پزشکیان؛ منتخبی قومیتی یا ملی؟ سخنی در تحلیل الگوی رای‌دهی چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری پس از اعلام نتایج چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب آقای مسعود پزشکیان به عنوان نهمین رئیس جمهور، جمهوری اسلامی ایران، در فضای رسانه‌ای و سیاسی کشور گزاره‌ای مطرح شد که آرای قومی هموطنان ترک، علت پیروزی ایشان در انتخابات بوده است. در این یادداشت قصد داریم تا با نگاهی به آمار، این گزاره را مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم. برای این منظور درصد آرای نامزدها در انتخابات‌های سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ و دور اول و دوم سال ۱۴۰۳، در برخی از شهرها را در تصویر فوق ملاحظه می‌فرمایید. درصد آرای آقای روحانی در انتخابات های سال ۹۲ و ۹۶ میانگین درصدی ۶۰/۸۱ درصد را برای سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل نشان می‌دهد که این میانگین درصدی در دور اول انتخابات سال ۱۴۰۳ به عدد ۷۶/۹۴ برای آقای پزشکیان رسیده است. برای ساده سازی بحث، سایر عوامل را نادیده گرفته و این اختلاف رای آقای روحانی و پزشکیان را به حساب رای قومیتی(جغرافیایی/منطقه ای) می گذاریم. پس در دور اول انتخابات ۱۴۰۳ آقای پزشکیان ۱۶/۱۳ درصد رای قومیتی(جغرافیایی/منطقه ای) داشته است. نکته۱: رای قومیتی با رای جغرافیایی و منطقه ای تفاوت دارد اما برای ساده سازی آن ها را یکی در نظر گرفته ایم. نکته۲: قطعا هر نامزدی در زادگاه خود دارای یک پایگاه رای جغرافیایی/منطقه ای است و با توجه به اینکه آقای پزشکیان چندین دوره رای اول تبریز در انتخابات مجلس بوده‌اند، این پایگاه رایی برایشان موسع‌تر است. نکته۳: قطعا درصدی از آرای آقای جلیلی در خراسان هم به رای جغرافیایی یا منطقه ای تعلق دارد. جمع بندی: با حذف همه متغییرها و عدم محاسبه درصد رای منطقه‌ای آقای جلیلی، در بالاترین حالت ممکن در مرحله اول ۱۶/۱۳ درصد آرای آقای پزشکیان، در این استان ها را رای قومیتی(جغرافیایی/منطقه ای) تشکیل می دهد که از مجموع ۳ میلیون رای معادل ۴۸۳۹۰۰ رای می باشد. حال به سراغ مرحله دوم انتخابات می رویم؛ در دور دوم میانگین درصدی آرای آقای پزشکیان در ۳ استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و اردبیل معادل ۸۴/۶۶ می باشد که نسبت به دور اول افزایش ۷/۷۲ درصدی داشته است. اما آیا این رای هم قومیتی بوده است ؟ برای پاسخ به این سوال به بررسی تغییر روند آرای نامزدها در استان‌های خراسان رضوی و اصفهان و البرز که هیچ ارتباط قومی با سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل ندارند و اتفاقا از پایگاه‌های رایی اصولگراها در دور اول بوده است می پردازیم. همانطور که در تصویر فوق ملاحظه می کنید افزایش درصدی آرا در این استان‌ها هم به سود آقای پزشکیان بوده است. در اصفهان آقای پزشکیان به نسبت دور اول درصد آرایش ۸/۹۲ درصد رشد داشته است حال آنکه آقای جلیلی درصد ارایش حدود ۱ درصد کاهش داشته است. در البرز آرای آقای پزشکیان ۹/۴ درصد رشد داشته است در صورتی که آرای آقای جلیلی فقط ۲ درصد رشد داشته است. در خراسان رضوی آرای آقای پزشکیان ۱۱/۶ درصد رشد داشته است و آرای آقای جلیلی ۱۰/۸ درصد رشد داشته است. وقتی درصد آرای آقای پزشکیان در استان‌های خراسان رضوی، اصفهان و البرز رشد بیشتری از آرای آقای جلیلی داشته است، پس افزایش آرای آقای پزشکیان در استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل را هم نمی‌توان صرفا متاثر از رای قومیتی دانست و این نشان می‌دهد که در دور دوم مولفه‌های دیگری جز قومیت در رای‌دهی‌ها موثر بوده است. حال اگر بخواهیم این روند و تغییرات آرا در دور اول به دور دوم را نادیده بگیریم و بگوییم الا و بلا در ۳ استان مذکور رای قومیتی بوده است، ۷/۷۲ درصد دیگر از آرای این سه استان را می‌توان گفت قومیتی بوده است که می‌شود معادل ۲۳۱۶۰۰ رای، با جمع این عدد و آرای قومیتی دور اول، در بدبینانه ترین حالت ممکن و حذف همه متغییر‌های دیگر می‌توان گفت در انتخابات ۱۴۰۳، تعداد ۷۱۵۵۰۰ رای قومیتی بوده است. حتی با این فرض نادرست، این تعداد رای تاثیر قابل توجهی در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نداشته است و باید آقای پزشکیان را منتخبی ملی دانست. ✍️ محمد صادق پور؛ دانشجوی دکترا جامعه شناسی سیاسی #انتخابات #پزشکیان #قومیت