یک آیه در روز
889) 📖 وَ لا تَحَاضُّونَ عَلی طَعامِ الْمِسْكينِ 📖 💢ترجمه و همدیگر را برای خوراک مسکین برنمیانگی
.
4⃣ «فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهانَنِ؛ كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْيَتيمَ؛ وَ لا تَحَاضُّونَ عَلی طَعامِ الْمِسْكينِ»
اینکه خدا روزی را بر انسان تنگ گرفته، نشانه اهانت خدا به شخص و خوار کردن او نیست؛
بلکه اینکه خدا به انسان مالی داده ولی او با این مالش یتیمنوازی و اطعام مسکین نمیکند، نشانه اهانت و خوار شدن شخص از جانب خداست.
(مجمع البیان، ج10، ص740)
💠تاملی با خویش
منطق و تحلیل ما چه اندازه قرآنی است⁉️
آیا ما انسان فقیری که بسختی روزی خود را تامین میکند، شخصی خوار و بیمقدار میشمریم؛ یا انسان ثروتمندی که زندگی مرفهی دارد اما روال خود را بر کمک به ایتام و مستمندان قرار نداده است⁉️
مثلا:
در مجالسی که یک فرد فقیر و یک فرد ثروتمندی که اهتمامی به فقرا ندارد حضور داشته باشند،
به کارها و اقدامات کدام از این دو بیشتر توجه میکنیم؟
به سخن کدام از این دو با دقتتر گوش میدهیم؟
نظر کدامیک را در مسائل مختلف زندگی جویا میشویم؟
و ...
@Yekaye
یک آیه در روز
889) 📖 وَ لا تَحَاضُّونَ عَلی طَعامِ الْمِسْكينِ 📖 💢ترجمه و همدیگر را برای خوراک مسکین برنمیانگی
.
5⃣ «فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهانَنِ؛ كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْيَتيمَ؛ وَ لا تَحَاضُّونَ عَلی طَعامِ الْمِسْكينِ»
ریشه تنگ شدن روزی، این نیست که خدا ما را فراموش کرده و برای ما اهمیتی قائل نیست؛
🤔ریشهاش این است که وقتی مالی داشتهایم از یتیم و مسکین دستگیری نکردهایم❗️
@Yekaye
یک آیه در روز
889) 📖 وَ لا تَحَاضُّونَ عَلی طَعامِ الْمِسْكينِ 📖 💢ترجمه و همدیگر را برای خوراک مسکین برنمیانگی
.
6⃣ «وَ لا تَحَاضُّونَ عَلی طَعامِ الْمِسْكينِ»
همان گونه که طعام انسان صرفاً طعام مادی نیست، و روح هم نیازمند غذاست - چنانکه در ذیل آیه «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى طَعامِهِ: پس باید انسان به طعامش بنگرد» (عبس/24) گفتهاند که مقصود از این طعام، علمش است که ببیند که از چه کسی دارد آن را میگیرد (کافی، ج1، ص50) - به همین ترتیب، مسکین هم صرفاً کسی که غذای مادی ندارد نیست؛
بلکه کسی که دستش به امام معصوم نمیرسد و از علم امامش محروم مانده نیز مسکین است
🔖حدیث3 https://eitaa.com/yekaye/4475
و در نتیجه،
🔻کسانی هم که با غصب جایگاه امامان و به حاشیه راندن آنان، موجبات محرومیت مردم از امام معصوم را فراهم آوردهاند، مصداق بارز کسانی هستند که مورد مواخذه این آیه هستند (تفسير القمي، ج2، ص420)؛
🔻بلکه چهبسا بتوان گفت کسانی که علم دارند، اما علمشان را از دیگران مخفی میکنند و با کتمان حقایق، موجب باقی ماندن مستضعفان فکری در استضعاف خود میشوند، مصداق این آیهاند؛
🔻بلکه چهبسا عالمی هم که علم دارد اما برای تغذیه روحی و معنوی این محرومان تلاش نمیکند مورد مواخذه این آیهاند.
