📸 آقای منتظریِ همیشه معترض! 🎙مرحوم هاشمی رفسنجانی: 🔸️[ قبل از انقلاب] یک پژوی دست دوم به صورت قسطی خریدم. بعضی از دوستان انتظار داشتند با ماشین من، سفری ترتیب بدهیم. آقای #مروارید فراری بود و در باغ یکی از اعضای #جبهه_ملی در کرج مخفی بود. آقای #منتظری هم به خاطر فشارهایی که در رابطه با فرزندشان محمد و... پیش آمده بود دچار #افسردگی شده بودند. من هم از سوی #ساواک احضار شده و نگران بودم. 🔹️تصمیم گرفتیم ۳ نفری با خودروی من به #شمال سفر کنیم؛ از کرج به سوی چالوس حرکت کردیم. قبل از حرکت با هم قرار گذاشتیم که اظهارات منفی (#نق) و اعتراض آمیز نداشته باشیم و حرفها و اظهارنظرهای #مثبت و در مورد زیباییهای طبیعت باشد. 🔸️معمولاً آقای منتظری لحن #اعتراض آمیز داشتند. به رغم این قرار و تصمیم ایشان نتوانستند خودداری کنند و در موارد زیادی نمره منفی آوردند. شمردیم از کرج تا مقصد حدود #چهارصد مورد بیان اعتراضی داشتند؛ از قبیل اعتراض به سرعت #سبقت، لرزش ماشین، صدای ماشین، #نظافت ماشین، دست انداز، پیچ جاده، پلهای بدمسیر‌ برخورد به پلیس، گل آلود بودن آب رودخانه، #یکطرفه بودن تونل کندوان و ناشی بودن من در رانندگی. 🔹️البته خود این نقها و اعتراضها تبدیل به #سرگرمی و فضای شاد و تفریحی شده بود و سرانجام نزدیک رامسر با دیوار یک پل باریک #تصادف کردیم و گلگیر ماشین خم شد و صدای گوشخراشی داشت که بر اعتراضات ایشان افزود. 🔸️معطلی خسته کننده و گاهی توهین آمیز در تعمیرگاهی در رودسر و اعتراضات بیشتر ایشان همه را #کلافه کرده بود. 🗞در گفتگو با روزنامه ایران 🗓۷ بهمن ۱۳۷۸ 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸 محدوده قم در دهه بیست ✏️سیدحسن فاطمی‌موحد 🔸️مرحوم حاج محمد #خوش_نژادیان، از سالمندان قمی و خوش حافظه بود. سال ۱۳۸۴ از ایشان خواستم #محدودۀ قم در سال ۱۳۲۰ را به من نشان دهد. او را سوار موتور سیکلت کرده به محله‌های #قدیمی قم بردم و محدودۀ شهر را این‌گونه نشانم داد: 🔹️قم از طرف #شمال، به محله‌هاى باغ پنبه و آلوچو منتهی می‌شد. و بيمارستان كامكار و شهربانى واقع در خيابان باجك و اطراف آنها باغ و زمين زراعى بود. از طرف #جنوب، چهارراه شهدا و مدرسۀ حجتيّه زمين بود. كوچه‌هاى پشت كتابخانۀ آيت‌اللّه #مرعشی نجفى و منزل امام خمينى هم باغ بود. 🔸️ از طرف #شرق، به بيمارستان نكويى نمى‌رسيد و در زمین اين بيمارستان زراعت می‌کردند و خيابان چهارمردان تا محلۀ سجاديه می‌رسید. خيابان‌هاى آذر و چهارمردان وجود نداشتند و هنوز ادامۀ كوچه‌ها پيچ در پيچ در يك طرف خيابان، در طرف ديگر معلوم است. محلۀ چهارمردان قديمى‌تر از آذر است. 🔹️قم از طرف #غرب به رودخانۀ بزرگ منتهی می‌شد و این رودخانه تقريبا يك سوم مسجد اعظم و همۀ خيابان بهار را در بر می‌گرفت. خيابان‌هاى اراك و خاكفرج جاده‌اى با عرض تقريبا چهار متر بود و بقيۀ آن جزو رودخانه بود. 🔸️در گذشته #رودخانه ديوار نداشت تا اين‌كه #سيل آمد و برخى خانه‌ها را خراب كرد. پس از آن، در دو طرف رودخانه ديوار كشيدند. طرف غرب رودخانه، بيابان و زمين زراعى و باغ قرار داشت و اوايل كوچه‌هاى حاج زينل و #آقابقّال را تازه ساخته بودند و از آن‌جا تا رودخانه را زراعت مى‌كردند. #پمپ_بنزين در خيابان امام كاملا خارج قم قرار داشت. قم‌پژوهی 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom