🔎 #نگارش 💢 كاربرد نابجا(۲) 🔹ـ رهنمون، صفت فاعلی و به معنای راهنما است؛ اما برخی آن را در معنای «راهنمایی»(مصدر) به‌كار برده، می‌نویسند: «او ما را به سوی هدف رهنمون كرد.» درست آن است كه بنویسیم: «او ما را به سوی هدف رهنمون گشت.» بنابراین «رهنمون» را در جایی می‌توانیم استفاده كنیم كه بتوانیم جای آن كلمۀ «راهنما» را بگذاریم. 🔹ـ كنكاش، به معنای مشورت و رایزنی است، نه كاوش. ـ پسوند «شناسی»(logi) پس از تركیب با برخی اسم‌ها، آنها را تبدیل به نام دانش‌های خاصی می‌كند؛ مانند روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، زیست‌شناسی و حافظ‌شناسی. مشكل این‌گونه تركیب‌‌ها این است كه نمی‌توان با اتصال «یای نسبت» به آنها صفت ساخت. 🔹برای ساختن صفت نسبی از آنها باید یكی از دو كار زیر را كرد: یك. به جای «یای نسب» از دیگر ادات نسبت استفاده شود؛ مثلا جامعه‌شناسانه یا جامعه‌شناسیك. دو. «شناسی» تبدیل به «شناخت» شده، یای نسبت به آن متصل گردد: جامعه‌شناختی، معرفت‌شناختی. پسوند «شناخت» در متون كهن كاربرد داشته و دقیقا به معنای «شناسی» به كار می‌رفته است. اكنون نیز گاهی در همین معنا به كار می‌رود: قرآن‌شناخت = قرآن‌شناسی؛ هنرشناخت = هنرشناسی. 🔹نكتۀ مهم در تركیب‌های فوق، این است كه بدانیم تركیب‌هایی مانند حافظ‌شناسی یا جامعه‌شناسی، اسم‌اند؛ اما تركیب‌های جامعه‌شناختی یا جامعه‌شناسانه یا جامعه‌شناسیك، صفت‌اند. مثلا در جملۀ زیر، «جامعه‌شناسی» اسم، و «دین‌‌شناختی» صفت «نظریه‌ها» است: «جامعه‌شناسی، بستر مناسبی برای تحول نظریه‌های دین‌شناختی است.» در این جمله، جای «دین‌شناختی» می‌توان تركیب «دین‌شناسانه» را گذاشت؛ اما نمی‌توان از آمیزۀ «دین‌شناسی» استقاده كرد. 🔹ـ «گزار» و «گذار» را نباید به جای یكدیگر به كار برد. «گزاردن» به معنای ادا كردن و به‌جای آوردن كاری است؛ مانند نمازگزار، حج‌گزار، خدمت‌گزار، پاسخ‌گزار، سپاس‌گزار، حق‌گزار. حافظ: فرض ایزد بگزاریم و به كس بد نكنیم... مستان تو خواهم كه گزارند نمازم... چه باشد حق نعمت می‌گزارم... 🔹معنای دیگر «گزاردن» گزارش كردن یا گزاره‌سازی است؛ مانند مثال‌های زیر: خواب‌گزار: كسی كه خواب را تعبیر یا تبدیل به گزاره می‌كند. گله‌گزار: كسی كه گلایه‌های خود را به زبان می‌آورد. خبرگزار: كسی كه خبر گزارش می‌كند. پیغام‌گزاز: كسی كه پیامی را بیان می‌كند. سخن‌گزار: سخنور اما «گذار» از مصدر «گذاشتن» یا «گذراندن» به معنای نهادن یا عبور كردن است؛ مانند بنیان‌گذار، تأثیرگذار، رهگذار، گشت‌وگذار. #رضا_بابایی #کانون_نویسندگان_قم 🔰 با #هنرستان از برنامه های فرهنگی هنری استان #قم باخبر باشید 👇👇👇 https://eitaa.com/joinchat/38469926C37cb57d229