@Yekaye
890) 📖 وَ تَأْكُلُونَ التُّراثَ أَكْلاً لَمًّا 📖
💢ترجمه
و ارث و میراث را می خورید، خوردنی یکجا و بیملاحظه؛
سوره فجر (89) آیه19
1397/11/18
1 جمادیالثانی 1440
@Yekaye
🔹تَأْكُلُونَ
📖 اختلاف قرائت
▪️در اغلب قراءات به همین صورت «تأکلون» قرائت شده است؛
▪️اما در قرائت اهل بصره (ابوعمرو) و یعقوب و ابوجعفر (از قراء عشره) و حسن و یزیدی و اعمش (از قراء اربعه عشر) و در برخی قراءات غیرمشهور دیگر مانند قرائت مجاهد و جحدری و قتاده و ابورجاء و یحیی بن وثاب به صورت غایب «لا یَحُضُّونَ» (فعل ثلاثی مجرد غایب) قرائت کردهاند.
📚مجمع البيان، ج10، ص731 و 732 ؛ البحر المحيط، ج10، ص474 ؛ الکامل المفصل فی القراءات الاربعه عشر، ص593 ؛ معجم القراءات، ج10، ص427 .
@Yekaye
🔹التُّراثَ
▪️«تراث» مصدر از ماده «ورث یرث» می باشد که در صال به صورت «وراث» بوده و واو آن به تاء ابدال شده است.
(مجمع البيان، ج10، ص735)
▪️درباره ماده «ورث» قبلا توضیح داده شد که این ماده به معنای آن است که چیزی از آنِ کسی باشد و [با مرگش] به دیگری منتقل گردد؛ و به همین مناسبت گاه در جایی که انسان چیزی را بدون زحمت تصاحب کند (مثلا در آیه: «لا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ كَرْهاً: جایز نیست که از زنان به زور ارث ببرید» نساء/۱۹) ویا چیزی که کاملا آماده و مهیا به کسی واگذار شود (وَ تِلْكَ الْجَنَّةُ الَّتِي أُورِثْتُمُوها: و این بهشتی است که آن را به ارث بردید؛ زخرف/۷۲) به کار میرود.
🔖جلسه 261 http://yekaye.ir/al-hegr-15-23/
@Yekaye
🔹لَمًّاً
▪️ماده «لمم» در اصل به معنای جمع شدن (اجتماع) و نزدیک شدن و به هم ضمیمه شدن می باشد
(معجم المقاييس اللغة، ج5، ص197؛ التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج10، ص238)
▪️تعبیر «لممت ما علی الخوان» به معنای آن است که بر سر سفره همه چیز را یکسره بخورد، گویی تمامی آنچه جمع شده را بدون اینکه تمایزی بین آنها بگذارد بخورد.
(مجمع البيان، ج10، ص735)
▪️از کاربردهای قرآنی این ماده، کلمه «لَمم» است «الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ»(نجم/32)؛ که گفته اند، نه به معنای ارتکاب گناه، بلکه به معنای نزدیک شدن به گناه است که ولی دست به گناه نزند. (معجم المقاييس اللغة، ج5، ص197) البته اغلب مفسران این نزدیک شدن به گناه را به معنای ارتکاب گناهان صغیره دانسته اند؛ چنانکه تعبیر اینکه فلانی کاری را «لمماَ» انجام می دهد به معنای انجام دادن گاه و بیگاه است. (مفردات ألفاظ القرآن، ص746) و برخی آن را به معنای جمع شدن گناهان صغیره متفرقه گرفته اند (التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج10، ص237-238) که چندان موجه به نظر نمی رسد.
▪️بعید نیست که کلمه «هَلُمَّ» (که اسم فعل است و آن را مرکب از «هاء» خطاب (شبیه «ه» در «هذا») و «لُمَّ» دانسته اند و به معنای «هاتوا: بیاورید» می باشد (مجمع البيان، ج4، ص586) نیز برگرفته از همین ماده «لمم» باشد چنانکه در آیاتی که به کار رفته، بر «آوردنی که همراه با جمع کردن باشد» دلالت دارد: «قُلْ هَلُمَّ شُهَداءَكُمُ الَّذينَ ...» (انعام/150) «الْقائِلينَ لِإِخْوانِهِمْ هَلُمَّ إِلَيْنا» (احزاب/18)
📿اگر این دو مورد را هم از ماده «لمم» بدانیم، این ماده جمعا همین 4 بار در قرآن کریم به کار رفته است.
