📸مدرسه غیاثیه در محله‌ی پامنار
📍خیابان آذر
🔸️اين مدرسه در نزديکی ميدان #کهنه که اکنون بر اثر گسترش، نوسازى و توسعه شهر، در ناحيهٔ #خيابان_آذر واقع شده است.
🔹️بناى مدرسهٔ #غياثيه (پامنار) به نيمه نخستين قرن نهم و سال ۸۳۰ هـ.ق مربوط مى‌شود. مؤلف گنجينهٔ آثار قم از اين مدرسه به نام مدرسه #شرفيه ياد مى‌کند که شرف‌الدين وزير آن را بنا کرده است.
🔸️اين مدرسه در اثر #سيل سال ۱۰۴۵ هـ.ق منهدم شده و از مجموع آن جز همين ايوان و دو منار باقى نمانده است. همين مؤلف تاريخ بناى مسجد را نيمهٔ اول قرن ششم هجرى و مربوط به زمان سلطان #سنجر مى‌داند.
🔹️دلیل نامگذاری آن به غیاثیه، وجود #حمام وقف شده در مقابل این مدرسه توسط #غیاث‌الدین_رضوی سرکشیک آستان قدس در دوره صفویه است.
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
🌀 پرداخت پول آب و برق واجب است
🎙مرحوم محمد عرب؛ شهردار قم (از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۰)
🔸️در روزهای نخستین کار من در #شهرداری قم، وضع سازمان آب شهر بسیار خراب و پل کنار مسجد امام [پل حجتیه کنونی] را #سیل برده و لوله ی آب قطع بود.
🔹️ آقای ربانی املشی در حزب #جمهوری از من خواستند نزد ایشان بروم. حضرات مؤمن و ربانی و یکی دو نفر دیگر حضور داشتند. گفتند که وزیر نیرو آقای #عباسپور از ما خواسته از تو بخواهیم سازمان آب را تحویل بگیری.
🔸️در آن زمان کارکنان سازمان آب به دلیل عقب افتادن #حقوق و مزایای خود اعتصاب کرده و لوله‌ها نیز همه قطع قطع بود و در نتیجه سازمان آب آنطور که باید کار نمی کرد.
🔹️ما به محض تحویل، با همکاری آقای دکتر عباسپور به سرعت به ساخت و ساز جدید #سازمان_آب پرداختیم و آقای مهندس رضایی را که سمت معاونت خدمات شهری شهرداری را به عهده داشت به سمت معاون شهردار و رئیس سازمان آب منصوب نمودیم.
🔸️من نزد آقای #منتظری رفتم و گفتم اگر بتوانیم پول آب و برق را که امام قبل از سقوط دولت قبل، گفته بود نباید #پرداخت شود را از مردم بگیریم، می‌توانیم با این پــول حقوق عقب افتاده ی آنها را بدهیم و #مشکل آب قم را نیز حل کنیم.
🔹️قرار شد من پیش از خطبه های #نمازجمعه ۱۰ دقیقه صحبت کنم و پس از آن آقای منتظری هم در خطبه اعلام نمود که پرداخت پول آب و برق #واجب است. از فردای آن روز مردم برای پرداخت پول آب و برق صف کشیدند و به این ترتیب ما توانستیم این مشکل را حل کنیم.
📚شیخ‌المعاونین ما کجاست (خاطرات محمد عرب)- انتشارات مرکز اسناد انقلاب. ص۲۱۵
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
📸 محدوده قم در دهه بیست
✏️سیدحسن فاطمی‌موحد
🔸️مرحوم حاج محمد #خوش_نژادیان، از سالمندان قمی و خوش حافظه بود. سال ۱۳۸۴ از ایشان خواستم #محدودۀ قم در سال ۱۳۲۰ را به من نشان دهد. او را سوار موتور سیکلت کرده به محله‌های #قدیمی قم بردم و محدودۀ شهر را این‌گونه نشانم داد:
🔹️قم از طرف #شمال، به محله‌هاى باغ پنبه و آلوچو منتهی می‌شد. و بيمارستان كامكار و شهربانى واقع در خيابان باجك و اطراف آنها باغ و زمين زراعى بود.
از طرف #جنوب، چهارراه شهدا و مدرسۀ حجتيّه زمين بود. كوچه‌هاى پشت كتابخانۀ آيت‌اللّه #مرعشی نجفى و منزل امام خمينى هم باغ بود.
🔸️ از طرف #شرق، به بيمارستان نكويى نمى‌رسيد و در زمین اين بيمارستان زراعت می‌کردند و خيابان چهارمردان تا محلۀ سجاديه می‌رسید. خيابان‌هاى آذر و چهارمردان وجود نداشتند و هنوز ادامۀ كوچه‌ها پيچ در پيچ در يك طرف خيابان، در طرف ديگر معلوم است. محلۀ چهارمردان قديمى‌تر از آذر است.
🔹️قم از طرف #غرب به رودخانۀ بزرگ منتهی می‌شد و این رودخانه تقريبا يك سوم مسجد اعظم و همۀ خيابان بهار را در بر می‌گرفت. خيابان‌هاى اراك و خاكفرج جاده‌اى با عرض تقريبا چهار متر بود و بقيۀ آن جزو رودخانه بود.
🔸️در گذشته #رودخانه ديوار نداشت تا اين‌كه #سيل آمد و برخى خانه‌ها را خراب كرد. پس از آن، در دو طرف رودخانه ديوار كشيدند. طرف غرب رودخانه، بيابان و زمين زراعى و باغ قرار داشت و اوايل كوچه‌هاى حاج زينل و #آقابقّال را تازه ساخته بودند و از آن‌جا تا رودخانه را زراعت مى‌كردند. #پمپ_بنزين در خيابان امام كاملا خارج قم قرار داشت.
