☀️۱)‌ در فرازی از حدیث معروف توحید مفضل از امام صادق ع روایت شده است که بعد از ذکر برخی از حکمتهایی که در نحوه آفرینش آب و هوا نهفته، می‌فرمایند: آتش نیز همچنین است؛ اگر آتش نيز مانند نسيم و آب در سیلان بود جهان و جهانيان را مى‏سوزانيد. امّا از آنجا كه گاه گاهى سخت بدان نياز مى‏افتد و منافع بسيار در آن نهفته، مانند ذخيره‌ای در اجسام نهاده شده است كه در وقت نياز به دست مى‏آيد و آن را به قدرى كه نياز است با مواد سوختنی (فتیله و روغن و هيزم) پديد مى‏آورند؛ اگر قرار بود كه آتش را براى هميشه با فتيله روغنى و هيزم نگاه دارند براى مردم بسیار هزینه‌بر مى‏شد؛ و نيز مانند آب و هوا در همه جا پراكنده نيست كه همه چيز را بسوزاند بلكه به اندازه و مقدار مشخصى است تا هم سود رساند و به كار آيد و هم از رساندن زيان به انسان باز ماند.... 📚توحيد المفضل، ص147-148؛ شگفتيهاى آفرينش (ترجمه توحيد مفضل)، ص134-135 رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ قَالَ حَدَّثَنِي الْمُفَضَّلُ بْنُ عُمَر ... فَلَمَّا كَانَ الْيَوْمُ الثَّالِثُ بَكَّرْتُ إِلَى مَوْلَايَ فَاسْتُؤْذِنَ لِي فَدَخَلْتُ فَأَذِنَ لِي بِالْجُلُوسِ فَجَلَسْتُ فَقَالَ ع‏: ... وَ النَّارُ أَيْضاً كَذَلِكَ فَإِنَّهَا لَوْ كَانَتْ مَبْثُوثَةً كَالنَّسِيمِ وَ الْمَاءِ كَانَتْ تُحْرِقُ الْعَالَمَ وَ مَا فِيهِ وَ لَمَّا لَمْ يَكُنْ بُدٌّ مِنْ ظُهُورِهَا فِي الْأَحَايِينِ لِغَنَائِهَا فِي كَثِيرٍ مِنَ الْمَصَالِحِ جُعِلَتْ كَالْمَخْزُونَةِ فِي الْأَجْسَامِ فَتُلْتَمَسُ عِنْدَ الْحَاجَةِ إِلَيْهَا وَ تُمْسَكُ بِالْمَادَّةِ وَ الْحَطَبِ مَا احْتِيجَ إِلَى بَقَائِهَا لِئَلَّا تَخْبُوَ فَلَا هِيَ تُمْسَكُ بِالْمَادَّةِ وَ الْحَطَبِ فَتَعْظُمَ الْمَئُونَةُ فِي ذَلِكَ وَ لَا هِيَ تَظْهَرُ مَبْثُوثَةً فَتُحْرِقَ كُلَّ مَا هِيَ فِيهِ بَلْ هِيَ عَلَى تَهْيِئَةٍ وَ تَقْدِيرٍ اجْتَمَعَ فِيهَا الِاسْتِمْتَاعُ بِمَنَافِعِهَا وَ السَّلَامَةُ مِنْ ضَرَرِهَا ... 🔖بقیه این حدیث در بحث از آیه 73 (جلسه ۱۰۳۹) خواهد آمد ان شاءالله. @yekaye

. 1️⃣ «أَ فَرَأَیتُمُ النَّارَ الَّتی‏ تُورُونَ» از این آیه به بعد سراغ آنچه بقای زندگی انسان بدان وابسته است می‌رود: ابتدا خوردن، سپس نوشیدن، و سپس آتش. ارتباط خوردن و نوشیدن با هم واضح است؛ اما چرا بعد از خوردن و نوشیدن سراغ آتش رفت و ما را به تامل در آتش دعوت کرد؟ 🍃الف. در میان قدما برخی چنین توضیح داده‌اند که از این جهت که در مقام هضم غذا – بر طبق علم طبیعیات – آتش است که اصلاح‌کننده غذاهاست؛‌یعنی ابتدا سراغ خوردن رفت که بنای بقای انسان به تامین غذاهای مورد نیاز بدنش است؛‌سپس سراغ آشامیدن رفت که استمراردهنده وجود انسان و مکمل غذاهاست؛ و سپس سراغ حرارتی رفت که برای هضم و جذب غذاها مورد نیاز است. (مفاتيح الغيب، ج‏29، ص420 ) 🍃ب. آتش است که زندگی انسان را بسیار متفاوت از حیوانات کرده است: 📝نکته تخصصی #انسان‌شناسی: اهمیت #آتش در #انسان_شدن انسان! خوردن و نوشیدن ظاهرا یک نیاز طبیعی است که در میان تمام موجودات زنده عالم طبیعت رایج است؛ و برخی به غلط هنگام سخن گفتن از خوردن و آشامیدن در انسان اینها را جزء‌رفتارهای غریزی