#کلام_شیعه 38 #برهان_امکان_و_وجوب 1⃣ 🔸این برهان از استوارترین براهین عقلی بر اثبات وجود خداوند بوده و در میان فلاسفه اسلامی از جایگاه بلندی برخوردار است. تقریر روشن این برهان به ابن سینا(متوفای 437 ه) باز می گردد و از طریق وی در کلام مسیحی ✝نیز راه یافته است. 🔹یکی از براهین توماس آکویناس(متوفای 1274 م) متکلم معروف مسیحی همین برهان امکان و وجوب است. وی این برهان را از موسی بن میمون (متوفای 1204 م) متکلم یهودی آموخته و او آن را از ابن سینا اقتباس کرده است. 🔸قبل از تقریر برهان باید مقدماتی را بیان کرد. #مقدمات_برهان_امکان 1⃣ 1⃣. در این که واقعیتی وجود دارد و هستی، امری پنداری وخیالی نیست، تردیدی وجود ندارد؛ انکار این مطلب چیزی جز سفسطه نخواهد بود و با قبول سفسطه راه هرگونه بحث و گفتگو مسدود می شود و مجالی برای اثبات یا انکار وجود خداوند باقی نخواهد ماند. (📗برگرفته از کتاب عقاید استدلالی، ربانی گلپایگانی، ج 1، صص 64-63) 🖋 مرکز تخصصی شیعه شناسی ✅ @shiashenasee

#کلام_شیعه 39 #برهان_امکان_و_وجوب 2⃣ #مقدمات_برهان_امکان 2⃣ 2⃣. آنچه دارای واقعیت و هستی است، از نظر عقلی از دو قسم بیرون نیست: 👈یا آنکه در ذاتش نیازمند چیزی نیست و وجود و هستی برای ذاتش واجب و ضروری است که به آن واجب الوجود می گویند. 👈یا آنکه در هستی خود نیازمند و وابسته به موجود دیگری است و ذاتش نسبت به وجود و عدم حالت تساوی دارد که به آن ممکن الوجود می گویند، مانند افراد انسان 👨و دیگر مخلوقات. 3⃣. هر آنچه که ممکن الوجود است و در هستی خود نیازمند دیگری است، معلول است و وجود معلول بدون علت محال است. بنابراین وجود معلول مستلزم وجود علت است. و این از بدیهیات عقلی است. علت این ممکن الوجود نیز باید چیزی غیر از خودش باشد زیرا اگر خودش علت باشد این خلاف فرض ممکن الوجود بودن آن است. (📗برگرفته از کتاب، محاضرات في الإلهيات، آیت الله سبحانی، ص 36) 🖋 مرکز تخصصی شیعه شناسی ✅ @shiashenasee

#کلام_شیعه 40 #برهان_امکان_و_وجوب 3⃣ #مقدمات_برهان_امکان 3⃣ 4⃣. بطلان دور و آن عبارت است از اینکه یک شیء ،علت وجود شیء دیگری باشد و در عین حال آن دیگری علت وجود اولی باشد. به عنوان مثال "الف" علت وجود "ب" باشد و در عین حال "ب" نیز علت وجود "الف" باشد. 🔸دلیل بطلان دور 🔄این است که وقتی چیزی علت دیگری شد پس در وجود مقدم بر معلول خود است و مقتضای اینکه دومی علت اولی باشد این است که دومی بر اولی مقدم باشد و از این نتیجه گرفته می شود که شیء واحد در حالت واحد نسبت به شیء دیگر باید هم متقدم باشد و هم متأخر واین اجتماع نقیضین است که محال❌ می باشد. 🔹امتناع دور امری وجدانی است که هر کسی کمی در آن تأمل کند به بطلان آن حکم خواهد کرد با این حال ما مثالی برای روشن شدن آن بیان می کنیم: 🔸فرض کنید دو دوست قرار می گذارند که وثیقه ای را امضا کنند ✍و هر کدام از آنها برای امضا کردن شرط می کند که دیگری اول امضا کند، نتیجه این می شود که امضاء هر کدام از آنها متوقف بر امضای دیگری می شود و با این وضعیت، آن وثیقه تا روز قیامت هم امضا نخواهد شد. (📗 برگرفته از کتاب، محاضرات في الإلهيات، آیت الله سبحانی، ص 37) 🖋 مرکز تخصصی شیعه شناسی ✅ @shiashenasee

