"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ «204»
و هرگاه قرآن خوانده شود، به آن گوش دهيد و ساكت شويد (تا بشنويد)، باشد كه مورد رحمت قرار گيريد.
نکته ها
كلمهى «انصات»، به معناى ساكت شدن، براى گوش دادن است.
اين آيه مىگويد: هنگام تلاوت قرآن، از روى ادب سكوت كرده و آيات آن را گوش دهيد.
البتّه سكوتِ واجب، تنها در زمانى است كه امامجماعت مشغول خواندن حمد و سوره نماز باشد كه بايد مأمومين ساكت باشند و در بقيّه موارد مستحب و نشانهى ادب است. اگر فرمان سكوت هم نبود، خرد و ادب اقتضا مىكرد كه در برابر كلام خالق، سكوت كنيم.
حضرت على عليه السلام مشغول نماز خواندن بود كه فرد منافقى چندين بار بلندبلند قرآن خواند، در هر بار حضرت سكوت مىكردند و سپس نماز را ادامه مىدادند. «1»
امام باقر عليه السلام فرمودند: قاريان قرآن سه گروه هستند: گروهى قرآن را وسيلهى كسب و كار و معاش خود دانسته، خود را بر مردم تحميل مىكنند، گروهى تنها قرآن را به زبان دارند و در
«1». تفسير نمونه.
جلد 3 - صفحه 257
عمل، احكامش را رعايت نمىكنند و گروهى كه قرآن را تلاوت كرده و دواى درد خود مىدانند و همواره با آن مأنوسند، خداوند به واسطهى اين افراد عذاب را دفع كرده و به خاطر آنان باران نازل مىكند و اينان افرادى نادر هستند. «اعزّ من الكبريت الاحمر». «1»
پیام ها
1- از سوى هركس كه قرآن تلاوت شود، بايد سكوت كرده، به آن گوش بسپاريم.
«وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ» ( «قُرِئَ» مجهول آمده است)
2- سكوت و گوش كردن به قرآن، زمينهى برخوردارى از رحمت الهى است.
«لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۲۰۴_جز۹
@tafsir_qheraati ایتا
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ اذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَ خِيفَةً وَ دُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ وَ لا تَكُنْ مِنَ الْغافِلِينَ «205»
و پروردگارت را از روى خوف وتضرّع، آهسته و آرام در دل خود و در هر صبح و شام ياد كن و از غافلان مباش.
نکته ها
در آيهى قبل، آداب تلاوت قرآن بيان شد و در اين آيه، آداب ذكر و دعا بيان شده است و بايد با تضرّع و خشوع و بيم و اميد همراه باشد.
كلمهى «آصال» جمع «اصيل»، به معناى نزديك غروب و شامگاهان و كلمهى «غدو» جمع «غدوة»، به طلوع فجر تا طلوع خورشيد گفته مىشود.
بعضى گفتهاند: مراد از «ذكر» در اين آيه، نمازهاى واجب پنجگانه است و از ابنعباس نقل شده كه بر اساس اين آيه، امام جماعت بايد در نماز صبح و شب قرائتش با صداى بلند باشد به مقدارى كه مأمومين بشنوند، نه زيادتر از آن.
«1». كافى، ج 2، ص 627.
جلد 3 - صفحه 258
پیام ها
1- پيامبران نيز بايد پيوسته به ياد خدا باشند، تا چه رسد به ديگران. «وَ اذْكُرْ رَبَّكَ»
2- قرآن، علاوه بر ذكر زبانى، ذكر قلبى و درونى را هم مىستايد. «فِي نَفْسِكَ»
3- ياد خدا وقتى غفلتزدايى مىكند كه بدون تظاهر و سر وصدا باشد، وگرنه خودش نوعى سرگرمى و غفلت مىشود. «تَضَرُّعاً وَ خِيفَةً وَ دُونَ الْجَهْرِ»
4- ربوبيّت خداوند دائمى است، پس سزاوار است كه ياد او هم پيوسته باشد.
وَ اذْكُرْ رَبَّكَ ... بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ
5- آن ذكر و يادى بيمه كنندهى انسان است كه عاشقانه و سوزناك و پيوسته و در هر صبح و شام باشد. تَضَرُّعاً ... بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ
6- در آغاز هر روز و هنگام شروع به كار و تصميمگيرى و در پايان هر روز و هنگام جمعبندى و نتيجهگيرى بايد به ياد خدا بود. «بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ»
7- آنان كه هر صبح و شام، خدا را ياد نمىكنند، از غافلانند. وَ اذْكُرْ ... وَ لا تَكُنْ مِنَ الْغافِلِينَ"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۲۰۵_جز۹
@tafsir_qheraati ایتا
هدایت شده از تفسیر صوتی و متنی استاد قرائتی
بیاییم با پیوستن به کانال تفسیر صوتی استاد قرائتی و گوش دادن روزی یک آیه تفسیر قرآن از عمل کنندگان به قرآن باشیم(حدود ۱۰ دقیقه در روز)
@tafsir_qheraati
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِنَّ الَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ لا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِهِ وَ يُسَبِّحُونَهُ وَ لَهُ يَسْجُدُونَ «206»
همانا كسانى كه مقرّبان درگاه پروردگارت هستند، از پرستش او سر باز نمىزنند، او را تسبيح مىگويند و براى او سجده مىكنند.
نکته ها
«الَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ»، يعنى مقرّبان درگاه خداوند، هم شامل فرشتگان مىشود، هم بندگان وارستهاى كه خود را در محضر خدا مىبينند.
هنگام تلاوت و شنيدن آيهى فوق، سجده مستحبّ است. «1» در مورد پانزده آيهى قرآن
«1». تفسير نمونه.
جلد 3 - صفحه 259
سجده وارد شده است. چهار مورد واجب آن عبارتست از: آيهى 15 سورهى سجده، 37 فصّلت، 62 نجم و 19 علق و در يازده آيه سجده مستحب است، آيات 206 اعراف، 15 رعد، 48 نحل، 107 اسراء، 58 مريم، 18 و 77 حج، 60 فرقان، 25 نمل، 24 ص و 21 انشقاق.
پیام ها
1- با عبادت، خود را همرنگ و هماهنگ فرشتگان سازيم. وَ اذْكُرْ رَبَّكَ ... إِنَّ الَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ ...
2- مستكبر، به مقام قرب الهى نمىرسد، «الَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ لا يَسْتَكْبِرُونَ» و مقرّبان الهى، متواضع و فروتن بوده و تكبّر نمىورزند.
3- ذكر خدا، نمونهى روشن عبادت است. وَ اذْكُرْ رَبَّكَ ... لا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِهِ
4- غفلت از خداوند، بر اثر خودبزرگبينى و استكبار است. «لا تَكُنْ مِنَ الْغافِلِينَ إِنَّ الَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ لا يَسْتَكْبِرُونَ»
5- راه قرب به خداوند، فروتنى، عبادت و سجدهى خالصانه است. عِنْدَ رَبِّكَ لا يَسْتَكْبِرُونَ ... وَ لَهُ يَسْجُدُونَ
6- سجده، اختصاص به خداوند دارد و مقرّبان اين را باور دارند. «لَهُ يَسْجُدُونَ» (مقدّم شدن «لَهُ» بر «يَسْجُدُونَ»، نشانهى اختصاص است)
7- به عبادت خود مغرور نشويم، چون خداوند فرشتگانى دارد كه پيوسته در حال عبادتاند. إِنَّ الَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ .... يُسَبِّحُونَهُ وَ لَهُ يَسْجُدُونَ
8- بايد روحيّهى استكبار را كنار گذاشت، سپس خدا را تسبيح گفت و به سجده افتاد. «لا يَسْتَكْبِرُونَ، يُسَبِّحُونَهُ، يَسْجُدُونَ»
«الحمدلِلّه رَبّ العالمين»"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۲۰۶_جز۹
@tafsir_qheraati ایتا
بر همگان لازم است. «أَصْلِحُوا ذاتَ بَيْنِكُمْ»
10- مؤمن بايد در ميدانهاى اخلاق، جامعه و سياست، به دستورات الهى عمل كند تا مشروعيّت داشته وبه موفقيّت برسد. «فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَصْلِحُوا ذاتَ بَيْنِكُمْ وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ»
11- ايمان تنها در قلب نيست، بلكه جلوهى خارجى و اطاعت عملى هم مىخواهد. أَطِيعُوا ... إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ
12- ممكن است كسانى در آزمايش جانفشانى و حضور در جبهه قبول شوند، ولى در آزمايش مالى و تقسيم غنائم و انفال مردود گردند. «إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»
13- جبهه رفتن به تنهايى نشانهى ايمان كامل نيست، طمع نداشتن به غنائم، حفظ اخوّت و تسليم بودن در برابر رهبرى هم لازم است. (كلّ آيه)
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 267
پانویس
پرش به بالا↑ تفسير مجمع البيان.
