#نهم_ربیع و عیدالزهرا(س) بدعت یا واقعیت؟ دو پرسش مهم پیرامون ماهیت دینی و تاریخی مجالس موسوم به #عیدالزهرا(س) حجت الاسلام قاسم خانجانی متخصص تاریخ اسلام/ عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه 💥اختصاصی/ #ولایتمداران_واقعی @rozaneebefarda 🔻🔻🔻 [صفحه 1 از 2] 🔸پرسش اول: _آیا نهم ربیع الاول روز درگذشت خلیفه دوم است؟ نهم ربیع الاول در بین برخی از شیعیان به عنوان روز فوت خلیفه دوم مشهور شده است اما از نظر تاریخی دست کم به دو دلیل درست نیست: ▫️دلیل اول: بر اساس بیشتر منابع دست اول شیعه و اهل سنت خلیفه دوم در 26 یا 27 ذی حجه ضربت خورد و سه روز بعد در ۲۹ و بنابر نقلی ۳۰ ذی‌الحجه از دنیا رفت. (ر.ک: ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۷۸؛ مسعودی، مروج الذهب، ج۴، ص۳۰۲؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۵۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۱۹۴؛ مفید، مسارالشیعه، ص۴۲) 🔻تنها برخی از منابع متاخر و کم اعتبار مانند رازی قزوینی در کتاب بعض مثالب النواصب، ص۳۵۳ به فوت خلیفه دوم در نهم ربیع الاول اشاره کرده است و برخی منابع دیگر نیز از او نقل کرده اند که روشن است اعتبار ندارد. ▫️دلیل دوم: بر اساس گزارش‌های تاریخی، بیعت با عثمان، خلیفه بعد از عمر، در اواخر ذی‌الحجة یا اوائل ماه محرم صورت گرفته است (طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۱۹۴؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۶۲) پس چطور ممکن است بیعت با خلیفه سوم دو ماه پیش از مرگ خلیفه دوم صورت گرفته باشد؟ البته نهم ربیع الاول روز مرگ عمر بن سعد به دست مختار است که چون نامش عمر بوده شاید با خلیفه دوم اشتباه شده باشد اما ربطی به خلیفه دوم ندارد پرسش دوم: آیا عیدالزهرا(س) و حدیث رفع قلم درست است؟ ◾️بر اساس خبری نادرست، روز نهم ربيع الاول با روز درگذشت خليفه دوم مصادف شده است و از این رو روز شادي و عيد شيعيان قلمداد شده و آنان مجازند در اين روز هر معصيتي را مرتكب شوند بدون آن كه عقوبتي داشته باشد يا در نامه عمل آنان ثبت شود و به اصطلاح قلم ثبت اعمال در اين روز گناهان آنان را ثبت نخواهد كرد. به همين سبب اين حديث، به حديث «رفع القلم» مشهور شده و نقل آن به امام هادي(ع) منسوب شده است. ◽️بر پايه همين #حديث_جعلي، در برخي از نقاط جامعه شيعي مجالس و محافل جشن و سرور با عنوان «عيدالزهراء» برپا مي‌شود و در اين مجالس، افراد نادان و يا مغرض خود را آزاد مي دانند تا به خلفاي نخستين ناسزا بگويند و به خيال خام خود با فحاشي به آنان دل اهل بيت(ع) را شاد كنند. اما با يك بررسي اجمالي دانسته مي شود كه به دلايل مختلف، اين حديث، نادرست، ساختگي و مخالف مباني ديني و شرعي است كه به هيچ روي نبايد مورد استناد قرار گيرد. 🔻سابقه نداشتن نقل این روایت در منابع دست اول، مجهول بودن راویان این روایت، ناسازگاری این روایت با مضمون برخی از آیات قرآن و معارف دینی و نادرستی تطبیق روز نهم ربیع بر روز درگذشت خلیفه دوم از مهمترین دلایل جعلی بودن این روایت است. 🔸مضمون اين حديث نادرست چنين است كه دو راوي ادعايي در باره ابوالخطاب اختلاف پيدا مي‌كنند و براي رفع اختلاف نزد احمد بن اسحاق قمي مي‌روند كه مراجعه آنان تصادفا در روز نهم ربيع الاول رخ مي‌دهد و آنان احمد بن اسحاق را در حال انجام اعمال روز عيد مي‌بينند. آنان چون علت را مي‌پرسند، احمد با بيان اين كه در چنين روزي با عده اي نزد امام هادي(ع) رفته و ايشان را در اين حال ديده است، از قول امام فضيلت‌هاي اين روز را برشمرده است. وي در ادامه به نقل روايتي طولاني از يكي از اصحاب رسول‌خدا(ص) به نام حذيفة بن يمان مي‌پردازد كه او نيز از زبان پيامبر(ص) فضايل و ويژگي‌هاي اين روز را بيان كرده و علت آن را قتل يكي از منافقان و دشمنان خدا در اين روز دانسته است (ر.ک: مجلسی، بحارالانوار، ج 31، ص 120 – 129). ◾️به سبب اهميت اين موضوع لازم است در باره اين حديث جعلي به چند نكته توجه شود: 1. اين حديث در هيچ يك از منابع دست اول و معتبر وجود ندارد و نخستين منابعي كه آن را نقل كرده‌اند از آثار قرن هشتم به بعد هستند كه حدود 600 سال با امام هادي(ع) فاصله دارند و همين براي بي‌اعتباري اين حديث كافي است. 2. سلسله سند و رجال اين حديث، مجهول، ناشناخته، مرسل و يا بي‌اعتبار هستند كه نمي‌توان به آنان استناد كرد. 3. متن اين حديث به ويژه آن چه از رسول‌خدا(ص) نقل شده است كه سه روز قلم از ثبت اعمال برداشته مي‌شود، مخالف صريح آيات و روايات بسياري است كه همه حكايت از ثبت اعمال در تمام شبانه روز دارند حتي اگر به اندازه مثقال ذره‌اي باشد.(سوره زلزال، آيه 7 و8) 4. از نظر فلسفي نيز به اعتقاد مرحوم علامه طباطبایی، جواز برداشته شدن تكليف از انسان كامل (چه رسد به انسان عادي) مساوي با جواز تخلف از احكام و قوانين است كه موجب فساد خواهد بود (طباطبائي، الميزان، ج 12، صص 199 – 200). @rozaneebefarda