•┈┈•❀🕊🍃🌸🌺🌸🍃🕊❀•┈┈•
عاشق همه سال مست و رسوا بادا
دیوانه و شوریده و شیدا بادا
با هشیاری غصهٔ هرچیز خوریم
چون مست شویم هرچه بادا بادا
#مولوی
─═┅✰❣✰┅═─
کانال #شعرای_هیدج در ایتا👇
https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24
•┈┈•❀🕊🍃🌸🌺🌸🍃🕊❀•┈┈•
#ضربالمثل_ترکی (۱۲۳)
#ضربالمثل:
ایچَهریمیز اؤزوموزی یاندیریر، اِئشیگیمیز اؤزگهنی
ترجمه:
درونمان خودمان را میسوزاند و بیرونمان غریبهها را
توضیح:
برای توضیح و فهم راحت این ضربالمثل از بیت معروف #مولوی وام میگیرم که گفته است:
هر کسی از ظن خود شد یار من
از درون من نجست اسرار من
در این ضربالمثل هم اشاره به این است که هرکس بر اساس آگاهیو ظنِّ خود در مورد سایرین اظهار نظر و قضاوت دارد.
ولی قضاوت او بر اساس برخی ظواهر خوب ماست که موجب حسد و رشک در مورد ما میشود.
در مقابل، هرکس که به مشکلات و وضعیت وخیم درونی خود آگاه است در سوز و گداز است.
خلاصه اینکه وقتی خودمان وضعیت خودمان را بسیار بد و وخیم میدانیم ولی دیگران براساس برخی ظواهر ما فکر میکنند ما در اوج رفاه و حال خوب هستیم از این ضربالمثل استفاده میشود.
نزدیک به این معنا #انوری گوید:
تو که پوشیده همی بینی از دور مرا
حال بیرون و درونم نه همانا دانی
#امیر_خسرو_دهلوی نیز گفته:
وه که سوز درونم خبری نیست تو را
این ضربالمثل در زبان فارسی نیز بهصورت《از درون مرا میکشد از بیرون شما را》
یا بهصورت محاورهای:《تومون خودمونو میکشه، بیرونمون مردم را》
مصطلح است و وقتی یک دارایی، موقعیت(مانند جایگاه و منصب شغلی) و ... در ظاهر جلوهی بسیار زیبا و چشمگیری داشته باشد که بینندگان را به حسادت و غبطهخودن بیاندازد ولی از درون مشکلات، سختیها و ضعفهای متعددی داشته باشد که موجب آزار صاحب آن شود از این اصطلاح استفاده میکنند.
بیربط نیست که #عرفی_شیرازی گفته است:
دلیکز حسن آن گل، درنظر گلزارها دارد
اگر برگ گلی باشد، درونش خارها دارد
#عارف_یارقلی_هیدجی
#شعرای_هیدج
─═┅✰❣✰┅═─
کانال #شعرای_هیدج در ایتا👇
https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24
•┈┈•❀🕊🍃🌸🌺🌸🍃🕊❀•┈┈•
#ضربالمثل_ترکی (۱۲۸)
#ضربالمثل:
بارماقون کَسَی خبری یوخ.
ترجمه:
انگشتش را هم بِبُرّی خبردار نمیشود(متوجه نمیشود).
توضیح:
در آیه دوازده از سوره مبارکهی یوسف آمده است که:
《 پس هنگامى كه بانوى كاخ گفتارِ مكرآميز آنان را شنيد به مهمانى دعوتشان كرد، و براى آنان تكيه گاه آماده نمود و به هر يك از آنان كاردى داد و به يوسف گفت: به مجلس آنان در آى هنگامى كه او را ديدند به حقيقت در نظرشان بزرگ [و بسيار زيبا] يافتندش و [از شدت شگفتى و حيرت به جاى ميوه] دست هايشان را بريدند و گفتند: حاشا كه اين بشر باشد! او جز فرشتهاى بزرگوار نيست》
به این ترتیب در مضمون این آیهی شریفه اشاره شده است که زنان مصری چنان در زیبایی یوسف(ع) غرق شدند که ندانسته به جای میوه دست خودشان را بریدند.
