بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم موضوع امروز: «#اسلام_و_دامپزشکی» روز جمعه، ١۴٠٢/٠٧/١۴ ✍️ مناسبت روز: امروز در تقویم به عنوان #روز_دامپزشکی نامگذاری شده است، لذا ضمن عرض تبریک به همه‌ی دامپزشکان خدوم در ایران اسلامی، سخن امروز را به این موضوع اختصاص می‌دهیم؛ دامپزشکی دانشی تجربی و زیرمجموعه‌ای از رشته پزشکی است که به پیشگیری، مدیریت، تشخیص و درمان بیماری، اختلال، و صدمه در حیوانات می‌پردازد؛ حیواناتی که بخشی عمده‌ای از غذا و مایحتاج روزانه آدمی به سلامت آنها وابسته است و علاوه بر آن در این رشته به بیماری‌های مشترک انسان و دام نیز پرداخته می‌شود؛ لذا باید اذعان نمود که دامپزشکی نقش بسیار مؤثری در بهداشت عمومی و ارتقای سلامت جامعه دارد و با فقدان آن سلامت بشریت به خطر خواهد افتاد! علاوه براین موضوع در دین مبین اسلام نه تنها برای انسان به عنوان اشرف مخلوقات، کرامت و حقوق خاصی در نظر گرفته شده بلکه برای تمام موجودات از جمله حیوانات نیز حقوق ویژه‌ای از جمله «حق بهداشت و درمان» در نظر گرفته شده و آدمی نسبت به رعایت حقوق تمامی مخلوقات موظف گردیده و همین موضوع اهمیت رشته دامپزشکی را دوچندان می‌نماید؛ نکته قابل توجه دیگر اینکه هرچند مدعیان امروزی حقوق جانوران از جمله انجمن‌های مختلف حمایت از حیوانات چند سالی است که به این مسئله توجه کرده‌اند؛ اما بسی مایه شگفتی است که دین مترقی اسلام در هزار و چندصد سال پیش با دقت به مسئله حقوق همه‌ی موجودات از جمله حیوانات پرداخته که در این مجال کوتاه به برخی از آیات و روایات و احکام فقهی در این زمینه اشاره می‌نمائیم: ✍️ خداوند در قرآن کریم، تمام جنبندگان، پرندگان و چرندگان را امت‌هایى مانندِ جوامع انسانى دانسته و در آیه ٣٨ سوره انعام فرموده: «هیچ جنبند‌ه‌اى در زمین نیست و هیچ پرند‌ه‌اى که با دو بال پرواز کند، مگر اینکه امت‌‌هایى مانند شما هستند...»؛ همچنین در آیه ١١٩ سوره نساء، هرگونه آزار و اذیت حیوان‌ها، مانند بریدن گوش و دُم و… را کارهای زشت و شیطانى شمرده شده است؛ طبق روایات اسلامی نیز بشر در برابر بهره‌برداری صحیح و شرعی از حیوانات به رعایت احترام ذاتی و حق­ حیات آنها (جز درموارد خاص مانند خطرجانی) مکلف شده؛ چنانچه رسول خدا (ص) کسی که حیوانی را مثله (و زجرکش) کند، لعنت کرده‌اند. (کنزالعمّال/ح ٢۴٩٧١) وهمچنین فرموده‌اند: «هرحیوانی کـه بـه ناحـقّ کشته شود در روز قیامت از قاتل خود شکایت خواهد کرد» (نهج‌الفصاحه؛ ص ٧٠۵) امام صادق(ع) نیز در حدیثی تکان‌دهنده فرموده‌اند: «پلیدترین گنا‌هان، سه چیز است که اولین آنها کشتن (بی‌دلیل) حیوانات است...» (وسائل‌­الشیعه، ج۸، ص۳۹۷) علاوه بر آیات و روایات بسیار در این زمینه، حقوق حیوانات مانند خوراک، بهداشت و درمان و نگهداشت آنها در منابع فقهی نیز به طور جدی مدنظر قرار گرفته است؛ چنانچه شهید ثانی (ره) می‌‌نویسد: همان‌گونه که برای ماندگاری آدمی، هزینه کردن مال، واجب است برای ماندگاری حیوان محترم نیز این کار واجب است، گرچه حیوان از آن دیگری باشد» (مسالک‌الافهام، ج۲، ص۲۵۰) همچنین بر اساس فقه اسلامی‌ در برخی مواقع برای حفظ جان و یا عدم رسیدن ضرر به یک حیوان حتی واجب شرعی و عبادی را‌ می‌بایست ترک و یا جایگزین نمود؛ چنانچه صاحب جواهر (ره) می‌‌نویسد: اگرشخصی، مقداری آب داشته باشد و احتمال دهد که اگر با آن وضو بگیرد، حیوانش دچار تشنگی می‌­شود، بر او واجب است که به جای وضو، تیمم کند و آب را به حیوان دهد. (جواهرالکلام، ج۵، ص۱۱۴) ضمناً در اسلام هر حیوانی که در ملکیت فردی باشد، «حق نفقه» به گردن او دارد؛ چنانچه شیخ طوسی (ره) می‌­نویسد: هرگاه شخص، مالک حیوانی شود، واجب است هزینه آن را برآورد و در این حکم، فرقی بین حیوان حلال گوشت و حرام گوشت نیست و پرنده و غیرپرنده نیز مساوی هستند، زیرا حیوان در اسلام حُرمَت دارد. (مبسوط، ج۶، ص۴۷) علاوه بر حقوق فوق‌الذکر در شرع مقدس برای حیوانات «حق مسکن» نیز در نظر گرفته شده؛ (جواهرالکلام، ج۳۱، ص۳۹۵) ✍️ در پایان سخن می‌بایست به این موضوع مهم نیز اشاره نمود که در اسلام، صید و شکار فقط در صورت نیاز و برای تغذیه یا امرار معاش جایز است و طبق فتوای مشهور فقها اگر برای تفریح و لهوی باشد، حرام شرعی است؛ چنانچه رسول خدا (ص) فرمودند: «هرکس (حتی) گنجشکی را بیهوده بکُشد، روز قیامت آن گنجشک از او پیش خداوند شکایت می‌کند که فلانی مرا بیهوده کشت و برای او، قتل من منفعتی نداشته است!» (کنزالعمّال، ح٣٩٩٧١) همچنین طبق نظر مشهور فقها اگر لازمه چنین صید و شکار تفریحی، سفر باشد، آن سفر نیز سفر معصیت است و فرد شکارچی یا صیاد باید نماز خود را کامل خوانده و اگر در ماه رمضان باشد، روزه نیز بر او واجب است. (قواعدالاحکام، ج١، ص۵٠) https://eitaa.com/ROOZBARG