#کلام_شیعه 41 #برهان_امکان_و_وجوب 4⃣ #مقدمات_برهان_امکان 4⃣ 5⃣. بطلان تسلسل 🔗و آن عبارت است از اجتماع سلسله ای بی نهایت، از علت ها و معلول های ممکن الوجود به این صورت که (أ) معلول (ب) باشد و (ب) معلول (ج) و (ج) معلول (د) و همین طور تا بی نهایت بدون اینکه به یک علتی ختم شود که نه ممکن است و نه معلول چیز دیگری. 🔸دلیل بر بطلان تسلسل هم این است که از آنجا که معلولیت وصف عامی است برای تمام اجزاء این سلسله🔗، در این هنگام این سؤال مطرح می شود که چه چیزی باعث شده تا این سلسله که تماما ممکن الوجود است، از عدم پا به عرصه وجود ✨نهد در حالیکه ما فرض کردیم داخل این سلسله علتی نیست که خود معلول دیگری نباشد و این سلسله تا بی نهایت از علت هایی تشکیل شده که خود معلول دیگری هستند و اگر در این بین علتی پیدا می شد که خود معلول دیگری نبود، موجب انقطاع سلسله و توقف آن در یک نقطه می شد که آن همان موجودی است که قائم به ذات خود است و محتاج به چیز دیگری نیست و به آن واجب الوجود می گویند. 🔹مثالی برای روشن شدن مطلب: فرض کنیم هر کدام از اجزاء این سلسله به خاطر احتیاج ذاتی که به علت دارند به منزله صفر0⃣ باشد در این صورت اجتماع این معلول ها به منزله اجتماع صفرهای متعدد است و معلوم است که از قرار گرفتن چند صفر درکنار یکدیگر و لو بی نهایت صفر، هیچ عددی حاصل نمی شود و حتما باید یک عدد صحیحی که قائم به ذات خود است(مثلا عدد 1⃣) در کنار این صفرها قرار بگیرد تا آنها هم معنی و ارزش پیدا کنند. 🔸از بطلان تسلسل این نتیجه حاصل می شود که فرض یک سلسله علت ها و معلول های غیر متناهی مستلزم یکی از این دو حالت است: 👈یا تحقق معلول بدون علت 👈و یا عدم وجود چیزی در خارج که بطلان هر دو فرض بدیهی است. (📗برگرفته از کتاب، محاضرات في الإلهيات، آیت الله سبحانی، صص 38-37) 🖋 مرکز تخصصی شیعه شناسی ✅ @shiashenasee

#کلام_شیعه 42 #برهان_امکان_و_وجوب 5⃣ #تقریر_برهان_امکان_و_وجوب 🔸شکی در این نیست که عالم وجود پر است از موجوداتی 🐪که ذاتا ممکن هستند به دلیل اینکه می بینیم آنها موجود و معدوم می شوند و تغییر و تبدیل و حالات دیگری که همگی نشانه های امکان و فقر ذاتی است بر آنها عارض می شود. 🔹و امر وجود آنها از فرض های ذیل خالی نیست: 1⃣. علتی برای وجودشان نیست که این فرض باطل❌ است به دلیل مقدمه سوم که گذشت(هر ممکن الوجودی به علت نیازمند است) 2⃣. بعضی از این ممکنات علت بعضی دیگر هستند و بالعکس🔁 و این هم محال است به بیان مقدمه چهارم(بطلان دور) 3⃣. بعضی از آنها معلول بعضی دیگر است و آن دیگری نیز معلول چیز دیگر، بدون اینکه به علتی منتهی شود که خود معلول نیست و این هم به مقتضای مقدمه پنجم باطل است.(بطلان تسلسل🔗) 4⃣. خارج از این موجودات امکانی، علتی است که خود معلول چیز دیگری نیست بلکه واجب الوجود بالذات است و این همان مطلوب ما و اثبات خالقی برای عالم ممکنات است. ♦️این صورت خالی از هر گونه اشکال بوده و عقل هم آن را تأیید کرده و می پذیرد. اما صور دیگر مستلزم محال بوده و چیزی که مستلزم محال باشد خود نیز محال است. (📗برگرفته از کتاب، محاضرات في الإلهيات، آیت الله سبحانی، ص 39) 🖋 مرکز تخصصی شیعه شناسی ✅ @shiashenasee

#کلام_شیعه 43 #برهان_امکان_و_وجوب 6⃣ #شبهه_راسل_و_پاسخ_آن 🔸برتراند راسل در کتاب 📘خود به نام "چرا مسیحی نیستم" می گوید: اولین دلیل عقلی اثبات وجود خدا این است که هر چیزی که در این دنیا می بینیم 👁علتی دارد و به هر اندازه که سلسله علل سیر قهقرایی طی کند بایستی به اولین علت برسد و بالاخره به اولین علت نام خدا داده می شود. 👈 آنگاه در نقد این دلیل می‌گوید: اگر هر چیزی باید دلیل و علتی داشته باشد پس وجود خداوند هم باید علت و دلیل داشته باشد و اگر چیزی بتواند بدون دلیل و علت وجود پیدا کند بحث درباره وجود خدا بی فایده خواهد بود زیرا وجود طبیعت 🌏نیز بدون علت ممکن می باشد.[1] به عبارت دیگر این قاعده عقلی که هیچ چیزی بدون علت محقق نمی شود با تصور اینکه ممکنات به علتی ازلی ختم شوند که خود معلول دیگری نیست تخصیص می خورد. #پاسخ_شبهه 🔹این قاعده عقلی اختصاص به موجودات امکانی دارد که هستی و نیستی نسبت به ذات او مساوی اند، زیرا احتیاج به علت از ویژگیهای موجود بما هو موجود نیست بلکه از اختصاصات موجود ممکن است. و از آنجا که ذات چنین موجودی نسبت به وجود و عدم حالت تساوی دارد، پس هنگامیکه پا به عرصه وجود نهاده حتما علتی داشته که آنرا به وجود آورده است، زیرا فرض تحقق چنین موجودی بدون علت مستلزم تناقض است، زیرا هم باید دارای هستی و هم فاقد آن باشد. آن علت نیز با توجه به بطلان تسلسل 🔗باید به چیزی ختم شود که وجود، عین ذات او باشد و احتیاج به چیز دیگری نداشته باشد. 👈خلاصه آنکه منشأ این شبهه، غفلت از دلیل نیاز به علت می باشد که بر خلاف گمان راسل، آنچه که دلیل نیاز به علت است امکان می باشد نه اصل وجود.[2] [1] 📗عقاید استدلالی، ربانی گلپایگانی، صص 66-65 [2] 📕محاضرات في الإلهيات، آیت الله سبحانی، ص 41 🖋 مرکز تخصصی شیعه شناسی ✅ @shiashenasee