احساس میکنم ضربالمثل ترکی: 《بارماقون کَسَی خبری یوخ》نیز از همین منبع برداشت شده است و وقتی کسی در چیزی چنان غرق شود یا بُهت زده بماند یا ذوق زده شود که حواسش را غیر از موضوع مورد نظر چیز دیگری جلب نکند از آن استفاده میکنند. یا کسی به غیر از موضوع مورد علاقهاش، چنان به اطراف و دیگران بیتوجه باشد به صورت اغراقآمیز این ضربالمثل در موردش به کار میرود.
#جامی داستان حضرت یوسف(ع) را به نظم درآورده وبه این موضوع اشاره کرده و گفته است:
ندانسته ترنج از دست خود باز
ز دست خود بریدن کرد آغاز
سایر بزرگان شعر ادب نیز همین وجه را دستمایهی عرصهی عشق و دلدادگی به معشوق قرارداده و با تضمین و تلمیح به این موضوع، اشعار و ابیات متعددی بهیادگار نهادهاند؛
#مولوی گفته است:
مستورگان مصر ز دیدار یوسفی
هریک ترنجو دست بریدن گرفت باز
درجای دیگر گفته:
دانم که دیدهای تو بدین چشم یوسفی
تا تو ترنج و دست ز مستی بریدهای
#عطار سروده است:
وگر یوسف جمال خود بدیدی
ترنج و دست را بر هم بُریدی
ولی گر دیگری نظاره کردی
ترنج و دست را یک پاره کردی
#عارف_یارقلی_هیدجی
#شعرای_هیدج
─═┅✰❣✰┅═─
کانال #شعرای_هیدج در ایتا👇
https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24
•┈┈•❀🕊🍃🌸🌺🌸🍃🕊❀•┈┈•
#ضربالمثل_ترکی (۱۳۵)
#ضربالمثل:
آرواد آغوز .
ترجمه:
زن زبان( زن خصلت)
توضیح:
در بین مردان وقتی فردی با ادا و اطوار حرف بزند یا در تصمیمات بیش از حد مذبذب باشد. یا در تصمیماتش بیش از حد گوشش به دهان و کلام همسرش باشد از این اصطلاح استفاده میشود. نمیشود به صورت مطلق معادل 《 زن ذلیل》 در فارسی دانست چرا که برای مردانی که مطیع همسرشان هستند استفاده میشود ولی هر دو اصطلاح در مقام تحقیر و طعنه کاربرد دارد.
#سنائی در اشاره به این خصلت در خطاب به مرد( عاشق) گفته است:
خیرهسر تاکی زنی همچون زنان لاف دروغ
ناچشیده شربت وصل و ندیده درد عشق
یا #مولوی گفته است؛
هرچند که از زن صفتان خسته شدی
مردی به صفت همت مردان با تُست
#خاقانی هم چنین از لین مفهوم استفاده کرده و گفته:
از زن صفتی به آب مردی
حیضهمه رنگوبوی شستیم
#عطار هم از قافله استفاده از ابن مفهوم عقب نمانده و سروده است:
چو دزدان مردی هرمز بدیدند
ز بیمشچون زناندم میدمیدند
در نهایت شاعری به نام #سعید_سلیمان_پور_ارومی شعر طنزی در موضوع《 زن ذلیل》 سروده که آوردن آن در اینجا خالی از لطف نیست؛
الهــــی! به مــــــردان در خانهات
به آن زن ذلیلان فـــــرزانــــــهات
به آنانکه با امـــــر "روحی فداک"
نشینند و سبـــــزی نمایند پاک
به آنانکه از بیـخ و بن زی ذیند
شب و روز با امــر زن می زیند
به آنانکه مرعـــــــــوب مادر زنند
ز اخلاق نیکـــوش دم می زنند
به آن گـــرد گیران ایّــــــــام عید
وانت بـــار خانم به وقت خرید
به آن شیـــــر مردان با پیشبند
کهدرظرف شستنبهتابو تبند
به آنانکه در بچّـــــــه داری تکند
یلان عوض کـــــــــــردن پوشکند
به آنانکه بی امـــــر و اذن عیال
نیاید در از جیبشان یک ریـــال
به آنانکه با ذوق و شـوق تمـام
به مادر زن خود بگویند: مـــام!
