ازموارد دیگر اوصاف صالحین ومتقین ، ضم اهل الفرقة است یعنی جمع کردن بین کسانی که اختلاف دارند،بین دو شیعه ،دو دوست یا...(دوستی با دشمنان خدا منظور نیست) در قرآن کریم آمده است:«وان تنازعتم فی شئ فردوه الی الله ورسوله....» ودر زیارت جامعه می خوانیم«...بموالا تکم تمت الکلمة ...و ائتلفت الفرقة...» نتیجه اینکه با تمسک به خدا ورسول صلی الله علیه وآله وامام علیه السلام،می توان اختلاف و تفرقه را برطرف کرد.دین،برای کوچکترین مسائل هم،درکتاب وسنت ،راه حل بیان کرده،نسخه دارد،اما آنچه باعث اختلاف می شود،هواهای نفسانی افراد است.حل اختلاف،پا گذاشتن روی نفس می خواهد.پذیرش حق،برای نفس سخت است.حق دشواری دارد و نفس راحت طلب است. اصلاح ذات البین هم همینطور است،خداوند می فرماید:«...فاتقواالله واصلحوا ذات بینکم واطیعوا الله والرسول..»ببینید !!اینجا هم،تقوی داشتن،اطاعت می خواهد،تسلیم می خواهد. وفرموده اند...اصلاح ذات البین،از نماز و روزه یک سال برتر است. دوستی والفت،از میوه های تقوی است.ثمره ای که حاصل پای گذاردن برنفس ونادیده انگاشتن خود است. اللهم وفقنا لما تحب و ترضی..

امام سجاد عليه‏السلام در اين قسمت از دعاى شريف «مكارم‏الاخلاق» از پيشگاه خداوند درخواست بسط عدل نمود، سپس كظم غيظ و خاموش كردن آتش غضب را تقاضا كرد. قبلا گفته شد #غضب از عواملى است كه مى‏تواند مردم را به گناه وادارد و عدالتشان را از ميان ببرد. فرونشاندن غضب و جلوگيرى از گناه در دو مرحله ميسر است: يكى #كظم_غيظ و جلوگيرى از بروز خشم درون، دوم خاموش كردن آتش غضب پس از برون افتادن غيظ، و حضرت سجاد (ع) هر دو را از پيشگاه خداوند درخواست نمود. سپس امام (ع) دو مطلب ديگر را عرض مى‏كند: «و ضم اهل الفرقه و اصلاح ذات البين»: بار الها! موفقم بدار تا آنان كه گرفتار #اختلاف ، پراكندگى و تفرقهه‏ اند ، را به هم پيوند دهم و همچنين توفيقم ده كه اختلاف بين افراد را با اصلاح و #آشتی دادن آنان از ميان بردارم. (#اصلاح_بين_مردم‏ )

#اختلاف و پراكندگى همانند #غضب مى‏تواند منشاء فساد شود و افراد را به گناهانى از قبيل بدگويى و دشنام، تحقير و اهانت، غيبت و تهمت ، و گناهانى بزرگتر وادار سازد. از اين رو امام (ع) براى حفظ عدل از پيشگاه خداوند ، پيوند دادن پراكندگان و اصلاح ذات البين را تقاضا نموده است.

گاهى مردم يك شهر يا يك كشور بر اثر تفاوت انديشه و طرز تفكر يا به علت اختلاف تمايلات و خواهشهاى نفسانى دچار تفرقه و پراكندگى مى‏شوند و هر گروهى از پى نظريه ى خود مى‏روند. در نتيجه، اختلافات شديد در سطح وسيع به وجود مى‏آيد و جامعه با عوارض سنگين مواجه مى‏گردد. اين قبيل پراكندگى زمان حكومت على عليه‏السلام در مواقعى روى داد. از آن جمله وقتى در جنگ #صفين معاويه قرآنها را بالاى نى زد و گفت: بياييد جنگ را ترك كنيم و قرآن را حاكم قرار دهيم، على (ع) فرمود: اين مكر است و اعتنا نكنيد. اما بين جمعيت على (ع) شكاف افتاد، گروهى گفتند تا پيروزى نهايى بايد جنگيد، گروهى گفتند با قرآن نمى‏جنگيم. سرانجام با قرار حكميت، جنگ پايان يافت. طولى نكشيد كه گروه دگرى به نام #خوارج قيام كردند و گفتند: حاكم، فقط خداوند است و بس و حكميت را بغير خدا برگذار نمودن بدعت است و حرام، و اين گروه نيز اختلاف تازه‏اى به وجود آوردند و بر اثر آن اختلاف، خونها ريخته شد. هم اكنون هم گاه به گاه در جهان چنین اختلاف هایی به وجود مى‏آيد.

