"تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِي كِتابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ مِنْها أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ فَلا تَظْلِمُوا فِيهِنَّ أَنْفُسَكُمْ وَ قاتِلُوا الْمُشْرِكِينَ كَافَّةً كَما يُقاتِلُونَكُمْ كَافَّةً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ «36»
همانا تعداد ماهها نزد خداوند، در كتابِ (آفرينش) خدا و از روزى كه آسمان‌ها و زمين را آفريد، دوازده ماه است، كه چهارماه از آن (جنگ) حرام است، اين آيين ثابت و پابرجاست. پس در اين ماهها، با جنگ و خونريزى بر خود ستم نكنيد و جملگى با همه‌ى مشركان بجنگيد، آن گونه كه آنان همگى با شما مى‌جنگند و بدانيد كه خداوند باپرواپيشه‌گان است.
جلد 3 - صفحه 417
نکته ها
سال، دوازده ماه دارد و كلمه‌ى «شَهْرُ» (ماه) نيز دوازده بار در قرآن آمده است. «1»
عدد دوازده كه بارها در قرآن آمده است، عدد مباركى است؛ تعداد رهبران بنى‌اسرائيل و چشمه‌هاى آب زلال كه با معجزه‌ى موسى عليه السلام جوشيد، عدد امامان اهل بيت عليهم السلام و ... دوازده است.
چهار ماهى كه جنگ در آن حرام است عبارتند از: ذى القعده، ذى الحجّه، محرّم و رجب. سه ماه اوّل پى‌درپى است. «2»
نظام حركت ماه به دور زمين و چرخشى كه به اراده‌ى الهى در منظومه‌ى شمسى در طول سال است، از آغاز خلقت بر اين كرات حاكم بوده است.
احترام ماههاى حرام تا وقتى است كه دشمن از آن سوء استفاده نكند و در اين ماهها حمله و هجوم نياورد والّا اگر دشمن حمله كرد، دفاع لازم است. طبق آيه‌ى 194 سوره بقره: «وَ الْحُرُماتُ قِصاصٌ، فَمَنِ اعْتَدى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى عَلَيْكُمْ»، همه‌ى چيزهاى مورد احترام، قابل قصاص است. هر كس از قانون عدم تعرّض، سوء استفاده كرد و بر شما تجاوز كرد، شما هم به همان گونه عمل كنيد.
تعبير ثابت و پا بر جا بودن اين آيين، شايد اشاره به اين باشد كه احترام چهارماه در همه‌ى اديان آسمانى ثابت بوده است. (طبق روايات)
در برخى روايات از امام باقر عليه السلام، دوازده امامِ پس از پيامبر اسلام، به عنوان تأويل اين آيه شمرده شده است. «3»
پیام ها
1- بهترين تقويمِ تاريخ و زمان‌بندى، آن است كه ثابت، طبيعى و همگانى باشد. ماههاى قمرى اين سه ويژگى را دارند. عِدَّةَ الشُّهُورِ ...
2- وجود ماههاى دوازده‌گانه، به تدريج شكل نگرفته است، بلكه از آغاز پيدايش
«1». اعجاز عددى قرآن.
«2». كافى، ج 4، ص 240.
«3». تفسير كنزالدقائق.
جلد 3 - صفحه 418
زمين و آسمان بوده است. اثْنا عَشَرَ شَهْراً ... يَوْمَ خَلَقَ
3- رزمندگان و خانواده‌هايشان، نياز به عيادت، آموزش، استراحت و رسيدگى به خانه و زندگى دارند. بنابراين يك سوّم سال، اجباراً بايد جنگ خاموش شود تا فرصتى براى اينها باشد. «مِنْها أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ» حتّى در جنگ هم بايد اصولى رعايت شود و به ناآگاهان، اغفال شدگان، زنان، سالمندان و كودكان، تعرّض نشود و بدون توجيه و تذكّر قبلى، حمله نشود.
4- همه زمان‌ها يكسان نيستند. در زمان هم قداست و حرمت مطرح است. «مِنْها أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ»
5- اسلام، هم مكان أمن دارد، (مكّه) هم زمانِ امن (ماههاى حرام). جالب آنكه محور سه ماه (ذيقعده، ذيحجّه ومحرّم) از اين چهار ماه حرام، ماه حجّ (ذيحجّه) است.
6- زيان بى‌توجّهى به ماههاى حرام، به خود انسان‌ها باز مى‌گردد «فَلا تَظْلِمُوا فِيهِنَّ أَنْفُسَكُمْ»
7- در اسلام اصل بر جنگ نيست، بلكه بر فكر، برهان، حكمت، موعظه و زندگى مسالمت آميز است؛ مگر براى رفع مزاحمان اجتماعى و سركوبى مستكبران يا براى دفاع، حتّى در ماههاى حرام. «قاتِلُوا الْمُشْرِكِينَ»
8- اجازه ندهيد دشمن از مقدّساتِ دينى و احكام فقهى شما سوء استفاده كند. «قاتِلُوا الْمُشْرِكِينَ كَافَّةً» اگر دشمن در ماههاى حرام حمله كرد، مقدّس‌مآب نشويد، بلكه مقابله كنيد.