@Yekaye
☀️1) از امام رضا ع از پدرانشان از امیرالمومنین ع روایت شده است که:
رسول الله ص فرمودند: کدامیک از شما مال وارث خود را بیش از اموال خود دوست دارد؟
گفتند: در میان ما احدی نیست که چنین باشد!
فرمود: چنین میپندارید؟! بلکه همهتان چنان وضعیتی را دوست دارید! سپس فرمود: فرزند آدم میگوید: مال من! مال من! و آیا برای تو از مال تو جز آن چیزی است که خوردی و نابود کردی؛ یا پوشیدی و پوسیده نمودی؛ یا صدقه دادی و تثبیت نمودی؟! و غیر از اینها هرچه باشد مال وارث است!
📚الأمالي (للطوسي)، ص519
أَخْبَرَنَا جَمَاعَةٌ، عَنْ أَبِي الْمُفَضَّلِ، قَالَ: حَدَّثَنَا الْفَضْلُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَيْهَقِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ عَمْرٍو الْمُجَاشِعِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ. قَالَ الْمُجَاشِعِيُّ: وَ حَدَّثَنَاهُ الرِّضَا عَلِيُّ بْنُ مُوسَى، عَنْ أَبِيهِ مُوسَى، عَنْ أَبِيهِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ آبَائِهِ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ (عَلَيْهِ السَّلَامُ)، قَالَ: قَالَ:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ): أَيُّكُمْ مَالُ وَارِثِهِ أَحَبُّ إِلَيْهِ مِنْ مَالِهِ؟
قَالُوا: مَا فِينَا أَحَدٌ يُحِبُّ ذَلِكَ يَا نَبِيَّ اللَّهِ.
قَالَ: بِحَسْبِكُمْ، بَلْ كُلُّكُمْ يُحِبُّ ذَلِكَ. ثُمَّ قَالَ: يَقُولُ ابْنُ آدَمَ: مَالِي مَالِي، وَ هَلْ لَكَ مِنْ مَالِكٍ إِلَّا مَا أَكَلْتَ فَأَفْنَيْتَ، أَوْ لَبِسْتَ فَأَبْلَيْتَ، أَوْ تَصَدَّقْتَ فَأَمْضَيْتَ، وَ مَا عَدَا ذَلِكَ فَهُوَ مَالُ الْوَارِثِ.
@Yekaye
☀️2) از امام صادق ع روایت شده است که
در بنیاسرائیل قحطی آمد تا جایی که نبش قبر میکردند و آنها را میخوردند؛ پس قبری را نبش کردند و در آن لوحی دیدند که در آن نوشته شده بود:
من فلان پیامبر هستم! قبری مرا حبشیای نبش میکند! آنچه را از پیش فرستادیم، یافتیم؛ و آنچه را خوردیم، منفعتی بود که عایدمان شد؛ و آنچه را پشت سر گذاشتیم، ضرر کردیم!
📚الأمالي( للصدوق)، ص607
حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ شَرِيفِ بْنِ سَابِقٍ التَّفْلِيسِيِّ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبِي قُرَّةَ السَّمَنْدِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ:
كَانَ فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ مَجَاعَةٌ حَتَّى نَبَشُوا الْمَوْتَى فَأَكَلُوهُمْ فَنَبَشُوا قَبْراً فَوَجَدُوا فِيهِ لَوْحاً فِيهِ مَكْتُوبٌ أَنَا فُلَانٌ النَّبِيُّ يَنْبُشُ قَبْرِي حَبَشِيٌّ مَا قَدَّمْنَا وَجَدْنَاهُ وَ مَا أَكَلْنَا رَبِحْنَاهُ وَ مَا خَلَّفْنَا خَسِرْنَاهُ.
@Yekaye
☀️3) از امیرالمومنین ع روایت شده است که رسول الله ص به من فرمودند:
یا علی! چگونه خواهی بود هنگامی که مردم به آخرت بیرغبت شوند و به دنیا روی آورند و ارث و میراث را بخورند، خوردنی یکجا و بیملاحظه؛ و مال را دوست داشته باشند، دوست داشتنی فراوان؛ و دین خدا را مایه فریبکاری و اموال خدا را در گردش بین خود قرار دهند؟
گفتم: آنان را به حال خود و آنچه برگزیدهاند رها میکنم و خدا و رسولش و سرای آخرت را برمیگزینم و بر مصیبتهای دنیا و سختیهایش صبر پیشه میکنم تا ان شاء الله شما را ملاقات کنم!
فرمود: پس هدایت شدهای! خدایا با او چنین کن!
تفسير فرات الكوفي، ص555
فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِي عُبَيْدُ بْنُ كَثِيرٍ مُعَنْعَناً عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص:
يَا عَلِيُّ كَيْفَ أَنْتَ إِذَا زَهِدَ النَّاسُ فِي الْآخِرَةِ وَ رَغِبُوا فِي الدُّنْيَا وَ أَكَلُوا التُّراثَ أَكْلًا لَمًّا وَ أَحَبُّوا الْمالَ حُبًّا جَمًّا وَ اتَّخَذُوا دِينَ اللَّهِ دَغَلًا وَ مَالَ اللَّهِ دُوَلًا؟
قَالَ قُلْتُ: أَتْرُكُهُمْ وَ مَا اخْتَارُوا وَ أَخْتَارُ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَ أَصْبِرُ عَلَى مَصَائِبِ الدُّنْيَا وَ لَأْوَائِهَا حَتَّى أَلْقَاكَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ!
قَالَ فَقَالَ [هَذِهِ] هُدِيتَ اللَّهُمَّ افْعَلْ بِهِ ذَلِكَ.
@Yekaye
☀️4) حکایت منع میراث حضرت زهرا س، نهتنها در کتب شیعه، بلکه در معتبرترین کتب اهل سنت هم ذکر شده است. مثلا در روایتی که بر مبنای اهل سنت صحیح است از عایشه، دختر ابوبکر، نقل شده است:
[حضرت] فاطمه س دختر پیامبر ص، سراغ ابوبکر فرستاد و از او میراث خود از رسول الله ص، از آنچه در مدینه و فدک و از خمس خیبر، خداوند به او بخشیده بود را طلب کرد.
ابوبکر گفت رسول الله ص فرمود ما پیامبران ارث نمیگذاریم؛ آنچه از ما باقی میماند صدقه است و ... بدین ترتیب ابوبکر از اینکه چیزی از آن میراث به [حضرت] فاطمه س بدهد خودداری کرد؛ و [حضرت] فاطمه س به خاطر این مطلب از ابوبکر ناراحت شد و با او قهر کرد و تا زمانی که از دنیا رفت با او سخن نگفت؛ و او بعد از پیامبر ص شش ماه زندگی کرد و هنگامی که از دنیا رفت، همسرش شبانه او را دفن کرد و به ابوبکر اطلاع نداد و خودش بر او نماز خواند.
📚صحیح البخاری، ج4،ص40، ح3998
حدثنا يحيى بن بكير حدثنا الليث عن عقيل عن ابن شهاب عن عروة عن عائشة:
أن فاطمة عليها السلام بنت النبي صلى الله عليه [و آله] و سلم أرسلت إلى أبي بكر تسأله ميراثها من رسول الله صلى الله عليه [و آله] و سلم مما أفاء الله عليه بالمدينة وفدك وما بقي من خمس خيبر فقال أبو بكر إن رسول الله صلى الله عليه [و آله] وسلم قال لا نورث ما تركنا صدقة... فأبى أبو بكر أن يدفع إلى فاطمة منها شيئا فوجدت فاطمة على أبي بكر في ذلك فهجرته فلم تكلمه حتى توفيت وعاشت بعد النبي صلى الله عليه [و آله] و سلم ستة أشهر فلما توفيت دفنها زوجها علي ليلا ولم يؤذن بها أبا بكر وصلى عليها.
@Yekaye
یک آیه در روز
890) 📖 وَ تَأْكُلُونَ التُّراثَ أَكْلاً لَمًّا 📖 💢ترجمه و ارث و میراث را می خورید، خوردنی یکجا و
.
1⃣ «وَ تَأْكُلُونَ التُّراثَ أَكْلاً لَمًّاً»
در نکات ادبی توضیح داده شد که «لَمّ» به معنای مجموع و یکسره و منضم به هم است؛
اکنون مقصود از خوردن میراث به صورت «أَكْلاً لَمًّاً» چیست؟
🍃الف. مقصود خوردن اموال یتیمان است، یعنی سهم خود و سهم یتیمان را یکجا برای خود برمیدارند (ابومسلم و حسن، مجمع البيان، ج10، ص740) و بدین بیان، توضیحی است برای عدم اکرام یتیم که در آیه 17 ذکر شد. (المیزان، ج20، ص283)
🍃ب. یعنی میراث را در آنچه دلشان میخواهد صرف میکنند و اصلا توجه ندارند که حقوق واجبی که بر آنهاست ادا کنند و یا اینکه اصلا برایشان مهم نیست که آن را در راههای شایسته خرج میکنند یا راههای ناشایست (ابنزبیر، مجمع البيان، ج10، ص740)
🍃ج. ...
@Yekaye
یک آیه در روز
890) 📖 وَ تَأْكُلُونَ التُّراثَ أَكْلاً لَمًّا 📖 💢ترجمه و ارث و میراث را می خورید، خوردنی یکجا و
.
2⃣ «أَكْلاً لَمًّاً»
در درآمدهای خود دقت کنید: هر نانی مصرف کردنی نیست!
(تفسیر نور، ج10، ص477)
@Yekaye
یک آیه در روز
890) 📖 وَ تَأْكُلُونَ التُّراثَ أَكْلاً لَمًّا 📖 💢ترجمه و ارث و میراث را می خورید، خوردنی یکجا و
.
3⃣ «فَيَقُولُ رَبِّي أَهانَنِ؛ كَلاَّ بَلْ ... تَأْكُلُونَ التُّراثَ أَكْلاً لَمًّاً»
خداوند کسی را روزیاش را بر او تنگ گرفته، خوار نکرده است؛ بلکه در منطق قرآن خداوند کسی را خوار و پست نموده که میراث دیگران را به هر بهانهای یکجا تصاحب کند و از صاحبان اصلیاش دریغ نماید.
📜نکته تاریخی📜
🔹اسلام برای ارث و میراث قوانینی گذاشته است و هیچکس حتی پیامبران را از این قوانین استثنا نکرده و صریحا در قرآن کریم از ارث بردن از پیامبران سخن گفته است: «يَرِثُني وَ يَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ وَ اجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا» (مریم/6) «وَ وَرِثَ سُلَيْمانُ داوُدَ» (نمل/16).
🔹و خداوند در این آیه کسانی که میراث دیگران را برای خود مصادره میکنند بشدت مواخذه کرده است و در ادامه این آیات آنان را جهنمی خوانده است. (آیه24)
🔹به اذعان معتبرترین کتابهای اهل سنت بلافاصله بعد از شهادت پیامبر اکرم ص و با استناد به جملهای منسوب به ایشان که آشکارا خلاف نص قرآن کریم بود (گفتند پیامبر فرموده ما پیامبران ارث نمیگذاریم)، حضرت زهرا س دختر پیامبر ص را از ارث محروم کردند؛
(حدیث4 https://eitaa.com/yekaye/4494 )
و احتجاج حضرت زهرا س به آیات قرآن در رد این حدیث جعلی را نپذیرفتند؛
(خطبه فدکیه، بلاغات النساء، ص29)
و البته همان کسانی که بر صحت انتساب این جمله به پیامبر ص شهادت دادند (عایشه) عملا شهادت خود را پس گرفتند؛ چرا که بعدا خانه پیامبر ص را میراث خود دانستند و اجازه ندادند که نوه پیامبر ص (امام حسن مجتبی ع) در آن دفن شود❗️
🤔آیا پیروی از کسانی که این گونه عمل کردند، پیروی از سنت پیامبر ص است⁉️
@Yekaye
891) 📖 وَ تُحِبُّونَ الْمالَ حُبًّا جَمًّا 📖
💢ترجمه
و مال را دوست دارید، دوستداشتنی فراوان؛
سوره فجر (89) آیه20
1397/11/19
2 جمادیالثانی 1440
@Yekaye
🔹تُحِبُّونَ
▪️قبلا بیان شد که ماده «حبب» در معانی متعددی به کار رفته است؛ دو معنای رایجتر آن، که در قرآن کریم به کار رفته، یکی «دوست داشتن» است و دیگری «دانه».
▪️برخی اساساً به سه اصل و ریشه مستقل برای این ماده باور دارند: یکی همین معنای «دانه»، دیگری لزوم و ثبات (که محبت و دوست داشتن را به این معنا برمیگردانند) و سوم کوتاه بودن (قِصَر).
▪️اما دیگران همان دو معنا را اساسی دانستهاند؛ و در این میان،
▫️ برخی همه این معانی را به «دوست داشتن» برمیگردانند و میگویند «دانه» هم از این جهت که محبوب کشاورز است، «حبّ» نامیده شده و
▫️برخی هم «دوست داشتن» را به «دانه» برمیگردانند با این توضیح که اصل این کلمه برای گندم و جو و سایر دانههای خوردنی به کار میرفته، سپس تعبیر «حَبَّةُ القلب» از باب تشبیه قلب به شکل دانه به کار رفته؛ و از اینجا تعبیر «حَبَبْتُ فلانا» در اصل به این معنا بوده که «حبهی قلبم به تو اصابت کرد» و بتدریج برای دوست داشتن به کار رفته است.
جلسه 781 http://yekaye.ir/ya-seen-36-33/
📖اختلاف قرائت
▪️در اغلب قراءات سبع و قرائت حسن و ابنمحیصن به صورت مخاطب (تحبّون) قرائت شده است؛
▪️اما در قرائت اهل بصره (ابوعمرو) و نیز در قرائت ابوجعفر و یعقوب (از قراء عشره) و در برخی قراءات غیرمشهور مانند قرائت حسن و یزیدی و اعمش (از قراء ابرغع عشر) و مجاهد و جحدری و قتاده و ابورجاء و یحیی بن وثاب به صورت غایب (یحبّون) قرائت کردهاند.
📚مجمع البيان، ج10، ص731 و 732 ؛ البحر المحيط، ج10، ص474 ؛ معجم القراءات، ج10، ص428.
@Yekaye
🔹جمًّا
▪️ماده «جمم» در اصل بر کثرت و اجتماع چیزی دلالت دارد (معجم المقاييس اللغة، ج1، ص420) و «جَمّ» به امر فراوان و بزرگ (کثیر عظیم) گویند چنانکه تعبیر «جمة الماء» به آب فراوانی که در جایی جمع شده باشد گفته میشود. (مجمع البيان، ج10، ص735؛ مفردات ألفاظ القرآن، ص )
▪️در تفاوت «جمّ» با «کثیر» هم گفتهاند که کثیر، مطلق فراوانی است، خواه در یکجا جمع شده باشد یا متفرق باشد؛ اما «جم» آن امر کثیر و فراوانی است که یکجا جمع شده باشد. (الفروق في اللغة، ص248)
ماده «جمم» تنها همین یکبار در قرآن کریم به کار رفته است.
@Yekaye
☀️1) روایت شده که یهودیای خدمت امیرالمومنین ع آمد و گفت من سوالاتی دارم که اگر جوابشان را بدهی اسلام میآورم. و سوالاتش را پرسید و حضرت هم تمامی را جواب داد و وی هم تایید کرد که در تورات تحریفنشده همه این پاسخها را دیده بوده؛ و از این رو، مسلمان شد و نهایتا در حنگ صفین به شهادت رسید.
یکی از سوالاتش این بود: چرا درهم را درهم و دینار را دینار نامیدند؟
امیرالمومنین ع فرمود: درهم را «درهم» نامیدند چون «دارُ هَمٍ [= سرای غم و اندوه] است برای کسی که آن را جمع کند و در طاعت خداوند خرج نکند که آتش را برایش به ارث خواهد گذاشت؛ و دینار را دینار گفتند چون «دار النار» [= سرای آتش] است برای کسی که آن را جمع کند و در طاعت خداوند خرج نکند که آتش را برایش به ارث خواهد گذاشت.
📚علل الشرائع، ج1، ص3
حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ بِإِسْنَادِهِ رَفَعَهُ قَالَ: أَتَى عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ ع يَهُودِيٌّ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنِّي أَسْأَلُكَ عَنْ أَشْيَاءَ إِنْ أَنْتَ أَخْبَرْتَنِي بِهَا أَسْلَمْتُ قَالَ عَلِيٌّ ع سَلْنِي يَا يَهُودِيُّ عَمَّا بَدَا لَكَ فَإِنَّكَ لَا تُصِيبُ أَحَداً أَعْلَمَ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ
فَقَالَ لَهُ الْيَهُودِيُّ أَخْبِرْنِي ... لِمَ سُمِّيَ الدِّرْهَمُ دِرْهَماً وَ لِمَ سُمِّيَ الدِّينَارُ دِينَاراً ... ؟
قال ع: ... وَ إِنَّمَا سُمِّيَ الدِّرْهَمُ دِرْهَماً لِأَنَّهُ دَارُ هَمٍّ مَنْ جَمَعَهُ وَ لَمْ يُنْفِقْهُ فِي طَاعَةِ اللَّهِ فأَوْرَثَهُ النَّارَ وَ إِنَّمَا سُمِّيَ الدِّينَارُ دِينَاراً لِأَنَّهُ دَارُ النَّارِ مَنْ جَمَعَهُ وَ لَمْ يُنْفِقْهُ فِي طَاعَةِ اللَّهِ فَأَوْرَثَهُ النَّارَ.
فَقَالَ الْيَهُودِيُّ صَدَقْتَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنَّا لَنَجِدُ جَمِيعَ مَا وَصَفْتَ فِي التَّوْرَاةِ. فَأَسْلَمَ عَلَى يَدِهِ وَ لَازَمَهُ حَتَّى قُتِلَ يَوْمَ صَفَّيْنِ.
@Yekaye
☀️2) از امام رضا ع روایت شده است که فرمودند:
مال [در جایی و نزد کسی] جمع نشود مگر با پنج خصلت: بخل شدید؛ و آرزوی دراز؛ و حرصی که بر شخص غلبه کرده؛ و گسستن پیوند خویشاوندی؛ و ترجیح دادن دنیا بر آخرت.
📚الخصال، ج1، ص: 282
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ هَارُونَ الْفَامِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ بُطَّةَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا ع يَقُولُ:
لَا يَجْتَمِعُ الْمَالُ إِلَّا بِخِصَالٍ خَمْسٍ بِبُخْلٍ شَدِيدٍ وَ أَمَلٍ طَوِيلٍ وَ حِرْصٍ غَالِبٍ وَ قَطِيعَةِ الرَّحِمِ وَ إِيثَارِ الدُّنْيَا عَلَى الْآخِرَةِ
@Yekaye
☀️3) از امام صادق ع روایت شده که
یکی از دوستداران امیرالمومنین ع از ایشان پولی را درخواست کرد.
حضرت فرمود: وقتی نوبت گرفتن سهم من از بیتالمال شد، آن را با تو تقسیم میکنم.
او گفت: این مقدار کافی نیست و به نزد معاویه رفت و معاویه او را بهرهمند ساخت.
از آنجا به امیرالمومنین ع نامهای نوشت که معاویه چه اموالی به من بخشید.
امیرالمومنین ع در پاسخش نوشتند:
اما بعد؛ همانا آنچه از مال و اموال در دست توست، کسانی قبل از تو بودهاند که این از آنِ آنان بوده؛ و بعد از تو هم به دست کسانی میرسد که مالِ آنان خواهد شد؛ و از آن تنها آنچه برای خویش آماده کردهای مال تو است؛ پس [صلاح حال] خودت را بر صلاح فرزندانت ترجیح بده؛ که همانا تو فقط آن را برای یکی از این دوکس جمع میکنی: برای کسی که آنچه تو جمع کردهای را در راه طاعت خداوند به کار میگیرد، پس با آنچه که مایه شقاوت تو شده، او سعادتمند میگردد؛ یا شخصی که آنچه را تو گردآوردهای در راه معصیت خداوند به کار میگیرد و با آنچه برایش جمع کردهای شقاوتمند میگردد؛ و هیچیک از اینان سزاوار نیست که او را بر خودت ترجیح دهی و او را بر پشت خود سواری دهی؛ پس امیدت به کسی باشد که در مسیر رحمت خدا میرود و اعتمادت به کسی باشد که به روزی خدا باقی است.
📚الكافي، ج8، ص72؛ نهج البلاغة، حکمت 416
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:
إِنَّ مَوْلًى لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع سَأَلَهُ مَالًا. فَقَالَ ع: يَخْرُجُ عَطَائِي فَأُقَاسِمُكَ هُوَ.
فَقَالَ لَا أَكْتَفِي. وَ خَرَجَ إِلَى مُعَاوِيَةَ؛ فَوَصَلَهُ؛ فَكَتَبَ إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع يُخْبِرُهُ بِمَا أَصَابَ مِنَ الْمَالِ.
فَكَتَبَ إِلَيْهِ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع:
أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ مَا فِي يَدِكَ مِنَ الْمَالِ قَدْ كَانَ لَهُ أَهْلٌ قَبْلَكَ وَ هُوَ صَائِرٌ إِلَى أَهْلِهِ بَعْدَكَ وَ إِنَّمَا لَكَ مِنْهُ مَا مَهَّدْتَ لِنَفْسِكَ فَآثِرْ نَفْسَكَ عَلَى صَلَاحِ وُلْدِكَ فَإِنَّمَا أَنْتَ جَامِعٌ لِأَحَدِ رَجُلَيْنِ إِمَّا رَجُلٌ عَمِلَ فِيهِ بِطَاعَةِ اللَّهِ فَسَعِدَ بِمَا شَقِيتَ وَ إِمَّا رَجُلٌ عَمِلَ فِيهِ بِمَعْصِيَةِ اللَّهِ فَشَقِيَ بِمَا جَمَعْتَ لَهُ وَ لَيْسَ مِنْ هَذَيْنِ أَحَدٌ بِأَهْلٍ أَنْ تُؤْثِرَهُ عَلَى نَفْسِكَ وَ لَا تُبَرِّدَ لَهُ عَلَى ظَهْرِكَ فَارْجُ لِمَنْ مَضَى رَحْمَةَ اللَّهِ وَ ثِقْ لِمَنْ بَقِيَ بِرِزْقِ اللَّهِ.
@Yekaye
☀️4) ابوالاسود میگوید:
هنگامی که طلحه و زبیر عثمان بن حنیف (والی منسوب امیرالمومنین ع) را از بصره بیرون کردند و سراغ بیت المال رفتند و در آن را گشودند و طلا و نقرههای ذخیره شده در آن را دیدند گفتند: این غنیمتهایی است که خداوند به ما وعده داده بود و خبر داده بود که برای رساندن آن به ما تعجیل میکند!
من این را از آنها شنیدم و البته علی ع را هم دیدم که وقتی بر بیت المال بصره وارد شد و آنچه در آن بود را دید؛ فرمود:
ای زرد و ای سفید! بروید غیر مرا فریب دهید؛ همانا مال و ثروت یعسوب* ظالمان است و من یعسوب مومنانم.
* یعسوب، ملکه زنبور عسل است که همه زنبوران مجذوب اویند و به گرد او میچرخند و به فرمان اویند.
📚الجمل و النصرة لسيد العترة في حرب البصرة، ص286
وَ لَمَّا خَرَجَ عُثْمَانُ بْنُ حُنَيْفٍ مِنَ الْبَصْرَةِ وَ عَادَ طَلْحَةُ وَ الزُّبَيْرُ إِلَى بَيْتِ الْمَالِ فَتَأَمَّلَا مَا فِيهِ فَلَمَّا رَأَوْا مَا حَوَاهُ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ قَالُوا هَذِهِ الْغَنَائِمُ الَّتِي وَعَدَنَا اللَّهُ بِهَا وَ أَخْبَرَنَا أَنَّهُ يُعَجِّلُهَا لَنَا.
قَالَ أَبُو الْأَسْوَدِ فَقَدْ سَمِعْتُ هَذَا مِنْهُمَا؛ وَ رَأَيْتُ عَلِيّاً ع بَعْدَ ذَلِكَ وَ قَدْ دَخَلَ بَيْتَ مَالِ الْبَصْرَةِ فَلَمَّا رَأَى مَا فِيهِ قَالَ يَا صَفْرَاءُ وَ يَا بَيْضَاءُ غُرِّي غَيْرِي؛ الْمَالُ يَعْسُوبُ الظَّلَمَةِ وَ أَنَا يَعْسُوبُ الْمُؤْمِنِين.
@Yekaye