قم‌پژوهی
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
🌀گزارش بارش #تگرگ و #سیل در قم
🗓اردیبهشت ۱۳۱۶
🔸️پریروز ۲ ساعت بعد از ظهر بغتتاً [ناگهان] يك قسمت فضا را ابر تیره فراگرفت با وزش بادهای سخت و #غرش_رعد تگرگ بی‌سابقه باریدن گرفت که به مقدار #نخود تا #گردو بود.
🔹️ساختمان آنها هم حیرت آور بود که بعضی مثلث و بعضی #مخروطی شکل و بعضی هم نیم‌کره و در تمام خط سیر خود در ظرف چند دقيقه تمام محصولات و غله و سردرختی #باغات را محو و نابود کرده، شیشه درب‌های هدف خود خورد نموده و حتی بعضی از درب‌های #عمارت را شکسته است.
🔸️خط سیر تگرگ در قسمت غربی و شمالی بود که کلیه باغات و #مزارع و ساختمانهای بخش دو شهر نو را گرفته از مزینان،کمیدان، سياران، هندیجان، نصرت‌آباد، #قلعه_صدری، سعد آباد، صالح آباد، گمر تا البرز ادامه پیدا کرد و تقریباً در عوض طول سه فرسخ تمام #محصولات را تباه کرده است.
🔹️دیروز هم نیم ساعت بعد از ظهر باران شدیدی بارید که تمام کوچه‌ها و #معابر شهر را مملو از آب کرده بود طرف عصر هم سیل مختصری در #رودخانه جریان یافت.
🗞 منبع: روزنامۀ استوار، ٢٣ اردیبهشت ١٣١۶
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
📑 گزارش خسارت‌های #سیل قم
🗓سال ۱۳۱۳
🔹️مقام منیع وزارت جلیلۀ معارف و اوقاف (دامت شوکته) تعقیب راپورت [گزارش] تقدیمیه نمرهٔ ۵٣۴ - ١٣/٣/٢ راجع به ضایعاتی که در نتیجۀ سیل تاکنون تحقیق شده خاطر مبارک را متوجه می‌سازد:
(انهدام)
🔸️از محلۀ #خندق و دروازه قلعه ۴٠٠ خانه، قسمتی از محلۀ #سلطان‌محمدشریف ٣٠٠ خانه، محلۀ حمام تالار تمام ٢٠٠ خانه ، یک ثلث از محلۀ #سنگ‌بند ٢٠٠ خانه، محلۀ النگ ١۵٠ خانه، گذر #سفیداب ١٠٠ خانه، محلۀ دولتخانه تمام ٣٠٠ خانه، محلۀ #تقی‌بیک ۶۰خانه، محلۀ شهرنو یک ثلث ۵٠٠ خانه، کوچه حرم تماماً با یک قسمت از خانه‌های #خیابان_نو ١٠٠ خانه؛ جمع: ٢٣١٠ خانه
🔹️در مدت دو روز و دو شب سیل شخصاً با حکمران محترم و اغلب رؤسای ادارات مشغول جلوگیری از مسیله‌ها [ محل سیل] بودیم.
🔸️عدۀ تقریبی نفوس[ نفرات] که بی‌خانه و آشیانه هستند ١٠٠٠٠ نفر و اغلب آنها با علف #سد_جوع [ رفع گرسنگی] می‌نمایند و در صورتی که اقدام فوری در نگهداری آنها نشود به امراض #مسریه [واگیردار] مبتلا و خطر بزرگ دیگری متوجه اهالی خواهد شد.
🔹️پل #نیم‌ور و چند پل دیگر را در راه اصفهان و نیزار سیل خراب نموده است. پل شهر قم هم به واسطۀ خرابی یک چشمۀ آن #خطرناک است.
🔸️تلفاتی به وقوع نیافته مگر دو نفر از قسمت شهر نو فعلاً #مفقود شده‌اند.
در آتیه [آینده] هم خطرات سیل به واسطۀ قرائن متصور است و اگر فعلاً هم مسیله‌ها را مشغول استحکامات شوند خیلی برای #سیل متصورۀ آینده یک مسألۀ حیاتی است.
✍️رئیس معارف و اوقاف قم و محلات، صباح
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
📸 #خیابان_بالا و #خیابان_پایین
🔺️خیابان بالا [خیابان #حضرتی]: ابتدای آن دروازه خاکفرج یا پل #علیخانی و انتهایش مدرسه #دارالشفاء بوده است. ( آن خیابان از مقابل درب دارالشفاء پیچ می‌خورد به طرف میدان آستانه)
🔸️ضلع غربی مسجد امام حسن‌عسگری (ع) درحاشیه این خیابان بود. در دو سوی این خیابان #مسافرخانه‌ها و گاراژهای متعدد قرار داشت. بخشی از این خیابان در یک مرحله توسط #سیل و مرحله آخر کلا تخریب و در صحن جدید آستانه مفقود شد.
🔹️بخشی از مغازه‌های این خیابان به یمن وجود #هتل بین‌المللی قم وابسته به آستانه مقدسه باقی مانده است.
🔺️خیابان پایین : ابتدای آن درب شرقی مسجد امام حسن عسگری (ع) و انتهای آن آب‌انبار #سیدعرب بوده است.
🔹️بخشی از این خیابان هنوز پا برجاست و تعدادی مغازه و درب ورودی بازار قدیمی سرپوشیده امروزه ضلع شمالی صحن جدید را تشکیل می دهند که به کوچه #ننه_عباس معروف است.
🔸️خیابان #ارم منتهی به سه راه بازار این بخش و بخش کوچه آب‌انبار سیدعرب را قطع کرده است.
📍تصویر فوق مربوط به خیابان حضرتی است.
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom