🌀چرا به چهارمردان می‌گویند: چهارمردان؟
🎙دکتر سید حسن قریشی:
🔹️محله #چهارمردان یکی از ده محله بزرگ قم با ساختاری کامل در امتداد شمال و جنوبی قم بنا شده بود که با احداث خیابان چهارمردان یا #انقلاب در امتداد شرقی و غربی، بخش زیادی از این محله از بین رفته یا در دو سوی خیابان انقلاب هنوز وجود دارد.
🔸️محله چهارمردان از جنوب با #گذر_قلعه و #باغچه_کلاه‌مال (که هم‌اکنون هتل صفا و مجتمع ناشران در آن بنا شده) شروع می‌شد و با گذر از محله های کوچک‌تر مثل #سلطان_شریف، #شترخون، #شاه_بیت‌الله، کوچه #لک‌ها، #گذر_صادق، کوچه #بدوخانه، #تالشی‌ها، #معمارباشی، #پنجه‌علی و در انتهای شمالی‌ترین قسمت به محله #شاه‌زید و #لبچال و #شاه_حمزه ختم می‌شد.
🔹️از کوچه‌ها و محله‌های کوچک‌تر در این محله بزرگ می‌توان به محله #خندق، #سلطان‌شریف، #آسیابان‌ها، #افخمی‌ها، کوچه #حاج_اصغرخلج‌زاده، #مسگرها، #علاقه‌مند، #نجارها، #توکلی، #ملاجان، #غم‌پرور، #قرام‌بیک، #حاج_تقی_قصاب و محلات دیگر اشاره کرد.
🔸️ گزارشات متعدد و مختلفی در تاریخ شفاهی از وجه تسمیه محله چهار مردان وجود دارد که بخش عمده آن مربوط به تقسیم آب بر قنات #ناصری ساخته شده در سال ۱۲۶۳ است.
🔹️یکی اینکه چهار عدد #مرد قوی مراقب این تقسیم‌نامه آب بوده‌اند. و یا گفته‌اند چهار بند گیر یا #چهارمنداب در مسیر این آب، منشاء این نامگذاری بوده است.
🔸️و یا اینکه وجود چهار #امامزاده یا چهار مرد موسوم به شاه حمزه، شاه زید، سلطان محمد شریف و پنجعلی دلیل این نام گذاری است.
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
🌀محله‌ی حاج‌زینل (هفت‌تیر کنونی)
🔹️#حاج_زینل پدر حاج حسن خان رحیمی و از بزرگان #گائینی بوده است. گائینی‌ها از اقوام لک هستند. لک‌ها ترکیبی از لر و کرد هستند. آن‌ها ابتدا در منطقه #سلطان‌محمد_شریف دروازه قلعه ساکن شدند. مسجد #لک‌ها، گذر لک‌ها و مدرسه لک‌ها هنوز باقی است.
🔸️لک‌های قم تبعیدی #آقامحمدخان_قاجار هستند. این‌ها از منطقه #کرمانشاه به کمک #کریم‌خان زند می‌روند و زمانی که قاجار به قدرت می‌رسد لک‌ها را به قم #تبعید می‌کند. (سال ۱۲۰۶ ق)
🔹️گروهی دیگر از لک‌های گائینی در قریه #شاجرد که قلعه‌ای است در بالای #منظریه در جاده تهران ساکن می‌شوند و مردمانی از کرمانشاه نیز به آنان می‌پیوندند.
🔸️اولین منطقه مسکونی در #بخش_دو محدوده‌ای بود که بعدا به کوچه حاج زینل معروف شد. توسعه این منطقه از حاج زینل شروع و به طرف سی متری #کیوانفر فعلی رشد کرد.
🔹️حدود ۱۵۰ سال پیش (دوران ناصرالدین شاه) عده‌ای از مردم منطقه #ابرقو یا #ابرکوه یزد جهت کسب و زراعت به قم مهاجرت کردند و #قلعه‌ای ساختند حوالی میدان سعیدی و خیابان هفت تیر فعلی. (بعدها کوچه حاج زینل و کوچه آقا بقال ساخته شد.)
🔸️در آن زمان غرب رودخانه را #بیرون_دروازه می‌گفتند که فاقد منطقه مسکونی بود. دروازه ورودی قم در آن زمان پل #علی‌خانی بود که مستقیما وارد بازار می‌شد.
🔹️علاوه بر مردم ابرکوه، عده ای از گائینی‌ها به دلیل وقوع سیل و سال #وبایی که از زمان #محمدشاه قاجار در دروازه قلعه و محله سلطان شریف ساکن بودند، کوچ کرده و به این منطقه آمدند. (در زمان مظفرالدین شاه؛ ۱۳۲۲ ق )
(منبع: قم‌پژوهی)
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom