☀️۲۰) الف. از امیرالمومنین ع روایت شده که فرمودند: حسن ظن بنده به خداوند سبحان به اندازه امیدش به اوست. 📚تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص200؛ 📚عيون الحكم و المواعظ (لليثي)، ص228 حُسْنُ ظَنِّ الْعَبْدِ بِاللَّهِ سُبْحَانَهُ عَلَى قَدْرِ رَجَائِهِ لَه‏ ☀️ب. مالک جهنی می‌گوید: بر امام باقر ع وارد شدم و در دلم چیزی گذشت. ایشان فرمود: ای مالک! [هر چه می‌خواهی] به خداوند حسن ظن داشته باش و گمان نکن که تو در این کارت [= در حسن ظن داشتن به خدا] داری زیاده‌روی می‌کنی ... . 📚المؤمن، ص30 عَنْ مَالِكٍ الْجُهَنِيِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي جَعْفَرٍ ع وَ قَدْ حَدَّثْتُ نَفْسِي بِأَشْيَاءَ. فَقَالَ لِي: يَا مَالِكُ أَحْسِنِ الظَّنَّ بِاللَّهِ وَ لَا تَظُنَّ أَنَّكَ مُفَرِّطٌ فِي أَمْرِك‏... @yekaye

☀️۲۱) الف. از امام صادق ع روایت شده است؛ در زمان حضرت موسی ع دو نفر در زندان بودند. سپس آزاد شدند؛‌یکی از آنان فربه و سرحال شده بود و دیگری لاغر و نحیف همچون نی قلیان! حضرت موسی ع به آنکه فربه شده بود فرمود: چه چیزی موجب شده که چنین حال و روز خوبی در وضعیت جسمانی تو حاصل شود؟ گفت: حسن ظن من به خدا. به دیگری فرمود: چه چیزی موجب شده که چنین حال و روز بدی در وضعیت جسمانی تو حاصل شود؟ گفت: خوف از خدا. موسی دست به آسمان بلند کرد و گفت: پروردگارا! سخن هر دو را شنیدی. پس مرا آگاه کن که کدام از این دو برتر است؟ خداوند به وی وحی فرمود: آنکه حسن ظن به من داشت. 📚جامع الأخبار(للشعيري)، ص99 عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ص قَالَ: كَانَ فِي زَمَنِ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ رَجُلَانِ فِي الْحَبْسِ، فَأُخْرِجَا. فَأَمَّا أَحَدُهُمَا فَسَمِنَ وَ غَلُظَ؛ وَ أَمَّا الْآخَرُ فَنَحِلَ فَصَارَ مِثْلَ الْهُدْبَةِ. فَقَالَ مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ لِلسَّمِينِ: مَا الَّذِي أَرَى بِكَ مِنْ حُسْنِ الْحَالِ فِي بَدَنِكَ؟ قَالَ حُسْنُ ظَنِّي بِاللَّهِ. وَ قَالَ لِلْآخَرِ: مَا الَّذِي أَرَى بِكَ مِنْ سُوءِ الْحَالِ فِي بَدَنِكَ؟ قَالَ: الْخَوْفُ مِنَ اللَّهِ. قَالَ فَرَفَعَ مُوسَى يَدَهُ إِلَى اللَّهِ، فَقَالَ: يَا رَبِّ قَدْ سَمِعْتَ مَقَالَتَهُمَا فَأَعْلِمْنِي أَيُّهُمَا أَفْضَلُ؟ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ: صَاحِبُ حُسْنِ الظَّنِّ بِي. ☀️ب. شبیه همین واقعه در مورد حضرت عیسی ع و برخی از اصحابش که مدتی آنها را ندیده بود روایت شده است. 📚مشكاة الأنوار في غرر الأخبار، ص36 عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: بَعَثَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ رَجُلَيْنِ مِنْ أَصْحَابِهِ فِي حَاجَةٍ فَرَجَعَ أَحَدُهُمَا مِثْلَ الشَّنِّ الْبَالِي وَ الْآخَرُ شَحِماً وَ سَمِيناً؛ فَقَالَ لِلَّذِي مِثْلُ الشَّنِّ: مَا بَلَغَ مِنْكَ مَا أَرَى؟ قَالَ: الْخَوْفُ مِنَ اللَّهِ. وَ قَالَ لِلْآخَرِ السَّمِينِ: مَا بَلَغَ بِكَ مَا أَرَى؟ فَقَالَ: حُسْنُ الظَّنِّ بِاللَّهِ. ☀️ج. از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است: حسن ظنّ به خدا این است که امید نداشته باشی جز به او، و نترسی مگر از گناه خود. 📚الكافي، ج‏2، ص72 عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْمِنْقَرِيِّ عَنْ سُفْيَانَ بْنِ عُيَيْنَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ‏: حُسْنُ الظَّنِّ بِاللَّهِ أَنْ لَا تَرْجُوَ إِلَّا اللَّهَ وَ لَا تَخَافَ إِلَّا ذَنْبَكَ‏ . ☀️د. از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است: حسن ظنّ به خدا این است که عملت را خالص گردانی و به خداوند امید داشته باشی که از لغزشهایت درگذرد. 📚تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص83 ؛ 📚عيون الحكم و المواعظ (لليثي)، ص229 وَ قَالَ ع: حُسْنُ الظَّنِّ أَنْ تُخْلِصَ الْعَمَلَ وَ تَرْجُو مِنَ اللَّهِ أَنْ يَعْفُوَ عَنِ الزَّلَلِ. @yekaye

☀️۲۲) الف. سلمان فارسی روایت کرده است که رسول الله ص فرمودند: حب دنیا، رأس هر خطیئه و گناهی است؛ و رأس عبادت، حسن ظن به خداست. 📚عوالي اللئالي، ج‏1، ص27 قَالَ أَبُو الْعَبَّاسِ حَدَّثَنِي السَّيِّدُ السَّعِيدُ بَهَاءُ الدِّينِ عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ الْحَمِيدِ قَالَ رَوَى لِيَ الْخَطِيبُ الْوَاعِظُ الْأُسْتَاذُ الشَّاعِرُ يَحْيَى بْنُ النَّحْلِ الْكُوفِيُّ الزَّيْدِيُّ مَذْهَباً عَنْ صَالِحِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْيَمَنِيِّ كَانَ قَدِمَ الْكُوفَةَ قَالَ يَحْيَى وَ رَأَيْتُهُ بِهَا سَنَةَ أَرْبَعٍ وَ ثَلَاثِينَ وَ سَبْعِمِائَةٍ عَنْ أَبِيهِ عَبْدِ اللَّهِ الْيَمَنِيِّ وَ أَنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُعَمَّرِينَ وَ أَدْرَكَ سَلْمَانَ الْفَارِسِيَّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ وَ أَنَّهُ رَوَى عَنِ النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قَالَ: حُبُّ الدُّنْيَا رَأْسُ كُلِّ خَطِيئَةٍ وَ رَأْسُ الْعِبَادَةِ حُسْنُ الظَّنِّ بِاللَّه‏. ☀️ب. و به امام صادق ع منسوب است که فرموده باشند: حسن ظن [انسان را] به حسن عبادت فرامی‌خواند. 📚مصباح الشريعة، ص174 قال الصادق ع:‌ ... وَ حُسْنُ الظَّنِّ يَدْعُو إِلَى حُسْنِ الْعِبَادَة ☀️ج. و از خودرسول الله ص روایت شده که فرموده‌اند: همانا حسن ظن ناشی از حسن عبادت است؛ 📚نهج الفصاحة، ص444؛ 📚شرح فارسى شهاب الأخبار، ص357 عَنِ النَّبِيِّ ص: إنّ حسن الظّنّ من حسن العباده. ☀️د. و در نقل دیگری: همانا حسن ظن به خدا ناشی از حسن عبادت خداست. 📚مجموعة ورام، ج‏1، ص52 عَنِ النَّبِيِّ ص: أَنَّ حُسْنَ الظَّنِّ بِاللَّهِ مِنْ حُسْنِ عِبَادَةِ اللَّه‏. @yekaye

