‌ ‌ 💠 #تاریخی_بودن_فهم_و_خرد (۱) 🔸 قرار بود که در باب فهم گفتگو کنیم. نمی‌دانم بحث را از کجا و چگونه باید آغاز کرد. ما که نمی‌خواهیم در فهم و فاهمه چنان‌که جان لاک و دیوید هیوم و حتی کانت در کتاب نقد عقل محض بحث کرده‌اند و وارد شویم. 🔹 گفت سعی کنیم از فهم به صورتی که در تاریخ ظاهر می‌شود و عمل می‌کند گزارش بدهیم. 🔸 گفتم آیا کار بزرگی را برعهده نمی‌گیریم و نباید بترسیم از این‌که از عهده برنیاییم؟ 🔹 گفت همین ترس از عهده برنیامدن نشانه درک اهمیت مطلب است و این وسواس می‌تواند مایه دقت و احتیاط و اهتمام باشد. 🔸 گفتم درست است، چنان‌که مدعیان حل همه مسائل نیز، که خود را بزرگ و دانا و توانا در هر کار و مسائل را کوچک می‌انگارند، از عهده حل و رفع هیچ مسئله و مشکلی برنمی‌آیند. 🔹 گفت فهم از روحیه و عمل اشخاص و از نسبتی که با چیزها و کارها دارند جدا نیست. 🔸 گفتم آیا فهم، امر شخصی است و اشخاص هر یک با فهمی خاص به دنیا می‌آیند؟ 🔹 گفت در این‌که اشخاص باهم تفاوت دارند و یکی هوش بیشتر و درک قوی‌تر دارد اختلاف نیست. آدمیان از حیث قوای نفسانی با هم اختلاف دارند و همیشه درهمه جا اختلاف داشته‌اند اما نکته‌ای که می‌تواند اساس بحث ما قرار گیرد این است که فهم، گرچه با حواس و قوای نفسانی ارتباط دارد در جهانی خاص تعین می‌یابد و در هر زمان دارای اصول و نظامی خاص است و مردمان، اعم از عالم و عامی، در سایه آن اصول می‌اندیشند و عمل می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر، قوام فهم در دوران‌های تاریخی متفاوت می‌شود. // ادامه دارد... // 🔺 @varastegi_ir ๛ وارَستِگی 📗 گفتگوهایی با سایه‌ام ✍🏻 دکتر داوری اردکانی 🔖 صفحه ۱۷۵ ‌ ‌ ‌ ‌

‌ ‌ 💠 #تاریخی_بودن_فهم_و_خرد (۲) // ...ادامه قبل // 🔸 گفتم ولی همه مردم در سراسر روی زمین و از اقدم زمان‌ها تاکنون، با خوب و بد و روا و ناروا و مجاز و ممنوع و مقدس و غیرمقدس و مفید و غیرمفید آشنایی داشته‌اند و از ابتدا قوانین و مقرراتی داشته و از آن‌ها پیروی می‌کرده‌اند و دریافته بودند که چگونه از وضعیت طبیعی برای ادامه زندگی بهره ببرند. 🔹 گفت در این‌که از میان موجودات، تنها آدمی تاریخ دارد تردید نیست. این آدمی است که با درک تفاوت‌ها کلی را درمی‌یابد و خوب و بد را بازمی‌شناسد و به خوب و خوبی فرمان می‌دهد، هرچند گاهی ممکن است خوب و خوبی‌اش بد و بدی شود. 🔸 گفتم اگر همه آدمیان، کلی را درک می‌کنند و به‌همین جهت علم دارند، پس در ادراک مشترک‌اند. 🔹 گفت در ادراک داشتن مشترک اند اما فهم‌ها همیشه یکسان نیست. 🔸 گفتم ادراک و فهم چه تفاوتی باهم دارند؟ 🔹 گفت همه مردمان به درجات، استعداد درک معانی کلی را دارند اما ادراک در هر عهدی حدود و قیدهایی دارد و در دایره‌ای از امکان‌ها، یا به‌تعبیردیگر در ذیل بعضی صورت‌های مثالی و اصول راهنما، قرار می‌گیرد که این‌همه را می‌توان فهم نامید. ادراک متعلق به همه آدمیان است اما فهم به جهان و عالم انسان تعلق دارد و فهم‌ها بر حسب تفاوت‌هایی که جهان‌ها با یکدیگر دارند متفاوت می‌شوند. // ادامه دارد... // 🔺 @varastegi_ir ๛ وارَستِگی 📗 گفتگوهایی با سایه‌ام ✍🏻 دکتر داوری اردکانی 🔖 صفحه ۱۷۶ ‌ ‌ ‌ ‌

‌ ‌ 💠 #تاریخی_بودن_فهم_و_خرد (۳) // ...ادامه قبل // 🔸 گفتم درک ما از چیزها چه ربطی به جهان دارد؟ مگر فهمی کی مثلاً یونانیان یا هندیان از آب‌وخاک داشتند با فهم ما ایرانیان متفاوت بوده‌است یا متفاوت است؟ 🔹 گفت چه خوب گفتی. آری، اکنون فهم ما از آب‌وخاک با فهم متقدمان متفاوت است. ما هم به همه‌چیز با نگاه تجدد (تجدد ضعیف و پریشان یا تجدد کم‌وبیش منضبط و قدرتمند) می‌نگریم. 🔸 آب دیروز آب بود، امروز هم آب است اما معنی و مقامی که آب در زندگی دیروز داشت با مقام امروزش متفاوت است. نسبت آدمیان با آب هم نسبت دیگری شده‌است. دیروز آب ما طی حیات بود، امروز در جنگ مصر و اسرائیل سد سینا را با آن می‌شکنند. امروزه آب یک مسئله بزرگ جهانی است و خطر خشکی، بسیاری از مناطق جهان را تهدید می‌کند. 🔹 حتی دانشمند امروز هم از آب درکی دارد که گذشتگان نداشتند. دانشمندان، مسائل فیزیک و بیومکانیک و و غیره را در سایه فهم زمان درک می‌کنند. 🔸 مطلب مشکل، فهمی است که درک‌ها را راه می‌برد. فهم این‌که کجا هستیم و چه می‌کنیم و از چه اصولی پیروی می‌کنیم. حتی شما هم دوباره ادراک و فهم را با هم در درهم آمیختید و گفتید درک یونانیان و هندیان و ایرانیان از آب یکی است، اما شاید در زمان‌های قدیم فهمشان یکسان نبوده و امروز دوباره براثر غلبه فهم تجدد، یکسان شده باشد. // ادامه دارد... // 🔺 @varastegi_ir ๛ وارَستِگی 📗 گفتگوهایی با سایه‌ام ✍🏻 دکتر داوری اردکانی 🔖 صفحه ۱۷۶ ‌ ‌ ‌ ‌

‌ ‌ 💠 #تاریخی_بودن_فهم_و_خرد (۴) // ...ادامه قبل // 🔸 گفتم فهم با جهان انسانی چه نسبتی دارد و اصلاً این جهان چیست که فهم آدمیان را معین و محدود می‌کند؟ 🔹 گفت فرد آدمی یک وهم است زیرا فردیت افراد در یک عالَم محقق می‌شود. آدمی بدون عالَم و بدون دیگران آدمی نیست. 🔸 اگر گمان می‌کنید که فرد آدمی ادراک حسی دارد که البته چنین استعدادی را دارد، فهم او را امکان‌های عالَم و تاریخش معین می‌کند. 🔹 گفتم اگر بگویند در این‌ صورت نه‌ فقط علم آدمی بلکه قدرت و اختیار او هم محدود می‌شود چه باید گفت؟ 🔸 گفت تصدیق اختیار و قدرت بشر به این معنی نیست که او می‌تواند هر چه می‌خواهد بکند. البته هر آن‌چه در تاریخ روی می‌دهد به دست آدمی و با مشارکت او صورت می‌گیرد اما آدمی همه‌کاره و صاحب‌اختیار مطلق نیست، 🔹 بلکه او به‌اندازه‌ی فهم و امکان‌های خود اختیار و قدرت دارد. یعنی اختیارش در حدود امکان‌های فراروی او است و در بهترین صورت، کاری را برمی‌گزیند و انجام می‌دهد که از عهده‌اش برمی‌آید (شرطِ خرد هم این است که به‌اندازه‌ی توانایی‌اش بار بردارد و گرنه کاری از پیش نمی‌برد). // ادامه دارد... // 🔺 @varastegi_ir ๛ وارَستِگی 📗 گفتگوهایی با سایه‌ام ✍🏻 دکتر داوری اردکانی 🔖 صفحه ۱۷۷ ‌ ‌ ‌ ‌