💢حضرت معصومه (س)؛ بانوی حکمرانی در «فضای سوم»
✍ زهرا عباس پور
در خوانش تاریخ زنان بزرگ، به ویژه در دوران صدر اسلام، غالباً یا در هالهای از تقدس محض متوقف میشویم یا به دلیل محدودیتهای زمانه، نقشآفرینیشان را نادیده گرفته می شود. اما بازخوانی زندگانی حضرت فاطمه معصومه (س) از منظر نظریات حکمرانی، پرده از سیمای یک استراتژیست هوشمند و کنشگری تاریخساز برمیدارد.
کنشگری حضرت معصومه (س) در چارچوبهای متعارف قدرت سیاسی (حکمرانی دولتی) نمیگنجد. هنر او، حکمرانی در «فضای سوم» بود؛ عرصهای که نه دولت است و نه بازار، بلکه قلمرو جامعه مدنی، شبکههای اجتماعی و کنشگران مستقل است. این همان جوهر نظریه «حکمرانی شبکهای» (Network Governance) است.
در زمانهای که خلافت عباسی با تمام قوا برای محو فیزیکی و گفتمانی امام رضا (ع) میکوشید، حضرت معصومه (س) به مثابه یک «گره کانونی» (Central Node)، شریانهای حیاتی یک شبکه مقاوم را به هم پیوند زد. این کنشگری در سه پرده درخشان تجلی یافت:
۱. پرده اول: هجرت، یک بیانیه سیاسی متحرک
سفر ایشان از مدینه به مرو، صرفاً شور خواهرانه برای دیدار برادر نبود؛ بلکه یک مانور سیاسی هوشمندانه علیه سیاست «تبعید نرم» امام بود. هر گام این کاروان، مُهری بر مشروعیت گفتمان امامت میزد و هر منزلگاه، نقطهای از شبکه پراکنده شیعیان را به جریانی واحد و پویا متصل میکرد. او نه یک مسافر، که یک پیامرسان استراتژیک بود.
۲. پرده دوم: علم، سلاح حکمرانی نرم
شهرت ایشان به «محدثه» و جایگاه رفیع علمیشان، ابزاری قدرتمند برای حکمرانی نرم (Soft Governance) بود. در عصری که دانش برای زنان کالایی نایاب بود، مرجعیت علمی او، سدی در برابر تحریف و فراموشی آموزههای اصیل ساخت. او با سلاح حدیث و روایت، شبکهای از دانش را گرداگرد محور امامت تنید که از گزند قدرت حاکم در امان ماند.
۳. پرده سوم: قم، تولد یک پایتخت معنوی
نقطه اوج این درام تاریخی، انتخاب شهر قم به عنوان مقصد نهایی بود. این تصمیم راهبردی، قم را از شهری در حاشیه تاریخ به قلب تپنده و قطب استراتژیک تشیع بدل کرد. با حضور و آرامگرفتن ایشان در این خاک، پایگاهی امن برای عالمان و اندیشمندان فراهم آمد که کارکرد بیبدیل خود را در حکمرانی دینی و علمی تا امروز حفظ کرده است. این یک سرمایهگذاری برای قرنها بود.
کلام آخر:
حضرت معصومه (س) به ما آموخت که برای تغییر جهان، نیازی به تکیه زدن بر تختهای قدرت رسمی نیست. او نشان داد که یک زن، با ایمان، علم و درکی عمیق از زمانه، میتواند در دل محدودیتها، چنان موجی از کنشگری بیافریند که تا ابد در ساحل تاریخ باقی بماند. او نه کنشگری منفعل، که معمار هوشمند شبکههای فرهنگی و اجتماعی بود.
#حضرت_معصومه #حکمرانی_کنشگری #بانونگار
🔹https://eitaa.com/joinchat/2455240780Cda036c21be
#جهاد_تبیین
#جهاد_روایت
#مجله_افکار_بانوان_حوزوی
@AFKAREHOWZAVI