به آنانکـــــه دامـــاد سـرخانه اند
مطیـــــــع فرامین جانانـــــــه اند
به آنانکه دارند بــــا افتخــــــــــــار
نشان ایزو...نه!"زیذی نههزار"
به آنانکه دامـــــن رفــو می کنند
ز بعد رفــــــــویش اُتـــو می کنند
به آنانکه درگیــــر ســــوزن نخند
گرفتـــــــــــار پخت و پز مطبخند
به آن قرمــــــــه سبزی پزان قدَر
به آن مادران به ظاهــــــــــر پدر!
الهـــــــــی! به آه دل زن ذلیــــــل
بهآن اشکچشمان"ممّدسبیل"
بهتنهایمردانکهازلنگـهکفش
چوجیـغ عیالاتشان شدبنفش:
که مارا براین عهـد کن استوار
از این زن ذلیلی مکن برکنـــار
بهزیذیجماعتنمالطفخاص
نفرما از این یوغ مـــــارا خلاص
#عارف_یارقلی_هیدجی
#شعرای_هیدج
─═┅✰❣✰┅═─
کانال #شعرای_هیدج در ایتا👇
https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24
•┈┈•❀🕊🍃🌸🌺🌸🍃🕊❀•┈┈•
#ضربالمثل_ترکی (۱۳۹)
#ضربالمثل:
آزا قانع اُول چوخی آللهدان ایسته.
ترجمه:
به کم قانع باش و زیاد را خداوند بخواه.
توضیح:
این ضربالمثل در اصل یک توصیه اخلاقی و نصیحت است که توسط بزرگان برای دیگران استفاده شده یا توسط افراد برای مخاطبی که نا امید شده و انگیزهاش در زندگی تضعیف شده بهکار میرود.
و بیربط به ضربالمثل فارسی 《 شکر نعمت نعمتت افزون کند》 در فارسی نیست،
البته اصل ضربالمثل فارسی برگرفته از شعر #مولوی است که سروده:
شکر نعمت نعمتت افزون کند
کفر، نعمت از کفت بیرون کند
این سروده نیز به نوبه خود ترجمه و تلمیحیاست از آیه شریفهی ۷ سوره مبارک ابراهیم در قرآن، که خداوند فرموده است:
《 لَئِن شَكَرتُم لَأَزِيدَنَّكُم _ ... اگر سپاس گزارى كنيد، قطعاً [نعمتِ ] خود را بر شما مىافزايم 》.
شعرای بزرگ دیگری نیز در این مضمون ابیاتی دارند مانند اینکه #عطار گفته:
شکر نعمتهای حق میگو مدام
تا کند حق بر تو نعمتها تمام
#عارف_یارقلی_هیدجی
#شعرای_هیدج
─═┅✰❣✰┅═─
کانال #شعرای_هیدج در ایتا👇
https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24
•┈┈•❀🕊🍃🌸🌺🌸🍃🕊❀•┈┈•
#ضربالمثل_ترکی (۱۴۳)
#ضربالمثل:
یاخچولوقا یامانّوق! کور اِشّکَه سامانّوق.
ترجمه:
به خوبی بدی! به خَر کور کاهدان.
توضیح:
وقتی کسی به فردی خوبی کرده ولی در مقابل بدی میبیند با لحنی توهینآمیز از این ضربالمثل استفاده میکند و منظور آن است که وقتی فردی که از روی نادانی قدر خوبی را نمیداند مانند خر کوری است که فرق کاه باسایر خوردنیهایش مانند یونجه را نمیداند و پس خر کور باید در محل دپوی کاه رها کرد، نه اینکه بهصورت مخصوص علف تازه یا بونجه داد.
