#گزارش (۲) وقتی عَلَم می‌بینم یاد علمدار می‌کنم فاطمه اقوامی در فرهنگ عاشورایی از ادوات و ابزارهای مختلفی چون بیرق، کتل، کتیبه و... استفاده می شود اما شاید هیچ کدام از آن ها به اندازه علم یا علامت های بزرگی که پیشاپیش دسته های عزاداری حرکت می کنند برای ما شناخته شده نباشد. علامت هایی که از همان دوران بچگی همیشه مورد توجه و نظرمان قرار می گرفت و چند و چون ساخت و اشکال به کار رفته در تزیین آن برایمان سؤال بود. lعلم یا همان علامت جایگاه و تقدس خاصی در بین هیأتی ها دارد. علم ها معمولا در جلوی صف دسته های عزاداری سوگواران حرکت داده می شود و به کسی که آن را با خود حمل می کند، علمدار می گویند. این شخص پایه علم را که از چوب ساخته شده، داخل بند تسمه ای که به کمر و شانه خود بسته، قرار می دهد و با آن حرکت می کند. علم و پرچم از وسایلی است که در جنگ های قدیمی بسیار مهم بوده و کاربرد فراوان داشته است. به نظر می رسد تاریخچه استفاده از علم مقارن با شکل گیری اولین دسته های عزاداری است و به زمان آل بویه برمی گردد. با روی کارآمدن دولت شیعی صفوی این نماد عاشورایی به صورت گسترده در مراسم های عزاداری به کار گرفته شد. علم ها با اشکال پیچیده حیوانات نمادین، پرهای رنگین، پارچه های ترمه و... تزیین شده و عظمت و شکوهشان چند برابر می شود. علم ها همان طور که گفته شد اصولا از تعدادی تیغه تشکیل شده اند که به سه تیغ، پنج تیغ؛ هفت تیغه تا بیست و یک تیغ تقسیم می شوند. جنس تیغه علم ها اصولا از فنر است و حالت فنری تیغه ها به خاطر سلام، کرنش و سر فرود آوردن در برابر عظمت پروردگار است. از این تیغه ها به عنوان نماد حق طلبی شیعه که هیچگاه در نیام نخواهد بود، یاد می شود. تعداد این تیغه ها هم متفاوت است. در اصل تعداد تیغه های علم را به نیت ۵ تن و ۱۲ امام و ۱۴ معصوم به این تعداد انتخاب می کردند. تیغه وسط را نیز الله در نظر می گرفتند. برای همین در قدیم سفارش بیش از ۱۵ تیغه را نمی پذیرفتند. این تیغه ها با آیات قرانی، بخش هایی از زیارت عاشورا، اسماء الله و نام های معصومین علیهم السلام، اشعار محتشم و... به صورت کنده کاری یا قلمکاری تزیین می شوند. پارچه های ترمه که معمولا با هنر سوزن دوزی مجلل و نفیس شده اند از دیگر تزئینات علامت ها هستند که مانند برگ بر شاخه های درختوار آن آویزان می شوند. استفاده از ترمه شاید علاوه بر زیبایی این پارچه ها به خاطر قرابت ذهنی با ترمه ای باشد که معمولا روی جسد متوفی می کشند. در برخی علامت ها علاوه بر ترمه، چراغ های فانوس مانند به کار می روند که نور و روشنایی آن نشانگر روشنایی خط و مسیر شهدای کربلاست. متن کامل گزارش این هفته را می‌توانید در مجله زن روز مطالعه فرمایید @zane_ruz ارتباط با ادمین: @zaneruz97