🌀 بی رحمی شاه صفی #صفوی در مجازات کردن #حاکم قم
🔹حاکم قم برای تامین مخارج مرمت #قلعه قم و پل #رودخانه و برخی مخارج دیگر، بدون اینکه به شاه چیزی #بنویسد و اجازه بخواهد به حکم شخصی خود مالیات مختصری به #سبدهای میوه اضافه کرد، خبر به گوش شاه صفی رسید و بشدت متغیر شد و امر کرد که حاکم قم را با #زنجیر به اصفهان بیاورند.
🔸️پسر حاکم قم نیز از خادمان دربار شاه صفی بود. شاه به پسر حاکم قم حکم کرد که اول #سبیل پدرش را بکند و سپس #بینی و #گوشهایش را ببُرد، پس از آن چشمهایش را بترکاند و سرش را قطع کند. همه این احکام اجرا شد و شاه، پسر را بجای پدرش، حاکم #قم کرد.
📸نگاره ای از شاه صفی
🔖(منبع: سفرنامه تاورنیه، ترجمه ابوتراب نوری، تصحیح دکتر حمید شیرانی، ص 85 و 86)
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
🔖 قم در دوران سه #پادشاه قاجار
🔹️لرد کرزن سیاستمدار انگلیسی در سفرنامه خود می‌نویسد: فتحعلی‌شاه در ایام جوانی #نذر کرده بود که اگر به سلطنت برسد اولاً از قم #مالیات نگیرد. ثانیاً آن را آباد کند و پس از جلوس به شرط دوم وفا کرد و با آن‌که به امساک شهرت داشت در کمال سخاوت در #تعمیر و تزیین شهر قم کوشید.
🔸️گنبد حضرت معصومه(س) را با خشت‌های مسین زراندود تزیین نمود و یک بیمارستان [مدرسه #دارالشفا] و یک آموزشگاه #روحانی و یک #مهمان‌سرا در شهر قم باز کرد و برای خویش #مقبره‌ای ساخت. قبر فتحعلی شاه و دو پسر و نواده‌اش محمد شاه در جوار مرقد حضرت معصومه(س) است.
🔹️در زمان محمدشاه دوباره خرابی به قم راه یافته است. در جغرافیایی به نام «#جهان‌نما» که در زمان این پادشاه نوشته شده قم را شهری #مخروبه و از عمارت عاری معرفی کرده و جمعیت آن را ۲۵ هزار تن نوشته است.
🔸️در زمان ناصرالدین‌شاه گاهی از اوقات قم تیول زنان و شاهزاده‌ها بوده است و #عوارض سنگین از مردم دریافت می‌کرده‌اند. از نوشته دکتر فوریه که اواخر سلطنت ناصرالدین شاه به قم رفته و عکس‌هایی از قم منتشر کرده چنین برمی‌آید که در آن زمان قم بارو و برج و #دروازه باعظمت و مجللی داشته است و آن شهر در وسط باغ‌ها و سبزه‌زارها واقع و عرض #رودخانه قم فوق‌العاده زیاد بوده است.
🔸️در همین زمان است که یکی از زیباترین بناها در قم شد و آن صحن نو و ایوان آینه حضرت معصومه(س) است که ساختمان آن را میرزا ابراهیم امین السلطان شروع کرد و پسرش میرزاعلی اصغرخان #اتابک به انجام رسانید.
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
🌀 اختلافات حاج‌محمد عرب با وکیلی (شهردار قم) -بخش دوم
🎙حاج محمد عرب:
🔹️دو سه هفته بعد از انتخابِ آقای وکیلی به عنوان #شهردار قم، روز جمعه‌ای با آقای محمدی در دفتر نماز جمعه در #مصلی بودم که آیت‌الله #جنتی تشریف آورد.
🔸️ایشان به من گفت: بالاخره این آقای وکیلی را انتخاب کردید. چرا این کار را کردید؟
گفتم: من هیچ شناختی از ایشان نداشتم بلکه براساس گفته‌های حاج علی #محمدی و آقای #تکیه‌ای، #اربابی و #بنایی که روی ایشان شناخت داشتند، ایــن کار را انجام دادیم. این آقایان ایشان را آدمی انقلابی و دیندار و #پیرو خط امام میدانند.
🔹️ آقای جنتی گفت: اگر این طور است پس چرا این قدر مردم از او #ناراضی هستند؟ نصیحتش کنید و بگویید که با مردم بهتر رفتار کند.
من هم این کار را کردم.
🔸️ آن زمان از قم تا #جمکران جاده‌ای بود که عاشقان امام زمان(ع) پیاده می‌رفتند. من به ایشان پیشنهاد دادم آنجا را آسفالت کنند تا ترافیک شهر از بین برود. ولی ایشان می‌گفت که اگر این کار را انجام دهیم #قیمت زمین چند برابر می شود و به هیچ وجه زیر بار نمی‌رفت. یک حالت #یکدندگی داشت و می خواست حرف خودش را به کرسی بنشاند.