☀️۲۳) الف. روایت شده که امیرالمومنین ع به اصحابشان فرمودند: بکوشید که هم خوف از خدا را در خود تقویت کنید و هم حسن ظن به او داشته باشید، و بین این دو جمع کنید. 📚إرشاد القلوب إلى الصواب (للديلمي)، ج‏1، ص108 وَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع لِأَصْحَابِهِ: وَ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ يَشْتَدَّ خَوْفُكُمْ مِنَ اللَّهِ وَ يَحْسُنَ ظَنُّكُمْ بِهِ فَاجْمَعُوا بَيْنَهُمَا. ☀️ب. شخصی به امام صادق ع عرض کرد: یا ابن رسول الله! من کسی هستم که مرتب به گناه می‌افتم و با این حال امید عفو و بخشش دارم. فرمود: ای فلانی! تقوای الهی پیشه کن و به طاعت او عمل نما و با این حال امید به قبولی داشته باش؛که همانا کسی واقعا بیشترین حسن ظن به خدا دارد و بیش از همه به خدا امید دارد که بیشاز همه به طاعت او می‌کوشد. 📚إرشاد القلوب إلى الصواب (للديلمي)، ج‏1، ص108 وَ قَالَ رَجُلٌ: يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنِّي أُلِمُّ بِالْمَعَاصِي وَ أَرْجُو الْعَفْوَ مَعَ ذَلِكَ! فَقَالَ [الصَّادِقِ ع‏] لَهُ: يَا هَذَا اتَّقِ اللَّهَ وَ اعْمَلْ بِطَاعَتِهِ وَ ارْجُ مَعَ ذَلِكَ الْقَبُولَ؛ فَإِنَّ أَحْسَنَ النَّاسِ بِاللَّهِ ظَنّاً وَ أَعْظَمَهُمْ رَجَاءً أَعْمَلُهُمْ بِطَاعَتِهِ. @yekaye

☀️۲۴) از امام رضا ع روایت شده که فرمودند: به خداوند حسن ظن داشته باشید که همانا امام صادق ع همواره می‌فرمود: کسی که به خدا حسن ظن داشته باشد خداوند نزد ظن او به خویش است؛ و کسی که به اندکی از رزق راضی باشد؛ خداوند هم اندک عمل او را قبول می‌کند؛ و کسی که به اندک مال حلال راضی باشد مؤونه‌اش سبک باشد و خانواده اش متنعم گردند و خداوند وی را نسبت به درد دنیا و دوای آن بینا کند و او را از دنیا به سلامت به دارالسلام بیرون برد ... . 📚الكافي، ج‏8، ص346 ☀️ب. از امام باقر ع روایت شده که رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلم فرمودند: خداى عزّ و جلّ‌ می‌فرمايد: به راستى در میان بنده‌هاى مؤمنم بنده‌هایى هستند كه امر دينشان جز با توانگرى و وسعت در زندگى و تندرستى درست نشود؛ پس من آن‌ها را به ثروتمندی و وسعت در زندگى و سلامت مى‌آزمايم تا امر دينشان برایشان اصلاح شود؛ و در میان بنده‌هاى مؤمنم بنده هایى هستند كه امر دينشان جز با ندارى و مستمندى و بيمارى در تنشان درست نشود؛ پس من آنها را به ندارى و مستمندى و بيمارى گرفتار می‌كنم تا امر دينشان برایشان درست شود؛ که همانا من داناترم به آنچه كه امر دين بنده‌هاى مؤمنم با آن درست مى‌شود؛ و به راستى در میان بنده‌های مومنم کسانی هستند که در عبادت من كوشایند، از خواب و بستر جذاب برمى‌خيزد و شب‌ها را براى من به تهجد مشغول است و خود را در عبادت من، به رنج اندازد؛ ولی من از باب لطفی که به او دارم و می‌خواهم بر این روال استوار بماند، گاه يك شب و دو شب خواب‌آلودگی را بر او مستولى مى‌سازم، و او تا بامداد می‌خوابد سپس از خواب برمی‌خيزد در حالی که از دست خودش ناراحت است و خود را سرزنش می‌کند؛ و اگر او براى هرآنچه از عبادت من می‌خواهد انجام دهد رها كنم، دچار عجب و خودبینی می‌گردد و این خودبينى او را به خاطر همین اعمالش به فتنه اندازد و از اين راه بدو حالى دست دهد كه هلاك شود بخاطر عجب او به اعمال خویش و اینکه در غیراین صورت چنان از خودراضى شود كه گمان برد بر همه عبادت‌پیشگان برترى یافته و هیچ کوتاهی و قصوری در عبادت خود ندارد. و همین باعث می‌شود که از من دور شود در حالی که گمان می‌کند كه به من نزديك مى‌شود. پس عمل‌پیشگان مبادا که به اعمال خود كه براى درك ثواب از من انجام می‌دهند، تكيه كنند، زيرا اگر آنها بکوشند و خود را در رنج اندازند و عمرشان را در عبادت من به سربرند باز هم در انجام حق عبادت من تقصيركارند و به سرانجام آن - یعنی كرامت و نعمت من در بهشت‌هایم و درجات بلند در جوار من – نرسند، ولیکن به رحمت من است که سزاوار است اعتماد كنند و به فضل و مازاد بخشش من دلخوش دارند و به حسن ظن به من اطمينان كنند؛ که همانا در اين صورت رحمت من [قصور و تقصیر] آنان را جبران كند و منت من بر ایشان آنان را به رضوانم برسد و آمرزش من به آنها جامه عفو بپوشاند، زيرا منم خداوند رحمان و رحیم و بدان ناميده شدم. 📚الكافي، ج‏2، ص60-61 و ص۷۱ @yekaye 👇سند و متن احادیث فوق👇

سند و متن احادیث بند ۲۴ ☀️الف. سَهْلٌ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع أَنَا وَ حُسَيْنُ بْنُ ثُوَيْرِ بْنِ أَبِي فَاخِتَةَ فَقُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّا كُنَّا فِي سَعَةٍ مِنَ الرِّزْقِ وَ غَضَارَةٍ مِنَ الْعَيْشِ. فَتَغَيَّرَتِ الْحَالُ بَعْضَ التَّغْيِيرِ فَادْعُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَرُدَّ ذَلِكَ إِلَيْنَا؛ فَقَالَ ... وَ أَحْسِنُوا الظَّنَّ بِاللَّهِ؛ فَإِنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع كَانَ يَقُولُ: مَنْ حَسُنَ ظَنُّهُ بِاللَّهِ كَانَ اللَّهُ عِنْدَ ظَنِّهِ بِهِ وَ مَنْ رَضِيَ بِالْقَلِيلِ مِنَ الرِّزْقِ قَبِلَ اللَّهُ مِنْهُ الْيَسِيرَ مِنَ الْعَمَلِ وَ مَنْ رَضِيَ بِالْيَسِيرِ مِنَ الْحَلَالِ خَفَّتْ مَئُونَتُهُ وَ تَنَعَّمَ أَهْلُهُ وَ بَصَّرَهُ اللَّهُ دَاءَ الدُّنْيَا وَ دَوَاءَهَا وَ أَخْرَجَهُ مِنْهَا سَالِماً إِلَى دَارِ السَّلَام‏... 📚الكافي، ج‏8، ص346 ☀️ب. مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّيِّ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ مِنْ عِبَادِيَ الْمُؤْمِنِينَ عِبَاداً لَا يَصْلُحُ لَهُمْ أَمْرُ دِينِهِمْ إِلَّا بِالْغِنَى وَ السَّعَةِ وَ الصِّحَّةِ فِي الْبَدَنِ فَأَبْلُوهُمْ بِالْغِنَى وَ السَّعَةِ وَ صِحَّةِ الْبَدَنِ فَيَصْلُحُ عَلَيْهِمْ أَمْرُ دِينِهِمْ؛ وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِيَ الْمُؤْمِنِينَ لَعِبَاداً لَا يَصْلُحُ لَهُمْ أَمْرُ دِينِهِمْ إِلَّا بِالْفَاقَةِ وَ الْمَسْكَنَةِ وَ السُّقْمِ فِي أَبْدَانِهِمْ فَأَبْلُوهُمْ بِالْفَاقَةِ وَ الْمَسْكَنَةِ وَ السُّقْمِ فَيَصْلُحُ عَلَيْهِمْ أَمْرُ دِينِهِمْ وَ أَنَا أَعْلَمُ بِمَا يَصْلُحُ عَلَيْهِ أَمْرُ دِينِ عِبَادِيَ الْمُؤْمِنِينَ؛ وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِيَ الْمُؤْمِنِينَ لَمَنْ يَجْتَهِدُ فِي عِبَادَتِي فَيَقُومُ مِنْ رُقَادِهِ وَ لَذِيذِ وِسَادِهِ فَيَتَهَجَّدُ لِيَ اللَّيَالِيَ فَيُتْعِبُ نَفْسَهُ فِي عِبَادَتِي فَأَضْرِبُهُ بِالنُّعَاسِ اللَّيْلَةَ وَ اللَّيْلَتَيْنِ نَظَراً مِنِّي لَهُ وَ إِبْقَاءً عَلَيْهِ فَيَنَامُ حَتَّى يُصْبِحَ فَيَقُومُ وَ هُوَ مَاقِتٌ لِنَفْسِهِ زَارِئٌ عَلَيْهَا وَ لَوْ أُخَلِّي بَيْنَهُ وَ بَيْنَ مَا يُرِيدُ مِنْ عِبَادَتِي لَدَخَلَهُ الْعُجْبُ مِنْ ذَلِكَ فَيُصَيِّرُهُ الْعُجْبُ إِلَى الْفِتْنَةِ بِأَعْمَالِهِ فَيَأْتِيهِ مِنْ ذَلِكَ مَا فِيهِ هَلَاكُهُ لِعُجْبِهِ بِأَعْمَالِهِ وَ رِضَاهُ عَنْ نَفْسِهِ حَتَّى يَظُنَّ أَنَّهُ قَدْ فَاقَ الْعَابِدِينَ وَ جَازَ فِي عِبَادَتِهِ حَدَّ التَّقْصِيرِ فَيَتَبَاعَدُ مِنِّي عِنْدَ ذَلِكَ وَ هُوَ يَظُنُّ أَنَّهُ يَتَقَرَّبُ إِلَيَّ. فَلَا يَتَّكِلِ الْعَامِلُونَ عَلَى أَعْمَالِهِمُ الَّتِي يَعْمَلُونَهَا لِثَوَابِي فَإِنَّهُمْ لَوِ اجْتَهَدُوا وَ أَتْعَبُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَفْنَوْا أَعْمَارَهُمْ فِي عِبَادَتِي كَانُوا مُقَصِّرِينَ غَيْرَ بَالِغِينَ فِي عِبَادَتِهِمْ كُنْهَ عِبَادَتِي فِيمَا يَطْلُبُونَ عِنْدِي مِنْ كَرَامَتِي وَ النَّعِيمِ فِي جَنَّاتِي وَ رَفِيعِ دَرَجَاتِيَ الْعُلَى فِي جِوَارِي؛ وَ لَكِنْ فَبِرَحْمَتِي فَلْيَثِقُوا وَ بِفَضْلِي فَلْيَفْرَحُوا وَ إِلَى حُسْنِ الظَّنِّ بِي فَلْيَطْمَئِنُّوا فَإِنَّ رَحْمَتِي عِنْدَ ذَلِكَ تَدَارَكُهُمْ وَ مَنِّي يُبَلِّغُهُمْ رِضْوَانِي وَ مَغْفِرَتِي تُلْبِسُهُمْ عَفْوِي فَإِنِّي أَنَا اللَّهُ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ وَ بِذَلِكَ تَسَمَّيْتُ. 📚الكافي، ج‏2، ص60-61 و ص۷۱ @yekaye

☀️۲۵) از امیرالمومنین ع روایت شده که فرمودند: بخل ورزیدن در آنچه موجود است، [ناشی از] سوء‌ظن به معبود است. 📚تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص292؛ 📚عيون الحكم و المواعظ (لليثي)، ص18 الْبُخْلُ بِالْمَوْجُودِ سُوءُ الظَّنِّ بِالْمَعْبُودِ. @yekaye

☀️۲۶) با سندهای مختلف از امیرالمومنین ع روایت شده که رسول الله ص به ایشان فرمودند: ای علی! با آدم ترسو مشورت مکن که راه خروج را بر تو تنگ می‌نمایاند؛ و با بخیل مشورت مکن که تو را به کوتاهی ورزیدن در رسیدن به غایتی که در پیش گرفته‌ای وامی‌دارد؛ و با حریص مشورت مکن که زیاده‌خواهی را برایت زینت می‌دهد. و بدان که ترس و بخل و حرص غریزه‌ای است که سوء ظن آنها را با هم جمع می‌کند. 📚من لا يحضره الفقيه، ج‏4، ص409 📚الخصال، ج‏1، ص102 📚علل الشرائع، ج‏2، ص559 وَ رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ آدَمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِيٍّ ع: يَا عَلِيُّ لَا تُشَاوِرَنَّ جَبَاناً فَإِنَّهُ يُضَيِّقُ عَلَيْكَ الْمَخْرَجَ؛ وَ لَا تُشَاوِرَنَّ بَخِيلًا فَإِنَّهُ يَقْصُرُ بِكَ عَنْ غَايَتِك؛ وَ لَا تُشَاوِرَنَّ حَرِيصاً فَإِنَّهُ يُزَيِّنُ لَكَ شَرَهاً؛ وَ اعْلَمْ أَنَّ الْجُبْنَ وَ الْبُخْلَ وَ الْحِرْصَ غَرِيزَةٌ يَجْمَعُهَا سُوءُ الظَّنِّ. ☀️ب. امیرالمومنین ع شبیه همین مطلب را در عهدنامه‌ای که برای مالک اشتر نوشت بدین صورت بیان فرمود: وارد نکن در مشورتت بخیل را که تو را از فضل بازمی‌دارد و به تو وعده فقر می‌دهد؛ و نیز ترسو را که امور را برای تو دوچندان می‌نماید و تو را به ضعف می‌کشاند؛ و نیز حریص را که برای تو جمع‌آوری فراوان [اموال] با ستم را زینت می‌دهد؛ پس همانا بخل و ستم و حرص غرائزی هستند که سوء ظن به خدا – که در باطن اشرار است- آنها را با هم جمع می‌کند. 📚تحف العقول، ص129؛ 📚نهج البلاغة (للصبحي صالح)، ص430؛ عهده ع إلى الأشتر حين ولاه مصر و أعمالها لَا تُدْخِلَنَّ فِي مَشُورَتِكَ بَخِيلًا يَخْذُلُكَ عَنِ الْفَضْلِ؛ وَ يَعِدُكَ الْفَقْرَ وَ لَا جَبَاناً يُضْعِفُ عَلَيْكَ الْأُمُورَ؛ وَ لَا حَرِيصاً يُزَيِّنُ لَكَ الشَّرَهَ بِالْجَوْرِ؛ فَإِنَّ الْبُخْلَ وَ الْجَوْرَ وَ الْحِرْصَ غَرَائِزُ شَتَّى يَجْمَعُهَا سُوءُ الظَّنِّ بِاللَّهِ [كُمُونُهَا فِي الْأَشْرَار]. ☀️ج. این عهدنامه حضرت امیر در نقلی دیگری بدین صورت آمده است: وارد نکن در مشورتت بخیل را که تو را از رسیدن به غایت فضل بازمی‌دارد؛ و نیز حریص را که به تو وعده فقر می‌دهد و زیاده‌خواهی را برایت زینت می‌دهد؛ و نیز ترسو را که امور را بر تو تنگ می‌نمایاند؛ که همانا بخل و ستم و حرص غرائزی هستند که سوء ظن به خدا آنها را با هم جمع می‌کند. 📚دعائم الإسلام، ج‏1، ص355 وَ لَا تُدْخِلَنَّ فِي مَشُورَتِكَ بَخِيلًا يَقْصُرُ عَنِ الْفَضْلِ غَايَتُهُ؛ وَ لَا حَرِيصاً يَعِدُكَ فَقْرَاً وَ يُزَيِّنُ لَكَ شَرَهاً؛ وَ لَا جَبَاناً يُضَيِّقُ عَلَيْكَ الْأُمُورَ؛ فَإِنَّ الْبُخْلَ وَ الْجُبْنَ وَ الْحِرْصَ غَرِيزَةٌ وَاحِدَةٌ يَجْمَعُهَا سُوءُ الظَّنِّ بِاللَّه‏. @yekaye

☀️۲۷) الف. از رسول الله ص روایت شده است: دو خصلت است که در مومن جمع نشود: بخل و سوء ظن. 📚نزهة الناظر و تنبيه الخاطر، ص29 وَ قَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ: خَلَّتَانِ لَا تَجْتَمِعَانِ فِي مُؤْمِنٍ: الْبُخْلُ وَ سُوءُ الظَّنِّ. ☀️ب. از امام حسن مجتبی ع عبارت پایانی این روایت به صورت «سوء ظن در مورد رزق و روزی» روایت شده است: 📚أعلام الدين في صفات المؤمنين، ص294 وَ قَالَ [الحسن] ع: خَلَّتَانِ لَا تَجْتَمِعَانِ فِي مُؤْمِنٍ الْبُخْلُ وَ سُوءُ الظَّنِّ بِالرِّزْقِ. ☀️ج. و از امام صادق ع هم روایت شده است: بخیل در خصوص بخلش همین بس که به پروردگارش سوء‌ظن دارد؛ کسی که یقین دارد که خدا جبران می‌کند در بخشش جواد می‌گردد. 📚الإختصاص، ص234 وَ قَالَ الصَّادِقُ ع: حَسَبَ الْبَخِيلَ مِنْ بُخْلِهِ سُوءُ الظَّنِّ بِرَبِّهِ؛ مَنْ أَيْقَنَ بِالْخَلَفِ جَادَ بِالْعَطِيَّة @yekaye