وی به حساب می‌آورند؛ اما قبلا بارها اشاره شد که انسان موجودی است که از حقیقتی به نام «فطرت» برخوردار است که در وجود او تمام ابعادی که مشابه آن در حیوانات «غریزه» شمرده می‌شود را تحت تاثیر قرار داده، اساسا دیگرگون می‌کند. دقت کنید: خوردن و آشامیدن در انسان بشدت با پدیده آتش مرتبط است؛ یعنی انسان تنها موجودی در نظام طبیعت است که مستقیما از طبیعت خام استفاده نمی‌کند؛ بلکه عمده «غذاهایش را درست می‌کند» یعنی در مواد خام طبیعت دست می‌برد؛ و مهمترین ابزار وی در این دستکاری مواد خام برای حصول غذایی که بخورد آتش است؛ و همین امر است که موجب شده که خوردن در انسان یک پدیده صرفا طبیعی نماند بلکه پدیده‌ای بشدت فرهنگی شود؛ تا جایی که که انسان‌شناس معروف، لوی اشترواس کتابی دارد با نام «خام و پخته» (The Raw and the Cooked) و و با تاکید بر تقابل «خام» و «پخته» نشان می‌دهد «خام» با طبیعت مرتبط است، درحالی که «پخته» با فرهنگ! در واقع، اگر اقتضائاتی که آتش برای زندگی خاص بشر ایجاد کرده حذف شود شاید تقریبا عمده فرهنگ و تکنولوژی بشر یکسر کنار گذاشته شود! (در این راستا به حدیثی که ان شاءالله در جلسه 1040 خواهد آمد دقت کنید.) 🍃ج. ... @yekaye

. 2️⃣ «أَ فَرَأَیتُمُ النَّارَ الَّتی‏ تُورُونَ» آیا دیده‌اید آتشی را که می‌افروزید؟! 🔥تاملی درباره #آتش آتش از عجیب‌ترین مخلوقات الهی است که ما بسادگی از کنار آن عبور می‌کنیم: همه می دانیم که آتش یک امر جسمانی و دنیوی است؛ ‌با این حال آیا آتش خودش یک جسم است؟ اگر جسم است چگونه جسمی است؟ غلبه نگاه‌های ماتریالیستی در شناخت عالم به حدی رسید که سخن از «قانون پایستگی جرم یا پایستگی ماده» به میان آمد؛ لاوازیه ادعا کرد که همه عالم جسمانی از ماده فیزیکی (شیء دارای بُعد) درست شده است و «ماده نه نابود می‌شود و نه از پدید می‌آید بلکه فقط از حالتی به حالت دیگر تبدیل می‌شود». بعدها دیدند سخن ناروایی است و بسیاری از واقعیات عالم جسمانی هست که با عنوان ماده قابل توضیح نیست؛ یکی از مهمترین این پدیده‌ها همین آتش است. برای حل مشکل قانون لاوازیه از کلمه «مبهم» انرژی استفاده کردند و «قانون پایستگی انرژی» را بدان اضافه کردند و قانون لاوازیه را اصلاح کردند و گفتند «مجموع ماده و انرژی نه نابود می‌شود و نه از پدید می‌آید بلکه فقط از حالتی به حالت دیگر تبدیل می‌شود». اما این انرژی چیست که غیر از ماده است؟ گفتند «توانایی انجام کار» است؛ گفتند «خاصیت کمیتی یک جسم است که قابل اندازه‌گیری و انتقال به اشیای دیگر یا قابل تبدیل به حالت‌ها و شکل‌های مختلف است.» گفتند «کمیتی بنیادین است که برای توصیف وضعیت یک ذره، شیء یا سامانه به آن نسبت داده می‌شود.» (ویکی‌پدیا:‌ مدخل انرژی) و در این فضا امروزه براحتی می‌گویند «آتش انرژی گرمایی و نور است که هنگام واکنش شیمیایی آزاد می‌شود» (ویکی‌پدیا:‌ مدخل آتش). اما وقتی می‌گوییم آتش یک انرژی است یعنی چه؟ آیا آتش فقط گرماست که صرفاً خاصیت چیزی باشد؟ انرژی چیزی است که اگرچه با آثارش اندازه‌گیری می‌شود اما خودش دیده نمی‌شود؛ آیا آتش دیده نمی‌شود؟ آیا چیزی که دیده می‌شود جرم و ماده است یا انرژی؟ آتش رنگ دارد؛‌ قسمتهای مختلفش هم به رنگهای مختلف است: آبی؛‌ زرد؛ ‌نارنجی؛ ‌قرمز و ... . آیا انرژی است که رنگ دارد یا جرم و ماده؟ قسمتهای مختلفش چه ارتباطی با هم دارند؟ و ... 🔥آیا تاکنون آتشی را که می‌افروزید، خوب دیده‌اید و در آن دقت کرده‌اید؟! @yekaye