9- حمله به دشمن، بايد همانند ابعاد حملات دشمن باشد. «كَما يُقاتِلُونَكُمْ»
10- پيروزى در سايه‌ى تقواست. «أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ»
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 419"
#تفسیر_سوره_توبه_آیه_۳۶_جز۱٠
@tafsir_qheraati ایتا
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِنَّمَا النَّسِي‌ءُ زِيادَةٌ فِي الْكُفْرِ يُضَلُّ بِهِ الَّذِينَ كَفَرُوا يُحِلُّونَهُ عاماً وَ يُحَرِّمُونَهُ عاماً لِيُواطِؤُا عِدَّةَ ما حَرَّمَ اللَّهُ فَيُحِلُّوا ما حَرَّمَ اللَّهُ زُيِّنَ لَهُمْ سُوءُ أَعْمالِهِمْ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِينَ «37»
همانا تأخير (و تغيير ماههاى حرام به ماههاى ديگر،) سبب افزايش در كفر است، كه به وسيله آن كافران گمراه مى‌شوند. (آنها) يك سال (جنگ در ماههاى حرام) را (به سليقه و تمايل و مصلحت‌انديشى،) حلال مى‌دانند و يك سال آن را حرام، تا با تعداد ماههايى كه خداوند حرام ساخته، مطابق آيد. از اين رو آنچه را خدا حرام كرده حلال مى‌كنند. كارهاى ناپسند آنها، در نظرشان زيبا جلوه يافته است و خداوندكافران را هدايت نمى‌كند.
نکته ها
«نَسيى‌ء» و «نِسيه» از يك ريشه است. نسيه كردن، يعنى گرفتن جنس و پرداخت پول را به تأخير انداختن، و جابه‌جا كردن روزهايى را كه جنگ در آن حرام است، نسيى‌ء گفته‌اند.
كافران گاهى روشنفكر شده، در قانون الهى دست مى‌بردند و در گرماگرم جنگ، چون به ماههاى حرام برمى‌خوردند، براى آنكه جنگ را متوقّف نكنند مى‌گفتند: ادامه مى‌دهيم و به جاى اين ماه، در ماه ديگرى آتش بس اعلام مى‌كنيم. «1»
پیام ها
1- به مقدّسات احترام بگذاريم. دخل و تصرّف و بازى كردن با قانون الهى، كفر است. «إِنَّمَا النَّسِي‌ءُ زِيادَةٌ فِي الْكُفْرِ» چهار ماه تعطيلى مطرح نيست، بلكه نافرمانى در آنچه خدا فرموده مهم است.
2- كفر داراى درجات و مراحلى است. «زِيادَةٌ فِي الْكُفْرِ»
3- يكى از عوامل گمراهى كفّار، جابه‌جايى ماههاى حرام بوده است. «يُضَلُّ بِهِ الَّذِينَ كَفَرُوا»
«1». تفسير نورالثقلين.
جلد 3 - صفحه 420
4- يكى از عوامل انحراف مردم، تفسير و تحليل‌هاى غلط، براى دست بردن در احكام و قوانين الهى است. يُحِلُّونَهُ عاماً ...
5- اعراب جاهلى با اينكه ماهها را جابجا مى‌كردند، ولى به مقدار زمان آن معتقد بودند. «لِيُواطِؤُا عِدَّةَ ما حَرَّمَ اللَّهُ»
6- آنكه كار خود را بد بداند، شايد هدايت شود، امّا آنكه زشت‌كارى‌هاى خود را زيبا مى‌بيند، هدايت او دشوار است. زُيِّنَ لَهُمْ سُوءُ أَعْمالِهِمْ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي ..."
#تفسیر_سوره_توبه_آیه_۳۷_جز۱٠
@tafsir_qheraati ایتا
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ما لَكُمْ إِذا قِيلَ لَكُمُ انْفِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ أَ رَضِيتُمْ بِالْحَياةِ الدُّنْيا مِنَ الْآخِرَةِ فَما مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا فِي الْآخِرَةِ إِلَّا قَلِيلٌ «38»
اى كسانى‌كه ايمان آورده‌ايد! چرا وقتى به شما گفته مى‌شود در راه خدا (و براى جهاد) حركت كنيد، سنگين و زمين‌گير مى‌شويد؟ آيا به جاى آخرت، به زندگى دنيا راضى شده‌ايد؟ پس بدانيد بهره‌ى زندگى دنيا در (برابر) آخرت، جز اندكى نيست.
نکته ها
اين آيه اشاره به جنگ تبوك دارد كه برخى از شركت در آن سستى نشان مى‌دادند. عوامل و بهانه‌هاى سستى، فاصله‌ى زياد مدينه تا تبوك (حدود 600 كيلومتر)، گرمى هوا، فصل برداشتِ محصول و تبليغات منافقان نسبت به عظمت و قدرت سپاه روم بود.
پیام ها
1- مؤمنان نيز بايد گاهى مورد انتقاد و مؤاخذه قرار گيرند. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ما لَكُمْ ...
2- دلبستگى به دنيا وماديّات، مانع جداشدن انسان از زمين وخاك و رسيدن به
جلد 3 - صفحه 421
كمال وافلاك مى‌شود. اثَّاقَلْتُمْ ... (دنياطلب، كوتاه همّت است)
3- ارزش و جايگاه انسان تا حدّى است كه دنيا براى او ناچيز است. «أَ رَضِيتُمْ»
4- كسى‌كه آخرت را برتر از دنياى اندك بداند، به جبهه‌ى جنگ رو مى‌كند، نه دنيا. «إِلَّا قَلِيلٌ»"
#تفسیر_سوره_توبه_آیه_۳۸_جز۱٠
@tafsir_qheraati ایتا