☀️۲۸) از امام صادق ع از پدرانشان روایت شده که رسول الله ص فرمودند: کسی که از ترس [هزینه‌های] عیالواری ازدواج را رها کند به خداوند عز و جل سوء‌ظن برده است؛ زیرا خداوند عز و جل می‌فرماید: «اگر فقیر باشند خداوند از فضل خود آنها را بی‌نیاز کند» (نور/۳۲) 📚الكافي، ج‏5، ص331 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْجَامُورَانِيِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يُوسُفَ‏ التَّمِيمِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: مَنْ تَرَكَ التَّزْوِيجَ مَخَافَةَ الْعَيْلَةِ فَقَدْ أَسَاءَ ظَنَّهُ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؛ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: «إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِه‏» @yekaye

☀️۲۹) از امام صادق ع روایت شده است: «شُحّ مطاع» یا آزمندیِ مورد پیروی واقع شده [که بر طبق حدیثی از پیامبر ص و نیز از امام باقر ع ، در عرض هوای نفس و عجب، یکی از سه عامل هلاکت انسان است]، همان سوء‌ظن به خداوند عز و جل است 📚الخصال، ج‏1، ص84؛ معاني الأخبار، ص314 رُوِيَ عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ قَالَ: الشُّحُّ الْمُطَاعُ سُوءُ الظَّنِّ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ. @yekaye

☀️۳۰) روایت شده است که امیرالمومنین ع در وصیتی به محمد حنفیه فرمودند: سوء‌ظن به خداوند عز و جل بر تو غلبه نکند، که در این صورت بین تو و دوست صمیمی‌ات هیچ صلح و صفایی باقی نمی‌گذارد. 📚من لا يحضره الفقيه، ج‏4، ص385 وَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع فِي وَصِيَّتِهِ لِابْنِهِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَنَفِيَّةِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: وَ لَا يَغْلِبَنَّ عَلَيْكَ سُوءُ الظَّنِّ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّهُ لَنْ يَدَعَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ خَلِيلِكَ صُلْحاً. ☀️ب. شبیه این مطلب به عنوان وصیت ایشان به امام حسن ع چنین روایت شده است: سوء‌ظن بر تو غلبه نکند، که در این صورت بین تو و دوست صمیمی‌ات هیچ صلح و صفایی باقی نمی‌گذارد؛ و البته گاه گفته‌ می‌شود که از اقتضاءات دوراندیشی و احتیاط، سوء ظن است. 📚تحف العقول، ص79 كتابه إلى ابنه الحسن ع‏ وَ لَا يَغْلِبَنَّ عَلَيْكَ سُوءُ الظَّنِّ فَإِنَّهُ لَا يَدَعُ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ خَلِيلٍ صُلْحاً؛ وَ قَدْ يُقَالُ مِنَ الْحَزْمِ سُوءُ الظَّن.‏ @yekaye