✅ #تفسیر
📜 #سوره_حمد / ۹
🔆 #الرحمن #الرحیم
ذکر دو صفت رحمت در «بسم الله الرحمن الرحیم» و -با وجود صفات جمالی و جلالی فراوان الهی-، اهمیت توجه به رحمت الهی را افاده می کند.
🔆 نقش الرحمن و الرحیم
«الرحمن» و «الرحیم» بر اساس ظاهر عرفی صفت برای «#الله» است، اما می تواند صفت برای «#اسم» باشد و این مطلب را افاده کند که «اسم الله» دارای صفت «الرحمن» و «الرحیم» است.
📚 امام خمینی -قدس الله روحه القدوسی- می فرماید : «مناسب تر آن است که صفت «اسم» باشند؛ زیرا که آنها [الرحمن و الرحیم] در تحمید [الحمدلله رب العالمین الرحمن الرحیم] صفت الله هستند؛ و بنا بر این از احتمال تکرار مصون می شود. گرچه اگر صفت «الله» باشند نیز توجیه دارد؛ و در تکرار نیز نکته بلاغت هست».
اگر این دو، صفت برای «اسم الله» باشند، شاهد بر این خواهد بود که مراد از «اسم»، اسمای عینی ذاتی یا فعلی است-نه اسم لفظی-. البته اگر صفت برای اسم عینی ذاتی باشند، ظهور و بروز فعلی خواهند یافت و اگر صفت برای اسم عینی فعلی باشند، از اسم عینی ذاتی ناشی شده و ظهور آن کمال ذاتی در مقام فعل هستند. هر آنچه وجود یافته است به رحمت ذاتی الهی و بروز خارجی آن رحمت است.
اگر صفت برای «الله» باشند، اشاره به صفت ذات دارند.
🔆 مراد از الرحمن و الرحیم
هر دو این اوصاف یا به تعبیری «اسم الله» ها اشاره به رحمت دارند. اما دو بحث در مقدمه باید مطرح شود : ۱) حقیقت رحمت چیست. ۲) تفاوت های «الرحمن» و «الرحیم» چیست.
🆔 https://eitaa.com/yaddashhayetalabegi
✅ #تفسیر
📜 #سوره_حمد / ۱۱
💐 تفاوت #الرحمن و #الرحیم
🖋 در مورد «الرحمن» و «الرحیم» اقوال مختلفی وجود دارد.
برخی «الرحمن» را عَلَم برای «الله» می دانند. (قاموس القرآن، ج۳، ص۷۵)
برخی «الرحمن» و «الرحیم» را به یک معنا دانسته اند. (الصحاح، ج۵، ص۱۹۲۹)
برخی هر دو را صیغه مبالغه معرفی کرده اند. (النهایه، ج۲، ص۲۱۰).
برخی نیز «الرحمن» را صیغه مبالغه و دال بر کثرت و «الرحیم» را صفت مشبهه و دال بر ثبوت می دانند.
از این رو چنین مناسب دیده اند که «الرحمن» اشاره به #رحمت_عام و امتنانی الهی باشد که توقفی بر عمل و درخواست ندارد و شامل همه موجودات می شود. اما "الرحیم" اشاره به #رحمت_خاص که پاداش اعمال است، دارد.
غیر از ادعای صیغه مبالغه بودن «الرحمن» و صفت مشبهه بودن «الرحیم» این #ادله را برای تفاوت «الرحمن» و «الرحیم» در اشاره به رحمت عام و رحمت خاص می توان بیان کرد:
1⃣ «الرحمن» همواره در قرآن به صورت مطلق آمده است که نشانه عمومیت آنست، در حالی که "رحیم"گاهی به صورت مقید ذکر شده که دلیل بر خصوصیت آن است مانند «وَ کانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً» (سوره مبارکه احزاب، آیه شریفه۴۳).
2⃣ در روایتی از امام صادق -علیه الصلاه و السلام- آمده است «و اللّه اله کل شیء، الرحمن بجمیع خلقه، الرحیم بالمؤمنین خاصه» (الکافی، ج۱، ص۱۱۴).
3⃣ «الرحمن» از اسماء مختص خداوند است و در مورد غیر او به کار نمی رود، در حالی که رحیم صفتی است که هم در مورد خدا و هم در مورد بندگان استعمال می شود.
📚 بنابر این تفاوت امام الطائفه سیدنا الخمینی -قدّس الله روحه القدّوسی- می فرماید : «فانّ مقام «الرحمانیة» هی مقام بسط الوجود؛ و مقام «الرحیمیة» الّتی هی مقام بسط کمال الوجود من ذاک المقام؛ ... فبحقیقة الرحمانیة افاض الوجود علی الماهیّات المعدومة و الهیاکل الهالکة؛ و بحقیقة الرحیمیة هدی کلًا صراطه المستقیم، و کان بروز سلطنة الرحیمیة و طلوع دولتها فی النشاة الآخرة اکثر».
🆔 https://eitaa.com/yaddashhayetalabegi