بخش خصوصی در آن کشورها صرفا به دنبال کسب منفعت بودند. باوجوداین، هیچ اقتصاددانی، نظام اقتصادی آن کشورها را در عهد باستان یا قرون وسطی «سرمایه‌داری» نمی‌نامد. ✅ اشکال دوم: اگر سرمایه‌داری را در معنای «نظام اقتصاد سرمایه‌داری» به کار بریم آنگاه باید مبنای ایدئولوژيك داشته باشد، زیرا هر نظامی بنا به تعریف، مبنای ایدئولوژيك دارد. همین مبنا سبب تمایز نظام اقتصاد سرمایه‌داری از دیگر نظام‌های اقتصادی مانند «نظام اقتصاد سوسیالیستی» و «نظام اقتصاد اسلامی» است. 🔸 بسیاری از اقتصاددانان جدید، به جای نظام اقتصاد سرمایه‌داری از واژه «علم اقتصاد» استفاده می کنند و آن را فاقد مبنای ایدئولوژيك می‌پندارند زیرا که «علم اقتصاد» را همچون علوم بنیادین و علوم تجربی در نظر می گیرند که فاقد مبانی ارزشی هستند. ✳️ این نکته از منظر اقتصاد اسلامی حائز اهمیت است، خاطرنشان می‌کنیم که اقتصاد اسلامی دلالت بر نظامی می‌کند که مبنای آن وحی است و این مبنا در ارزش‌های اسلامی و اصول و احکام فقهی در رفتار هر یک از فعالان اقتصادی و در روابط اقتصادی بین فعالان اقتصادی با یکدیگر و فعالان اقتصادی با دولت و روابط دولت اسلامی با سایر دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی متجلی می‌شود. ✅✳️ بنابراین، اگر گفته شود که اقتصاد اسلامی با اقتصاد سرمایه‌داری تعارض مبنایی دارد، مراد از اقتصاد سرمایه‌داری آن نظامی است که مبانی ایدئولوژیک دارد و این مبنا در تمام مناسبات درونی اقتصادی و تعاملات این نظام با بیرون جریان یافته و آنها را به سمت تحقق اهدافی که متناسب با آن مبانی است هدایت می‌کند. وظیفه اصلی اقتصاددانان مسلمان، شناخت دقیق آن مبانی و کیفیت این جریانات و ظهور آنها در اهداف نظام سرمایه داری است. 🔰 مقدمه پروفسور مسعود درخشان بر کتاب سرمایه‌داری تالیف جفری اینگام و ترجمه دکتر سید احسان خاندوزی و علیرضا اشرفی احمدآباد #پروفسورـدرخشان #اندیشهـدرخشان #کتابـسرمایه‌داری ادامه دارد.... 💠 @QasdWay

⚜️ سرمایه، سرمایه‌دار و سرمایه‌داری: تاملی بر مفاهیم و ابهامات (۳) ✍️ استاد مسعود درخشان 🔰 ادامه کلیات: ⭕️ معمولا گفته می‌شود که اسلام با داشتن سرمایه یا سرمایه‌دار بودن مخالفتی ندارد، با صاحبان سرمایه و ثروتمندان نیز معارضه‌ای ندارد و کسب سود حاصل از سرمایه را هم ناموجه نمی‌داند به شرط آنکه زمینه فعالیت‌های اقتصادی و عملکرد فعالان اقتصادی مخالف موازین شرعی نباشد. ⭕️ از این رو، برخی چنین نتیجه می‌گیرند که اسلام با «سرمایه‌داری» سازگار است. با مطالعه بخش‌های دوم و سوم این نوشتار معلوم خواهد شد که خطا در استنتاج فوق الذكر ناشی از ترجمه واژه کاپیتالیسم به سرمایه‌داری و برداشتی است که در زبان فارسی از واژه سرمایه‌داری می‌شود. ✅ اقتصاد اسلامی هیچ‌گاه با نظام کاپیتالیسم به معنای نظامی که سازوکار آن بر مدار سرمایه است و روابط و ارزش‌ها بر مبنای اصل تکاثر سرمایه شکل می‌گیرد سازگاری ندارد مگر آنکه مراد از اسلام، همان اسلام آمریکایی باشد. ✳️ اشکال سوم: در تعریف فوق الذکر از سرمایه‌داری، فقط به مالکیت و مدیریت فعالان بخش خصوصی در حوزه‌های تجارت و صنعت اشاره شده و بخش کشاورزی ظاهرا مغفول مانده است. ✅ به نظر می‌رسد که این امر را نمی‌توان کاستی این تعریف دانست بلکه به نظر می‌رسد که «سرمایه صنعتی» و «سرمایه تجاری» را که دو رکن اصلی در نظام سرمایه‌داری هستند، مبنای تعریف قرار داده‌اند. ✅ بدین ترتیب، تعریفی که از سرمایه‌داری شده است متعلق به نظامی است که به واسطه انقلاب صنعتی در آستانه قرن نوزدهم شکل گرفته است و لذا نمی توان این اصطلاح را برای نظام‌های اقتصادی قبل از انقلاب صنعتی به کار برد. در مباحث بعدی، این نکته را بیشتر توضیح خواهیم داد. ❇️ همچنین با توضیحاتی که در بخش سوم داده خواهد شد معلوم می‌شود که فقط آن بخشی از تولیدات کشاورزی (شامل دامپروری) را می‌توان تحت شمول تعريف اقتصاد سرمایه‌داری قرار داد که توسط ابزارهای تولیدی و تجهیزات فنی کارخانه‌ای در سطح تولید انبوه صورت گرفته باشد. 🔰 مقدمه پروفسور مسعود درخشان بر کتاب سرمایه‌داری تالیف جفری اینگام و ترجمه دکتر سید احسان خاندوزی و علیرضا اشرفی احمدآباد #پروفسورـدرخشان #اندیشهـدرخشان #کتابـسرمایه‌داری 💠 @QasdWay