پرش به بالا↑ در تفاسیر على بن ابراهیم و برهان چنین ذکر شده که این آیه در جنگ بدر نازل گردید. هنگامى که دشمن رو به فرار نهادند عده اى از اصحاب و لشکریان نزدیک خیمه رسول خدا صلی الله علیه و آله از او حفاظت و نگهدارى مینمودند و عده اى دیگر مشغول غارت کردن دشمنان گردیدند و عده اى دیگر هم در تعقیب دشمن و بدست آوردن اسیر و غنائم جنگى پرداختند. وقتى که اسیران و غنائم را در یکجا جمعآورى نمودند، انصار خواستار اسیران گردیدند سپس آیه 67 این سوره «ما کانَ لِنَبِی أَنْ یکونَ لَهُ أَسْرى » نازل گردید که در جاى خود مذکور شده است وقتى که خداوند اسیران و غنائم را بر آنان مباح گردانید. سعد بن معاذ که نزدیک خیمه رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم از او حفاظت مینمود به سخن آمد و گفت: یا رسول الله براى ما از رفتن در صفوف دشمن و کشتن آنها و بدست آوردن غنائم مانعى در بین نبود ولى ما به خاطر حفاظت جان شما و نگهدارى از وجود شما به طرف دشمن حمله نکردیم و از جاى خود دور نشدیم و ترسیدیم مبادا وجود شما در مخاطره دشمن بیفتد و اینان مى ترسیدند که در موقع تقسیم غنائم چیزى به آنها نرسد ولذا در میان اصحاب از نکته نظر تقسیم، اختلاف افتاد و خداوند این آیه را نازل فرمود بعد از نزول آیه وقتى که اصحاب دیدند که غنائم مزبور متعلق به خدا و رسول او مى باشد لذا چشم پوشیدند و منصرف شدند سپس آیه 41 این سوره «وَاعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَی ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ» نازل گردید که در جاى خود ذکر شده است.
پرش به بالا↑ در سنن ابوداود و نسائى و صحیح ترمذى از عامه این روایت از سعد نقل گردیده است و نیز در سنن ابوداود و نسائى و ابن حبان و حاکم از ابن عباس روایت کنند که پیامبر فرمود هر که در جنگ بدر دشمن را بکشد آنچه متعلق به دشمن باشد از او خواهد بود و هر کس دشمنى را اسیر نماید مربوط به خود او خواهد بود. پیرمردان زیر پرچمها استوار مى بودند و جوانان به جنگ و کشتار و برداشت غنائم مى پرداختند. پیرمردها به جوانان مى گفتند: ما را در غنائم خود شریک کنید زیرا با شما در جنگ شرکت داشته ایم با این گفتار نزدیک بود کار به نزاع منجر شود سپس این آیه نازل گردید، در صحیح بخارى از ابن عباس نقل شده که سوره انفال درباره جنگ بدر نازل شده همچنانى که سوره حشر درباره جنگ بنىالنضیر نازل گردیده است.
پرش به بالا↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص365."