📚 سبک‌شناسی طنز صائب تبریزی ✍ #صدرا_قائدعلی #حمید_طبسی #ابوالقاسم_رادفر 📖 طنز فلسفی 🧐 بخش اول✏️ مضمون‌تراشی‌های صائب، تنها در حوزە‌ی اجتماع، مذهب و سیاست خلاصه نمی‌شود؛ بلکه تجلیّات اندیشە‌ی فلسفی وی، حوزە‌ی فکر و حکمت را نیز دربرمی‌گیرد. او فلک و روزگار را نکوهش می‌کند كه مراد كریمان و هنروران را نمی‌دهد و به جای آن از دونان و فرومایگان حمایت می‌کند. شده‌است سفله‌نواز آنچنان فلک كه پدر امــید بیــش به فــرزند ناخـــلف دارد (صائب: ج ۲/ص۳۷۳۳) روزگاری كه به علم و دانش بهایی نمی‌دهد و سفله‌نواز و دون‌پرور است، به‌طوری كه در این زمانه پدر به فرزند ناخلف و فرومایه‌ی خود بیشتر امیدوار است كه به ثروت و مقامی برسد. 👌 در شکست دل ما سعی فلک بی‌جا نیست می‌کند آینه‌ی صاف خجـل زنگی را (همان: ج ۲/ص۵۵۶) فلک همچون زنگی زشتی است كه با آینه دشمن است. چون نشاگر چهرە‌ی حقیقی اوست و با هنروران میانه‌ی خوبی ندارد. 👌 در این زمانه كه زاغان شکرشکن شده‌اند به استخــوان نکند زندگی همـا چه كند (همان: ج ۲/ص۳۹۴۱) 👌 به شیران طعمه از پهلوی خود گردون دهد امّا اگر گــاوی دهــن را واكند لوزینه می‌بارد (همان:ج ۴/ص۲۹۰۵) آسمان و فلک به شیر (مردان واقعی) از پهلوی خود طعمە‌ی ناچیز می‌دهد؛ ولی به افراد احمق(گاو) غذای ارزشمندی چون لوزینه می‌بخشد. 👌 فلـــک مراد كریمــان نمی‌دهد صـــائب به مصلحت دو سه روزی مگر لئیم شویم (همان: ج ۲/ص۵۷۸۰) شاعر به این دلیل كه افراد لئیم و فرومایه در جامعه جایگاه بهتری دارند و از انسان‌های بزرگوار قدردانی نمی‌شود، می‌خواهد از روی مصلحت هم كه شده چند روزی در سلک لئیمان درآید تا شاید با این كار به مرتبه و مقامی برسد. #تئوری_طنز #طنز_فلسفی #خوانش_اشعار_طنز #شگردهای_طنزپردازی #یادداشت_ها_و_مقالات #معرفی_طنزپردازان_ایرانی_و_آثارشان @tarzetanz

📚 سبک‌شناسی طنز صائب تبریزی ✍ #صدرا_قائدعلی #حمید_طبسی #ابوالقاسم_رادفر 📖 طنز فلسفی 🧐 بخش دوم✏️✏️ اگر به آیــینه دل صـــاف می‌کند زنگـی امــید هست شود چــرخ با هنرور صـاف (همان: ج ۳/ص۵۱۶۶) «چرخ» همچون زنگی زشت‌رویی است كه با آیینه دشمن است؛ چون نشان‌دهنده‌ی چهره‌ی واقعی اوست و با هنرمندان میانه‌ی خوبی ندارد. 👌 نمی‌شوند ز نان ســیر، دســت چــرخ مگر خمیرمـــایه‌ی خلـــق از گِـل تنور گرفت (همان: ج ۲ /ص۹۰۸) طنز فلسفی است و بن‌مایه‌ی اصلی بیت، حرص و آزمندی است كه شاعر با زیبایی تمام می‌پرسد مگر خمیرمایه‌ی خلق را از گل تنور ساخته‌اند كه چنین سیری‌ناپذیر، مانند تنور همیشه خمیر می‌طلبد! 👌 صائب! ز فلــک كـــام گرفتن به تمــلق از مــردم نوكیســه بود وام گرفتن (همان: ج ۴ /۶۴۴۰) انتظار كام‌روایی و خوشی از فلک و روزگار كج‌مدار و فرومایه داشتن؛ همانند قرض و وام گرفتن از مردم تازه به دوران رسیده است. 👌 جرم ابنای زمان را ز فلــک می‌دانیم هر چه شب دزد نماید، گنه شب‌گرد است (همان: ج ۱/ص۱۴۴۵) نسبت دادن جرم و جنایت مردمان از آسمان و فلک، طنز فلسفی ظریفی ایجاد كرده است. 👌 ستم بر زیردستان نیست از مردانگی ورنه به آهی می‌توانم چــرخ را زیر و زبر كردن (همان:ج ۲/ص۶۶۱۷) چنان از فلک كج‌مدار و ستمگر به تنگ آمده است كه می‌خواهد آن را زیر و زبر كند؛ ولی این فلک و روزگار پست ارزش آن را ندارد كه مردی چون صائب با آن مبارزه كند. 👌 ز چرخ پست‌فطرت مردمی جستن به آن ماند كه خواهی آوری از بیضه‌ی كركس، هما بیرون (همان: ج ۲/ص۶۲۶۵) طلب انسانیت و رفتار خوب از چرخ روزگار پست، امری محال و ناممکن است. 📎📎📎 منبع: (ماهنامه تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی. سال سیزدهم. اردیبهشت۱۳۹۹. شماره۴۸ : مقاله سبک‌شناسی طنز صائب تبریزی. صدرا قائدعلی. حمید طبسی. ابوالقاسم رادفر. ص۱۶۵-۱۶۶) #تئوری_طنز #طنز_فلسفی #خوانش_اشعار_طنز #شگردهای_طنزپردازی #یادداشت_ها_و_مقالات #معرفی_طنزپردازان_ایرانی_و_آثارشان @tarzetanz