بسم الله الرحمن الرحیم خلاصه بیانات آیت الله شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی در نقد و بررسی نظریه مقاصد شریعت (به دعوت آیت الله اشرفی حفظه الله در مشهد) ۲۴ رمضان المبارک ۱۴۴۴ مقدمه جلسه :جایگاه کنونی این نظریه : (بیانات مجری) این نظریه شاید در نیم قرن اخیر ، #نظریه_پیشران فقه و اصول اهل سنت و جهان عرب بوده و مدعی بودند به کمک این نظریه و این ابتکار توانسته اند بسیاری از #مسائل_مستحدثه را بررسی و حل کنند تا آنجا که برخی فقهای معاصر اهل سنت معتقدند پیشرفت نظریه مقاصد در مطالعات اهل سنت به جایی رسیده که به مثابه یک #دستگاه_مستقل در کنار دستگاه اصول فقه عمل میکند. بنظر میرسد بررسی و نقد این نظریه می تواند حوزه های شیعی را به مصاف حوزه های اهل سنت ببرد . 🔵 بخش اول بیانات آیت الله فاضل : معنا و جایگاه مقاصد الشریعه در اهل تسنن (و شیعه) 🔸این روش اجتهادی #چند_قرن اهل سنت است که به نظر ما در زمان ائمه چنین روشی وجود نداشته ، در آن زمان ابوحنیفه مساله قیاس را مطرح کرد و با برخورد شدید ائمه روبه رو شد. در دوره های متاخر مساله مقاصد الشریعه مطرح شد. البته اصرار مقاصدی های معاصر اهل سنت این است که این روش اجتهادی از صدر اسلام ، از زمان صحابه مطرح بوده است: میگویند برای مثلا برای مساله #جمع_القرآن نصی نداریم و از پیامبر دلیلی وارد نشده ! و صحابه تحت عنوان حفظ دین اینکار را کردند. (از قرن ۸ تا ۱۴ مقاصد کنار رفت ). 🔹می گویند بیشترین ارتباط با مقاصد را مالکی ها دارند. ... می گویند نصوص "ظواهر دین است و مقاصد روح دین است و هرجا این ظواهر با روح دین نسازد ، از آن دست بر میداریم. اولین کسی که میگوید نصوص را باید با مقاصد تفسیر کنیم ، #غزالی است. مقاصد بین آنها تطورات زیادی از حیث دایره و محدوده داشت: عده ای در عبادات هم پیاده کردند ،عده ای در اعتقادات هم آوردند. الان مقاصد نزد اهل تسنن اساس ادله (فوق قرآن و اجماع) است و تمام احکام و اعتقادات تحت تاثیر مقاصدالشریعه است . 🔻یکی از مقاصد شریعت آنها عدالت است ، عدالت در زمان نزول "للذکر مثل حظ الانثیین" این بوده ولی عدالت در زمان ما دیگر این اقتضا را ندارد. بعد غزالی فخررازی آمده ؛ #کتاب_المحصول #فخر_رازی خلاصه ی #کتاب_البرهان #جوینی و #کتاب_المستصفی #غزالی و #کتاب_المعتمد بصری است . تمام اینها درباره مقاصد است. افراد دیگر از جمله #قرافی مالکی مذهب (قرن ۷) در #کتاب_الفروق خود ۵۴۸ قاعده درست کرده بر محوریت مقاصد که گفته حتی در عبادات جاری میشود. ابن تیمیه (قرن ۸) هم خیلی روی مقاصد تکیه می کند . 🔺مقاصد از نظر قدمای اهل سنت ۵ تا بود : حفظ دین ، حفظ عقل ، حفظ مال ، حفظ نسل ولی متاخرین توسعه دادند (و گفتند مقاصد اساس است) ، مثلا ابن تیمیه گفت عدالت و آزادی و کرامت [ تساوی زن و مرد] 🔸 من امروز خطری را بزرگتر از مقاصد الشریعه برای دین نمی بینم. 🔹کافر کرامت ندارد (در آن روایت فرمودن واجب نیست تجهیز مسیحی همراه در سفر)، بله احترام چیز دیگری است:(در آن روایت فرمودن از بیت المال به آن مسیحی بدهید) . روشنفکرانی می گویند لا فرق بین المسلم و الکافر. 🔸بعد ابن تیمیه ، #ابن_قیم (قرن ۸) : تصریح میکند که تمام نصوص را بایستی بر اساس مقاصد تفسیر کنیم. فقه الحی (فقه پویا) در کلمات او یعنی تمام ظواهر را بایستی بر اساس مقاصد تفسیر کنیم. بعدش #شاطبی (اواخر قرن ۸ #کتاب_الموافقات ) قواعد بزرگی را در مقاصد مطرح کرد. اما بعد شاطبی هیچ حرفی بین اهل سنت نبود ، شاید فهمیدن موجب هدم دین است. در قرن ۱۴ محمد عبده #رشیدرضا را وادار کرد که روی الموافقات کار کنید و مجدد این فکر رشد کرد در اهل سنت تاکنون. برخی آقایان می گویند با مقاصد می توانیم ظواهر را تفسیر ‌کنیم. میرسد به #ابن_عاشور. چهار امام برای مقاصد درست کردند : جوینی ، عبدالسلام، شاطبی ، ابن عاشور تا میرسد به #قرضاوی که همین اواخر فوت شد. 🔺قرضاوی تقسیمات جدیدی را ارائه داد : فقه را به شش قسمت تقسیم کرد : ( بدانید چراکه متاسفانه گاهی اوقات این عناوین به گوش ما میخورد) ۱.فقه سنن در مباحث اجتماعی ۲.فقه مقاصد الشریعه ۳. فقه مَآلات : وقتی فقیه فتوا دار و آثارش را بررسی کرد و دید خوب نیست ، باید دست از آن فتوا بردارد. ۴. فقه موازنات : در تزاحم مصلحت و مفسده ۵. فقه اولویات ۶. فقه اختلاف علمای خودشان را سه دسته کرده : ظاهریون (جمود بر نصوص)، باطنیون (کنار زدن همه ی ظواهر)، اعتدالیون(تفسیر نصوص با مقاصد ) 🔵 بخش های دیگر در پیام بعدی عرض خواهدشد. جهت استماع تمام صوت 👇 https://eitaa.com/ircmashhad/492 #اصول_فقه #مقاصد_شریعت