#لبیک یامهدی#:
#بسم الله الرحمن الرحیم
خلاصه فایل۹۰ نهایه الحکمه
کیفیاتی که برای انسان در خواب و بیداری پیش می آیند همه کیف نفسانی هستند یکی اراده هست که جناب ملا صدرا می فرمایند معنای آن در نزد عقل واضح هست اما در مقام بیان مشکل است
اراده مغایر با شهوت هست و مقابل آن کراهت با نفرت مغایرت دارد و فرد گاهی چیزی را اراده می کند که به آن اشتهایی ندارد مثل خوردن داروی تلخ که آن را دوست ندارد اما سودمند هست
اراده غیر شوق موکد هست که بعضی حکما اراده را شوق مو کد تعریف کرده اند اصول عقلیه را باید دنبال کرد تا بحث اراده خودش را صحیح نشان دهد این که انواع جوهر یه را که مشاهده می کنیم شبیه انواع گوناگون حیوان، نوع انسان اینها خودشان نسبت به افعالی که دارند اسناد ذات نوع حیوان داریم
یک کمال اولی هر کدام از نوع حیوان دارند که اصل وجود است ست و همه در آن شریک هستند اما کمال ثانویه ای دارند که هر حیوان نسبت به آنچه در اطراف او هست حالت فعل یا انفعال و یا شوق دارد و متصف به حالات مختلف هستند آنچه که از کمالات و حالات را در قوس صعود به دست میآورد کمالات ثانویه هستند
مثل انسان که در ابتدا تعلق ذاتی به ماده دارد اما با اشتداد وجودی فقط در مقام فعل تعلق دارد و در مقام ذاتی خیر
افعالی از او صادر می شود و کمالات ثانوی در قوس صعودد بدست آورده مثل اراده، شوق، میل و بسیاری از افعالش افعال علمی هستند و افعال عملی بر مبنای اراده و شوق و علم هست
نفس مبدا علمی هست که هر چه کار انجام می دهد بر اساس کمالات ثانویه بین هرکاری تمایز قائل میشود مثل تصمیم در خوردن آب اول نیاز به تصور و تصدیق باشد
بعضی از افعال تصور و تصدیق ش ضروری هست و گاهی خیر از باب ملکانی نیست و نه تصورش روشن است و نه تصدیقش بایددقت نظر خاصی داشته باشد و این فعلش مرجح دارد یا خیر ؟اگر فعل اگر نفعش بیش از ضرر باشد به دنبال ترجیح کارش می رود پس برای انجام کار صورت علمیه در ذهنش ایجاد شده و با آن تشخیص می دهد چه کار را انجام دهد بعد این عمل برای مقصدش شغل ایجاد می شود این شوق یک کمال ثانی هست معلول آن صورت علمیه آن هست
صورت علمیه معلول نفس ناطقه است
نفس مبدا برای صورت علمیه و صورت علمیه مبدا برای شوق و بعد شوق اراده داریم و انجام فعل هست اما گاهی عجزهست و مانع انجام فعل میشود قوه عامله محرکه عضلات با اراده تحریک شده تا کاررا انجام دهد (علم، شوق، شدت شوق، اراده، قوه عامله محرکه عضلات )مبادی و ریشه های نفسانی فعل اختیاری هستند
نفس ابتدا تصور دارد بعد آن تصدیق دارد که این فعل انجامش کمال هست یا خیر ؟دو حالت هست ست یا سریع انجام میدهد یا نیاز تدبر دارد تصدیق ضروری و ملکه راسخه هست
مبدا فاعل علمی برای افعال ارادی انسان همان فرد است یعنی فاعل ، علمی هست که بر مبنای علم عمل می کند و علم او را تکمیل می کند به واسطه این باید تشخیص دهد کمال او هست یا خیر و این علم را شوق است و به دنبال شوق انجام فعل است، والاتسلسل می باشد
پس علت فاعلی شخص هست نه اراده
اراده و شوقی که قبل علم هست از لوازم علم هستند
افعال انسان که برای علم دخالت در صدور آن هستند حتی در فعل جبری در همه اراده دخیل هست
و اینکه ملاک در اختیاریت فعل در انجام و ترکش نسبت تساوی داشته باشد
الحمدلله العالمین