⚜️ سرمایه، سرمایه‌دار و سرمایه‌داری: تاملی بر مفاهیم و ابهامات (۴) ✍️ استاد مسعود درخشان 🔰 ۲- ابهامات در مفاهیم سرمایه، سرمایه دار و سرمایه داری در زبان و ادبیات فارسی ⭕️ در ترجمه کاپیتالیست به سرمایه‌دار و کاپیتالیسم به سرمایه‌داری، سؤالات و ابهامات متعددی مطرح می‌شود زیرا آنچه از واژگان سرمایه‌دار و سرمایه‌داری در زبان فارسی مراد می‌شود با واژگان کاپیتالیست و کاپیتالیسم در مکتوبات اقتصادی مغرب زمین تفاوت‌های جدی دارد. 🔸 در زبان فارسی، سرمایه‌داری به معنای «سرمایه داشتن و سرمایه‌دار بودن» و نیز «مالداری و ثروتمندی» است. در لغت نامه دهخدا، سرمایه‌دار چنین تعریف شده است: ✅ صاحب سرمایه، دارای سرمایه، پولدار و ثروتمند» و نیز «صاحب ثروت و مالدار، کسی که دارای مال و ثروت فراوان است.» همچنین، سرمایه به معنای پول یا کالایی است که اساس کسب و تجارت قرار می گیرد و سود مازادی است که در فرایند کسب و تجارت ایجاد می شود. سرمایه در معنای دارایی و ثروت نیز آمده است. 🔸 سرمایه‌داری در این تعاریف، مطلقا به معنای «نظام اقتصادی» نیست و لذا اگر کاپیتالیسم را به سرمایه داری در معنای فوق الذکر ترجمه کنیم قطعا به خطا رفته ایم. از این رو، نویسنده در مواردی، برای پرهیز از این ابهام، از واژه «سرمایه‌مداری» برای ترجمه کاپیتالیسم استفاده کرده است زیرا که در این نظام، سرمایه‌مدار تنظیم امور اقتصادی است و سرمایه مبنای رشد اقتصادی است و «سرمایه‌گذاری» عامل رشد اقتصادی است و ثروت در معنای سرمایه انباشت شده، نتیجه رشد اقتصادی است. ✳️ همچنین، «اصالت سرمایه» را می‌توان وجه مشخصه کاپیتالیسم دانست زیرا که «تشکیل سرمایه» (Capital formation)، مبنا و اصل در نظام کاپیتالیسم است. همچنین دیده شده است که «سرمایه سالاری» را نیز برای ترجمه کاپیتالیسم به کار برده اند که البته خالی از اشکال نیست. 🔰 مقدمه پروفسور مسعود درخشان بر کتاب سرمایه‌داری تالیف جفری اینگام #پروفسورـدرخشان #اندیشهـدرخشان #کتابـسرمایه‌داری 🔰 برای مطالعه بخش کلیات از طریق لینک زیر به سایت قصد مراجعه نمایید: 🔗 http://profderakhshan.qasd.ir/articles/592#start 💠 @QasdWay

🔰 ادامه پست قبلی 🔸 در ترجمه کاپیتالیست به سرمایه دار نیز ابهام های زیادی وجود دارد. واژه کاپیتالیست در زبان انگلیسی گاه به صورت اسم به کار می رود و مراد از آن کسی است که صاحب سرمایه بوده و یا آنکه ثروتمند باشد. 🔸در این معنا، واژگان سرمایه دار یا صاحب سرمایه مطلقا منحصر به نظام کاپیتالیسم نیست بلکه این واژگان را می توان برای هر فردی که صاحب سرمایه و ثروت در هر عصری و برای هر نظامی است به کار برد. ✳️ ناگفته نماند که واژه کاپیتالیست در زبان انگلیسی همچنین به فردی اطلاق می شود که از نظام کاپیتالیسم حمایت می کند، همچون سوسیالیست که به فردی گفته می شود که حامی نظام سوسیالیسم است. ✅ واژه کاپیتالیست در زبان انگلیسی گاه به صورت قید به کار می رود و مراد از آن، نظامی است که بر مبنای کاپیتالیسم استوار است، مانند «نظام کاپیتالیستی» (Capitalist system) یا «اقتصاد کاپیتالیستی» (Capitalist economy). خاطرنشان می‌کنیم که واژه «سبک کاپیتالیستی» (Capitalistic) در زبان انگلیسی به منزله جلوه ای از کاپیتالیسم نیز رایج است. 🔰 مقدمه پروفسور مسعود درخشان بر کتاب سرمایه‌داری تالیف جفری اینگام #پروفسورـدرخشان #اندیشهـدرخشان #کتابـسرمایه‌داری 🔰 برای مطالعه بخش کلیات از طریق لینک زیر به سایت قصد مراجعه نمایید: 🔗 http://profderakhshan.qasd.ir/articles/592#start 💠 @QasdWay