1039) 📖 أَ أَنْتُمْ أَنْشَأْتُمْ شَجَرَتَها أَمْ نَحْنُ الْمُنْشِؤُنَ 📖 ترجمه 💢آیا شما درختش آن را پدید آوردید یا ماییم که پدیدآورندگانیم؟! سوره واقعه (56) آیه 72 1399/7/7 10 صفر 1442 @yekaye #واقعهـ72

🔹أَنْشَأْتُمْ / الْمُنْشِؤُنَ در آیه ۳۵ همین سوره بیان شد که ▪️درباره ماده «نشأ» برخی بر این باورند که در اصل به معنای چیز جدیدی پدید آوردن و تربیت کردن آن است؛ به تعبیر دیگر، احداث امری مستمر؛ ویا حدوثی همراه با استمرار و بقا؛ و به تعبیر سوم، چیزی را از جنس خودش ابتداءا و از کوچکی پدید آوردن تدریجا آن را بزرگ کردن؛ چنانکه به شتر کوچک «نشء» و به فرد جوان «ناشئ» و به هر گیاهی که تازه روییده و هنوز محکم نشده «نشیئة و نشأة» گویند؛ هرچند که برخی اصل این ماده را همان بالا بردن و رفعت بخشیدن معرفی کرده‌اند و گفته‌اند وجه تسمیه جوان به «ناشئ» این است که رفعتی می‌يابد [در حال رشد است] و وقتی ابر بالا بیاید تعبیر «نَشَأَ السَّحابُ» به کار می‌رود؛ اما حق این است که در اینجا هم بر معنای حدوث و پدید آمدن دلالت دارد؛ یعنی برای دلالت بر آن حالتی است که ابر کم کم در آسمان شکل می‌گیرد و پدید می‌آید؛ و در زبان فارسی برخی از مشتقات این ماده مانند «نشو و نما» (= رشد کردن و بالا آمدن)، «نشأت گرفتن» (سرچشمه گرفتن در پیدایش)، انشاء (نگارش مطلبی جدید و بدون سابقه) رایج است. ▪️این ماده وقتی به باب افعال و تفعیل برود متعدی می‌شود و در تفاوت این دو گفته‌اند در باب افعال جهت صدور این عمل از فاعلش مد نظر است؛ اما در باب تفعیل جهت وقوع و تعلق به مفعول؛ چنانکه «نَشَّأ» (أَ وَ مَنْ يُنَشَّؤُا فِي الْحِلْيَةِ وَ هُوَ فِي الْخِصامِ غَيْرُ مُبينٍ؛ زخرف/۱۸) نیز به معنای تربیت کردن [تدریجا رشد دادن] دانسته‌اند؛ چرا که آنچه نشو در او رخ می‌دهد مورد توجه است؛ و نیز شاید به همین جهت است که «إنشاء» (إِنَّا أَنْشَأْناهُنَّ إِنْشاءً؛ واقعه/۳۵؛ أَ أَنْتُمْ أَنْشَأْتُمْ شَجَرَتَها أَمْ نَحْنُ الْمُنْشِؤُنَ؛ واقعه/۷۲) را به معنای «ایجاد کردن» دانسته‌اند؛ آن هم ایجاد کردن حالی پس از حال دیگر (ایجاد مستمر) که بدون سابقه و الگوگیری از روی چیز دیگر باشد چنانکه درباره پدید آمدن تدریجی ابرها فرموده است: «وَ يُنْشِئُ السَّحابَ الثِّقالَ‏» (رعد/۱۲) هر چند که این احتمال هم مطرح شده که ویژگی مهم «انشاء» [در مقابل «ایجاد»] آن است پدید آوردنی است که به صورت ابتدایی و بدون هرگونه سابقه قبلی باشد. 🔖جلسه 1002 http://yekaye.ir/al-waqiah-56-35/ 📖اختلاف قرائت 🔹أَنْشَأتُمْ ▪️در اغلب قرائات به صورت «أَنْشَأْتُمْ» (ادای همزه دوم) قرائت شده است؛ ▪️اما در قرائتی از ابوعمرو (بصره) و قرائت حمزه (از قراء کوفه) در هنگام وقف، و در برخی روایات از قرائت شعبه از عاصم به صورت «أَنْشاتُمْ» (به جای همزه دوم، به صورت الف) قرائت شده است. (معجم القراءات ج۹، ص315 ) 🔹الْمُنْشؤن ▪️در اغلب قرائات به همین صورت «الْمُنْشِؤُنَ» قرائت شده است؛ ▪️اما در برخی از قرائات عشر (ابوجعفر) و برخی قرائات غیرمشهور (مانند قرائت ابن جماز؛ و یکی از دو روایت از قرائت ابن وردان) با حذف همزه و انتقال حرکت آن به ماقبل و به صورت «الْمُنْشُونَ» قرائت شده است؛ ▪️و حمزه (از قراء کوفه) در هنگام وقف بر این کلمه به سه صورت ادا کرده است؛‌ یکی با همزه اما به نحو تسهیل؛ دوم شبیه قرائت فوق (الْمُنْشُونَ) و سوم با ابدال همزه به «یاء» ‌به صورت «المُنْشِيون». 📚(معجم القراءات ج۹، ص315 ) @yekaye

🔹شَجَرَتَها در بحث از آیه ۵۲ همین سوره اشاره شد که ▪️درباره ماده «شجر» برخی گفته‌اند که در اصل بر دو معنا دلالت دارد: ▫️یکی درهم فرو رفتن اجزای چیزی در اجزای دیگرش؛ و ▫️دیگری علو و رفعتی در چیزی؛ که در بسیاری از اوقات این دو معنا متداخلند؛ ‌چنانکه در خصوص درخت (شجرة) هم درهم فرورفتن شاخه‌ها در کار است و هم بلند و مرتفع بودنش. ▪️البته برخی اصل این ماده را از همان کلمه «شجر» به معنای درخت (گیاهی که ساقه داشته باشد) دانسته‌اند و مشاجره (حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ؛ نساء/۶۵) را هم بدین جهت از این ماده برگرفته‌اند که نزاع بین آنها همچون فرو رفتن شاخه‌های درخت درهم می‌باشد ویا از این جهت که در هنگام مشاجره کلامشان در هم می‌شود. ▪️با اینکه معروف است که «شجر» به درخت (گیاهی که تنه بلند داشته باشد) گویند اما به نظر می‌رسد که این امر عمومیت ندارد بلکه به مطلق گیاه، از جمله علفها و گیاهانی که تنه ندارند هم گفته شود؛ شاید واضحترین شواهد قرآنی این مدعا یکی گیاه کدو باشد که تنه درختی ندارد: «وَ أَنْبَتْنا عَلَيْهِ شَجَرَةً مِنْ يَقْطينٍ» (صافات/146) و دیگری آیه «هُوَ الَّذي أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً لَكُمْ مِنْهُ شَرابٌ وَ مِنْهُ شَجَرٌ فيهِ تُسيمُونَ» (نحل/10) است که چراندن حیوانات عموما از گیاهانی است همچون علف و یونجه، که تنه ندارند. بدین ترتیب، شاید اینکه در برخی روایات میوه ممنوعه بهشت را گندم (حنطة) خوانده‌اند با اینکه قرآن از آن به «شجرة» تعبیر کرده است توجیه‌پذیر باشد. ▪️در اینکه کلمه «شجرة» مفرد است (مثلا: «وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ» (بقره/۳۵؛ اعراف/۱۹) نُودِيَ مِنْ شاطِئِ الْوادِ الْأَيْمَنِ فِي الْبُقْعَةِ الْمُبارَكَةِ مِنَ الشَّجَرَة» (قصص/۳۰)) اختلافی نیست؛ اما درباره اینکه آیا «شجر» جمع است یا گاه به صورت مفرد (و به همان معنای «شجرة») نیز به کار می‌رود اختلاف است و به نظر می‌رسد گاه با قرینه می‌توان آن را جمع دانست (مثلا: وَ النُّجُومُ وَ الْجِبالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ؛ حج/۱۸) و وقتی هم که با توجه به قرینه‌ها مفرد است به معنای اسم جنس می‌باشد نه جمع مصطلح؛ چنانکه در آیاتی همچون «جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نارا» (یس/۸۰) «وَ النَّجْمُ وَ الشَّجَرُ يَسْجُدانِ» (الرحمن/6) «لَآكِلُونَ مِنْ شَجَرٍ مِنْ زَقُّومٍ» (واقعه/52) «أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً لَكُمْ مِنْهُ شَرابٌ وَ مِنْهُ شَجَرٌ فيهِ تُسيمُونَ» (نحل/10) «ما كانَ لَكُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَها« (نمل/60) این معنا ظهور بیشتری دارد. @yekaye