گاهى اختلاف بين دو رفيق يا بين اعضاى يك خانواده پديد مى‏آيد، آن دو رفيق از هم فاصله مى‏گيرند و به ملاقات يكديگر نمى‏روند، يا خانواده‏ها با سردى از كنار هم مى‏گذرند و سخن نمى‏گويند. شايد منظور امام در : «و ضم اهل الفرقه»، پراكندگى جامعه در سطح وسيع و «و اصلاح ذات‏البين» اختلاف دو رفيق يا دو شريك يا يك خانواده باشد

بى‏گمان مقصود امام سجاد (ع) از «و ضم اهل الفرقه» جمع نمودن بدن هاى پراكنده نيست، چرا که اگر افكار و انديشه‏ ها متفرقه و هوى و تمايلات مختلف باشد گردآورى اجسام بى ‏ثمر است و نمى‏تواند پراكندگيها را از ميان ببرد. حضرت مولى‏الموحدين اميرالمومنين على (ع) در ايام حكومت خود به اين مصيبت سنگين مبتلا بود و در منبر از كسانى كه اجسامشان مجتمع بود اما افكارشان پراكنده و متفرقه، شكايت داشت : " اى مردم! اى كسانى كه ابدانتان جمع است و تمايلاتتان پراكنده و مختلف، سخنانتان به گونه‏اى است كه سنگ سخت را نرم مى‏كند و رفتارتان طورى است كه دشمنان در شما طمع مى‏نمايند. همه‏ى شما برادران دينى هستيد و چيزى به پراكندگى و تفرقهتان سوق نداده مگر باطن هاى ناپاك و نيت هاى بد و آلوده."

قرآن شريف در موارد متعدد، مسلمانان را از تفرقه و پراكندگى منع نموده و آنان را از اين بلاى بزرگ كه ذلت و سقوط در پى دارد برحذر داشته است. يك جا فرموده: و اعتصموا بحبل الله جميعا و لا تفرقهوا. ريسمان خدا را محكم در دست نگاه داريد و پراكنده نشويد. در جاى ديگر فرموده: و لا تكونوا كالذين تفرقهوا و اختلفوا من بعد ما جاءهم البينات و اولئك لهم عذاب اليم. شما مسلمانان همانند كسانى از امم گذشته نباشيد كه دچار اختلاف و تفرقه شدند پس از آنكه ادله‏ى روشن براى آنان آمد كه اين گروه دچار عذاب عظيم خواهند شد .

قرآن شريف #اختلاف كلمه را در رديف عذاب هاى سماوى و ارضى به حساب آورده و فرموده است: قل هو القادر على ان يبعث عليكم عذابا من فوقكم او من تحت ارجلكم او يلبسكم شيعا و يذيق بعضكم باس بعض. اى پيمبر گرامى! به مردم بگو: خداوند قادر است عذاب را از بالاى سر شما يا از زير پاى شما بفرستد يا شماها را دچار اختلاف كلمه نمايد و بعضى به عذاب بعض ديگر گرفتار آيند.

از جمله‏ ى عذاب هايى كه بر اثر تفرقه در امر دين دامنگير جامعه مى‏شود اين است كه اهل باطل غلبه مى‏كنند، پيروزى به دست مى‏آورند و اهل حق را در مضيقه مى‏گذارند و به گرفتارى و بلا معذبشان مى‏سازند. رسول اكرم (ص) فرموده است: هيچ امتى بعد از پيمبر خود اختلاف ننمود جز آنكه اهل باطل بر اهل حق پيروز گشتند.

در محيطى كه اختلاف و تفرقه حاصل گردد افراد نادرست از فرصت استفاده مى‏كنند، فكرهاى شيطانى و منويات خائنانه‏ى خويش را به كار مى‏اندازند، از نظر معنوى ، مردم را به ضلالت و گمراهى سوق مى‏دهند و از نظر مادى به خيانت و تجاوز دست مى‏زنند و جامعه را به راه سقوط و تباهى مى‏كشانند. على (ع) فرموده: از پراكندگى و تفرقه بپرهيزيد كه انسان دورافتاده از جماعت طعمه‏ى شيطان است همانطورى كه گوسفند جدا شده از گله طعمه‏ى گرگ.

افراد را هدايت نمودن و دلها را مطمئن ساختن كارى است مشكل، ايجاد شبهه نمودن و اشخاص را متزلزل كردن كارى است آسان، آباد ساختن و بنيانى را بنا نهادن كارى است دشوار، ويران سازى و منهدم نمودن كارى است آسان، ايجاد حسن‏ظن و اعتماد افراد به يكديگر، همچنين برادرى و محبت به وجود آوردن كارى است صعب، ايجاد سوءظن و افساد و نيز پراكنده ساختن و اختلاف افكندن كارى است سهل. شيطان و شيطان‏ صفتان اگر فرصتى به دست آورند براى از بين بردن ذخاير دينى و ايجاد تفرقه و پراكندگى فعاليت مى‏كنند و قدم به قدم در منويات باطل خود پيشروى مى‏نمايند. على (ع) كه خود با اين عوامل فساد و تفرقهه‏افكن مواجه بود همواره از پراكندگى مردم رنج مى‏برد و در مواقع لازم آنان را متذكر مى‏نمود. "شيطان راههاى خود را براى شما آسان مى‏كند و مى‏خواهد دينتان را گره گره بگشايد و به جاى جماعت شما را متفرقه كند و با تفرقه، فتنه و فساد بر پا نمايد."

امام سجاد (ع) خواستار وحدت كلمه‏ ى مردم پراكنده است و در پيشگاه الهى عرض مى‏كند: «و ضم اهل الفرقه»: بار الها! موفقم بدار تا اهل تفرقه را به هم پيوند دهم و اختلافشان را به وحدت مبدل نمايم.