🔹️اختلاف دیگر من با ایشان مربوط به مسئله #رودخانه قم بود. من می‌گفتم این رودخانه را از سمت جنوب آسفالت کرده و راه را باز کنیم تا راه بسته نباشد و زوار و غیر زوار از آن استفاده کنند. نزدیک سالگرد امام بود که ما این کار را انجام دادیم و ایــن رودخانه را به سمت جنوب شهر آسفالت کردیم و به دو جاده #اراک و #اصفهان منتهی می‌شد...
ادامه دارد...
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
📸 محدوده قم در دهه بیست
✏️سیدحسن فاطمی‌موحد
🔸️مرحوم حاج محمد #خوش_نژادیان، از سالمندان قمی و خوش حافظه بود. سال ۱۳۸۴ از ایشان خواستم #محدودۀ قم در سال ۱۳۲۰ را به من نشان دهد. او را سوار موتور سیکلت کرده به محله‌های #قدیمی قم بردم و محدودۀ شهر را این‌گونه نشانم داد:
🔹️قم از طرف #شمال، به محله‌هاى باغ پنبه و آلوچو منتهی می‌شد. و بيمارستان كامكار و شهربانى واقع در خيابان باجك و اطراف آنها باغ و زمين زراعى بود.
از طرف #جنوب، چهارراه شهدا و مدرسۀ حجتيّه زمين بود. كوچه‌هاى پشت كتابخانۀ آيت‌اللّه #مرعشی نجفى و منزل امام خمينى هم باغ بود.
🔸️ از طرف #شرق، به بيمارستان نكويى نمى‌رسيد و در زمین اين بيمارستان زراعت می‌کردند و خيابان چهارمردان تا محلۀ سجاديه می‌رسید. خيابان‌هاى آذر و چهارمردان وجود نداشتند و هنوز ادامۀ كوچه‌ها پيچ در پيچ در يك طرف خيابان، در طرف ديگر معلوم است. محلۀ چهارمردان قديمى‌تر از آذر است.
🔹️قم از طرف #غرب به رودخانۀ بزرگ منتهی می‌شد و این رودخانه تقريبا يك سوم مسجد اعظم و همۀ خيابان بهار را در بر می‌گرفت. خيابان‌هاى اراك و خاكفرج جاده‌اى با عرض تقريبا چهار متر بود و بقيۀ آن جزو رودخانه بود.
🔸️در گذشته #رودخانه ديوار نداشت تا اين‌كه #سيل آمد و برخى خانه‌ها را خراب كرد. پس از آن، در دو طرف رودخانه ديوار كشيدند. طرف غرب رودخانه، بيابان و زمين زراعى و باغ قرار داشت و اوايل كوچه‌هاى حاج زينل و #آقابقّال را تازه ساخته بودند و از آنجا تا رودخانه را زراعت مى‌كردند. #پمپ_بنزين در خيابان امام كاملا خارج قم قرار داشت.
قم‌پژوهی
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
🌀گزارش بارش #تگرگ و #سیل در قم
🗓اردیبهشت ۱۳۱۶
🔸️پریروز ۲ ساعت بعد از ظهر بغتتاً [ناگهان] يك قسمت فضا را ابر تیره فراگرفت با وزش بادهای سخت و #غرش_رعد تگرگ بی‌سابقه باریدن گرفت که به مقدار #نخود تا #گردو بود.
🔹️ساختمان آنها هم حیرت آور بود که بعضی مثلث و بعضی #مخروطی شکل و بعضی هم نیم‌کره و در تمام خط سیر خود در ظرف چند دقيقه تمام محصولات و غله و سردرختی #باغات را محو و نابود کرده، شیشه درب‌های هدف خود خورد نموده و حتی بعضی از درب‌های #عمارت را شکسته است.
🔸️خط سیر تگرگ در قسمت غربی و شمالی بود که کلیه باغات و #مزارع و ساختمانهای بخش دو شهر نو را گرفته از مزینان،کمیدان، سياران، هندیجان، نصرت‌آباد، #قلعه_صدری، سعد آباد، صالح آباد، گمر تا البرز ادامه پیدا کرد و تقریباً در عوض طول سه فرسخ تمام #محصولات را تباه کرده است.
🔹️دیروز هم نیم ساعت بعد از ظهر باران شدیدی بارید که تمام کوچه‌ها و #معابر شهر را مملو از آب کرده بود طرف عصر هم سیل مختصری در #رودخانه جریان یافت.
🗞 منبع: روزنامۀ استوار، ٢٣ اردیبهشت ١٣١۶
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
🌀درخت #موز در حاجی آباد نیزار
✍️سیدمحسن محسنی؛ قم‌پژوه
🔹️ در سفر #ناصرالدین_شاه در سال ۱۳۰۹ قمری [ ۱۲۷۰ شمسی] که به «عزم مسافرت و سیاحت ایالت عراق #عجم و بلاد مرکزی ایران» از حاجی آباد نیزار می‌گذشته است، در «سفرنامۀ عراق عجم» چنین نگاشته است:
🔸️«قدری که رفتیم، #مزرعه‌ای دیده شد که حاجی آباد می‌گفتند. بعضی درخت #موز، معدودی اشجار دیگر هم داشت. مال حسینعلی خان سرهنگ فوج خلج است.» (ص 36، چاپ محدث)
🔹️ اگر این مطلب #سهوالقلم و خطا نباشد، نکتۀ مهمی را متضمن است و آن تغییر اقلیم است. در این خصوص از جناب مهندس مجتبی صفری #بومیِ محل استفسار نمودم، اظهار داشتند:
🔸️حاجی آباد حدود یک و نیم کیلومتر با رودخانۀ #اناربار (گلفشان) فاصله دارد. این فاصله را مزارع پر می‌کند یا بهتر است گفته شود پر می‌کرد. بُعدی ندارد که آن هنگام #رودخانه پر آب بوده و منطقه را در سطح محدودی شرجی می‌کرده و زمینه برای کاشت و رشد درخت #موز فراهم بوده است.
🔹️در این صورت در منطقه #تغییر اقلیم صورت گرفته است؛ چون گزارشی از وجود درخت موز در شرایط کنونی نداریم.
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
🌀شهربانی قم
🔰 بخش پنجم
✍️محسن بخشی‌نیا:
🔸️در این دوره (سال‌های ۵۴ تا ۵۶) یکی از وقت‌گذرانی‌هایم ایستادن کنار نرده #شهربانی و تماشای کسانی بود که به هر دلیل توسط ماموری دستبند زده شده به اتاق افسر کشیک آورده می‌شدند یا کسانی که با هم #دعوا می‌کردند؛ مانند دعوای زنان با شوهرانشان.
🔹️ فکر می‌کردم قیافه دزدان با دیگران فرق دارد. دنبال این بودم که قیافه دزدان چه شکلی است؟ به هر حال کنجکاوی و #فضولی من کنار نرده شهربانی، باعث شد که چندبار #پاسبان‌ها دعوایم کنند که "برو بچه، اینجا وانسا (گویش قمی)، بچه تو درس نداری همش اینجایی؟ "
🔸️چندباری هم شد که از بین نرده‌ها لیوان آب خنکی دادند و خوردم؛ غافل از اینکه سال‌ها می‌گذرد، حادثه‌ها می‌آید و بچه ۹ ساله پشت نرده‌های شهربانی قم خود به پرونده‌های #قضایی رسیدگی می‌کند و دائم به خود نهیب می‌زند که دیگر رژیم پهلوی نیست. تو هم بازجوی ساواک و شهربانی نیستی. مراقب رفتارت باش، تا مردم به #انقلاب و نظام بدبین نشوند.
🔹بعد از ظهر ۱۷ خرداد سال ۱۳۵۴ هوا گرم بود. معمولا از خانه بیرون می‌زدم یا در حاشیه #رودخانه تنی به آب می‌زدم (البته بدون اجازه از پدر و مادر؛ می‌دانستم که اگر بفهمند دعوایم می‌کنند) یا در آب خنک و تمیز در جوی مقابل مسجد رضوی.
🔸️ آن روز از خانه که بیرون آمدم متوجه سروصداهایی غیرمعمول شدم. فوری به خیابان آمدم. #باجک خلوت بود. می‌توانم بگویم کنار خیابان ماشینی پارک نبود. ماشینی هم تردد نمی‌کرد. خانواده های دارای ماشین شخصی در قم کمتر بودند.
ادامه دارد...
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
🌀 قهوه‌خانه‌های قدیم قم
✍️سیدمحسن محسنی:
🔹️چند سال پیش از پدرم در خصوص #قهوه‌خانه‌های قدیم قم پرسیدم و ایشان تعدادی از آنها را با توضیحاتی کوتاه ذکر کرد و من آنچه را گفت سریعا نوشتم. امروز در میان #اوراقم آن را دیدم:
🔸️"قهوه‌خانه #مشتی، قهوه‌خانه فلفلی، قهوه‌خانه در صحن، قهوه‌خانه بغل مسجد محمدیه، قهوه خانه آقا علی، قهوه‌خانه مهدی، قهوه‌خانه #پامنار، قهوه‌خانه حندق، قهوه‌خانه لب‌چال، قهوه‌خانه جل‌پشت، قهوه‌خانه لاچین‌بک، قهوه‌خانه رنجبر، قهوه‌خانه #میدان_کهنه.
🔹️قهوه‌خانه قاسم نوروزی سرقبرسون بالاتر از کوچه ننه عباس بود. قهوه‌خانه مشتی متعلق به مشت ابوالقاسم و دم پل بود. به #رودخانه راه داشت. قالی می‌انداختند پای درخت‌ها و آنجا چایی می‌خوردند و خوش و بش می‌کردند.
🔸️مشت ابوالقاسم داماد میزعبدالحسین علیشاهی (پهلوان زورخانه) گردن کلفت بود و چهار سال به اتهام اینکه در کوه #خضر آدم کشته، زندان بود. خوش هیکل و خوش چهره بود. ما چال خروس مغازه داشتیم. اومد اونجا گفت من یک خروس هم نمی‌دونم بکشم چطور یه آدم رو می‌دونم بُکُشم. قهوه‌خانه #مهدی اول کوچه آقاسید اسماعیل بود. هفتاد سال سابقه داشت.