در مضمون ضربالمثل ترکی معادل مستقیمی در میان اشعار نیافتم ولی خالی از لطف نیست خواندن این ابیات از شعرای بزرگ
#امیرخسرو_دهلوی گفته:
منه بر بدی کارها را اساس
کهکس گاه نفرین نگویدسپاس
#مولوی گوید:
ز آنک کف از خشک بود لایق دریا نبود
نیک به نیکی رود و بد برود سوی بدی
و #ناصرخسرو نزدیک به مضمون گفته است:
با نیک به نیکی بکوش ازیرا
بد جز که سزاوار شر نباشد
#عارف_یارقلی_هیدجی
#شعرای_هیدج
─═┅✰❣✰┅═─
کانال #شعرای_هیدج در ایتا👇
https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24
•┈┈•❀🕊🍃🌸🌺🌸🍃🕊❀•┈┈•
برخیزکه صبح استو صبوح استو سکاری
بگشای کنار آمد آن یار کناری
برخیز بیا دبدبه عمر ابد بین
رستند و گذشتند ز دمهای شماری
#مولوی
─═┅✰❣✰┅═─
کانال #شعرای_هیدج در ایتا👇
https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24
•┈┈•❀🕊🍃🌸🌺🌸🍃🕊❀•┈┈•
#ضربالمثل_ترکی (۱۶۴)
#ضربالمثل:
آرپا اَکَن بوغدا درمز.
ترجمه:
آنکه جو کاشته گندم درو نمیکند.
توضیح:
این ضربالمثل در چند مقام نزدیک به هم مورد استفاده قرار میگیرد از جمله بزرگی که بخواهد کسی را نصیحت کند از آن استفاده میکند و در زبان فارسی نیز ضربالمثل 《 گندم از گندم بروید جو ز جو 》برگرفته از این بیت شعر #صامت_بروجردی که گفته
از مکافات عمل غافل مشو
گندم ازگندم بروید جو ز جو
همین است.
گاهی اوقات در نقد اعمال و رفتار فرد سومی که در راه نادرست و خلاف گام بر میدارد بیان میشود به معنای اینکه بالاخره به مطابق عملش مجازات خواهد شد.
در کل منظور از این ضربالمثل که در فارسی و ترکی مطرح میشود و از مضامین و مفاهیم دینی و قرآنی برداشت شده و در آیاتی مانند: آیه ۴۰ سورهی شورا که آمدهاست : 《وَ جَزاءُ سَیئَةٍ سَیئَةٌ مِثْلُها _ کیفر بدی مجازاتی است همانند آن》برای تنبّه، پند، هشدار و انذار مخاطب است.
در بین آذری زبانان بیت معروفی است که گفته شده:
زاهد مني آلاتما جهنمدّه اوت اولماز!
اونلار کي يانالّار اوتي بوردان آپارار لار
مطابق با همین مفهوم است.
( زاهد مرا فريب نده در جهنم آتش وجود ندارد/ آنهايیکه میسوزند آتش را از اين دنيا میبرند)
#حافظ هم گفته است:
هر کسی آن دِرَوَد عاقبتِ کار، که کِشت
#مولوی نیز در بازگشت اعمال انسان میسراید:
گر چه دیوار افکند سایه دراز
باز گردد سوی او آن سایه باز
اینجهان کوهاستوفعلِمانِدا
سوی ما آید نداها را صدا
#عارف_یارقلی_هیدجی
#شعرای_هیدج
─═┅✰❣✰┅═─
کانال #شعرای_هیدج در ایتا👇
https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24
•┈┈•❀🕊🍃🌸🌺🌸🍃🕊❀•┈┈•
هر چه اندیشی پذیرای فناست
آنک در اندیشه ناید آن خداست
#مولوی
•┈┈•❀🕊🍃🌸🍃🕊❀•┈┈•
کانال #شعرای_هیدج در ایتا👇
https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24
•┈┈•❀🕊🍃🌸🌺🌸🍃🕊❀•┈┈•
#ضربالمثل_ترکی (۱۷۵)
#ضربالمثل:
آلّله آغزینَن اِشیتسین.
ترجمه:
خدا از دهنت بشنود.
توضیح:
ضربالمثل 《آلّله آغزینن اشیتسین》 دقیقا" معادل 《خدا از دهنت بشنود》در فارسی است.
بنده تحقیقی نکردم تا بدانم از کدام زبان به دیگری وارد شده است ولی در هر دو زبان به این صورت است.
موارد استعمال و کاربرد آن نیز زمانی است که گوینده ضربالمثل، مطالب و حرفهای خوب، امیدوار کننده و نویدهایی میدهد و شنوندهی ناامید، با شنیدن این حرفهای مثبت، بهنوعی آرزو میکند که خداوند این حرفها را همچون دعا شنیده و به اجابت برساند.
بهنوعی این ضربالمثل حرف دل گوینده است که از زبان دیگران جاری شده و خواهان عملی شدن آن است.
خوشتر آن باشدکه سرّ دلبران
گفته آید در حدیث دیگران
#مولوی
مژده دادند که برما گذری خواهی کرد
نیّتِ خیر مگردان که مبارک فالیست
#حافظ
#عارف_یارقلی_هیدجی
#شعرای_هیدج
─═┅✰❣✰┅═─
کانال #شعرای_هیدج در ایتا👇
https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24
•┈┈•❀🕊🍃🌸🌺🌸🍃🕊❀•┈┈•
یک غزل آغاز کن بر صفت حاضران
ای رخ تو همچو شمع، خیز درآ در میان
نور دِه آن شمع را روح دِه این جمع را
از دو رخِ همچو شمع وز قدح همچو جان
سوی قدح دست کن، ما همه را مست کن
ز آنک کسی خوش نشد تا نشد از خود نهان
چون شدی از خود نهان زود گریز از جهان
روی تو واپس مکن جانب خود هان و هان!
اینسخن همچو تیر،راستکِشَش سویِ گوش
تا نکشی سوی گوش کی بجهد از کمان ؟
بس کن از اندیشه بس! کو گویدت هر نفس
کایعجب آنرا چه شد؟ آه چه کنم؟ کو فلان؟
#مولوی
─═┅✰❣✰┅═─
کانال #شعرای_هیدج در ایتا👇
https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24
•┈┈•❀🕊🍃🌸🌺🌸🍃🕊❀•┈┈•
#ضربالمثل_ترکی (۱۸۸)
#ضربالمثل:
قویونی (يا قوزونی) قوردا تاپیشدیریب.
ترجمه:
گوسفند (يا برّه) را به گرگ سپرده است.
توضیح:
وقتی کسی شئ، دارایی و یا هر چیز با ارزشی را که نیازمند نگهداری و حفاظت است را به فرد نا اهل و فاقد شرایط و کسی که امین و امانتدار نباشد سپرده باشد از این ضربالمثل در موردش استفاده میکنند.
شعرای بزرگ ادب پارسی در مواردی در قالب توصیه اخلاقی به بیان این مفهوم مبنی بر سپردن چیز ارزشمند به فرد امین یا در وجهِ سلبی ندادن شئ گرانبها به فرد نالایق پرداخته و آثاری تولید کردهاند:
در شعر مشهور #سیف_فرغانی میخوانیم:
ای تو رمه سپرده بهچوپان گرگ طبع
این گرگی شبان شما نیز بگذرد
#مولوی نیز گفته:
صدشبان چون من سپرده گوسفندخود بهگرگ
گوسفندان را چه کردی! با کی گویم کو شبان
#عارف_یارقلی_هیدجی
#شعرای_هیدج
─═┅✰❣✰┅═─
کانال #شعرای_هیدج در ایتا👇
https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24