#یاد_داشت 3️⃣3️⃣
#حدیثی
📝📝 موضوع: لیلة الرغائب معروف به شب آرزوها
⏬⏬⏬
1. مفهوم شناسی:
«الرغائب» به معنای آرزو نیست.بلکه به معنای: بخشش فراوان است. نک: المغرب،ج1،ص335؛ الطراز الأول، ج2، ص: 71؛ تاج العروس،ج2،ص28.
〰️〰️
2. سند این دعا و عمل
2.1. شیعه: دو سند در کتب شیعه یافت شد. که هردو از علامه حلی منقول است.
2.1.1. اجازه علامه حلی به ابن زهره که این سلسله اسناد را علامه مجلسی آورده است ( بحار الانوار،ج95، ص: 395باب 25 ) .در این سند این عمل به رسول الله (صلی الله علیه و اله) نسبت داده شده است. علامه مجلسی و هاشم رسولی محلاتی در ارزیابی این سند آنرا طریقی عامی (=سنی) می داند. (مجلسی،زاد المعاد - مفتاح الجنان، ص: 43 ؛ مناجات الهيات حضرت أمير عليه السلام، مقدمه،ص34)
2.1.2. در این سند عمر بن شمر از جابر بن یزید جعفی است. و مستند به معصوم نیست .(علامه حلی،منهاج الصلاح، في إختصار المصباح،ص457).
+
2.2. عامه(=سنی) :
بسیاری از دانشوران عامی سند این نماز را از موضوعات می دانند. مثلا: ابی شامه الشافعی (665 ق) می نویسد:« این نماز در قرن چهارم جعل شده است و هیچ اصلی ندارد». ( ابی شامه الشافعی 665 ق الباعث علی انکار البدع و الحوادث، ص 146 ) همچنین نک: (عینی،عمده القاری،ج4،ص39؛ سخاوی، التحفه اللطيفه في تاريخ المدينه الشريفه،ج2،ص331.) .
〰️〰️
3. زمان جَعل و ساختن این نماز
3.1. شیعه.
اگر سند دوم علامه حلی را بپذیریم چنین نمازی در روزگار امام صادق علیه السلام بوده است. هرچند در تاییدش از ایشان مطلبی یافت نشد.
3.2. سنی.
ابو حامد محمد غزالى (505ق) : در ماه رجب همین نماز را ذکر کرده است و می گوید:«...لأن هذه الصلاة نقلها الآحاد، و لكني رأيت أهل القدس(بیت المقدس) بأجمعهم يواظبون عليها و لا يسمحون بتركها، ؛ این نماز مثل نماز تراویح نیست و لی دیدم مردم بیت المقدس بدان اهتمام دارند» (إحياء علوم الدين، ج2، ص: 366) .↪️
▫️ یاقوت حموی گزارشی میدهد از گفتگوی شخصی با نام «ابن الخشاب» که وقتی مادرش به او گفت چرا نماز لیله الرغائب نمی خوانید، گفت : چون چنین نمازی صحیح نیست .مادر این شخص قانع نشده و از او فتوای عالم آن شهر را طلب نمود.«ابن الخشاب» از عالمی با نام :« أبو الفضل محمد بن ناصر السلامي » راجع به نماز لیله الرغائب می پرسد و آن عالم می گوید :« ...وقل لها، أنا أسنّ منها، فإنها أحدثت في زمني وعصري، وقد مضت برهة، ولا أرى أحدا يصليها، وإنما وردت من الشام، وتداولها الناس حتى أجروها مجرى ما ورد من الصلوات المأثورة؛این نماز در روزگار من جَعل شده است.و از جمله نمازهای ماثوره فرضشده است.» (یاقوت حموی، معجم الادباء،ج4،ص1506).
💡 جالب است که وفات ناصر السلامی 505 قمری است که غزالی نیز در همین زمان از دنیا رفته . که می توان نتیجه گرفت این نماز را یا خود غزالی جعل کرده یا صوفیان روزگار وی چنین نمازی را به رسول الله (صلی الله علیه و اله) نسبت داده اند.
🔺 همچنین المهدي أحمد بن يحيى المرتضى از فقهاء زیدی نیز به جَعل این نماز در قرن پنجم اشاره کرده است. (شرح الأزهار ،ج1،ص397).
〰️〰️
4. حکم فقهی این نماز و دعا
4.1. شیعه:
🔅آیت الله تبریزی (رحمه الله): به قصد رَجاء ( = امید ثواب) اشکال ندارد. (تبریزی،صراط النجاة (،ج10،ص85).
🔅آیت الله فاضل لنکرانی (رحمه الله) : حکم استحباب نمی تواند داد،به قصد رجاء بخوانید. ( جامع المسائل،ج2،ص172).
4.2. سنی.
این نماز بدعت است،و جایز نیست. نمونه نک: (نووی،المجموع،ج4،ص56؛ابن عابدین،حاشية ردّ المحتار،ج2،ص27).
〰️〰️
5. کتاب اختصاصی این عمل
5.1. شیعه .
مرحوم آقا بزرگ تذکر میدهد فردی با نام : «محمد علي بن أبي طالب بن عبد الله الزاهدي الگيلاني الأصفهاني» کتابی با نام : «المواهب في ليلة الرغائب» نوشته است. ( الذریعه،ج23،ص242.) این کتاب نسخه خطی است. تلاش مختصری صورت گرفت اصل این کتاب را نیافتم.
5.2. سنی .
الف) ابی شامه،الباعث علی انکار البدع و الحوادث . 👈در فصلی به نقد این نماز پرداخته است.
ب) محمد وائل الحنبلی،مَنهل الراغب فی حال حدیث صلاة الرغائب.
ج) علی بن غانم المقدسي، ردع الراغب عن صلاة الرغائب. 👈این کتاب نسخه خطی است.
•┈┈••✾••┈┈•
@Age_of_water
#یاد_داشت 3️⃣4️⃣
#مناسبتی
#حدیثی
📝📝 موضوع: اعمال روز عرفه (فرسته اول)
⏬⏬⏬
1. دعا را در بین جمع انجام دهیم،یا به صورت شخصی و خصوصی؟
سید بن طاووس می نویسد :
«فاعلم انّ الأحاديث وردت انّ اجتماع أربعين في الدّعوات و قضاء الحاجات، يقتضي تعجيل الإجابات و تفريج الكربات، و وردت أحاديث انّ الدعاء في السّر أفضل الدعاء و أبلغ في الظفر بالإجابة.و إذا كانت الاخبار على هذه السبيل فينبغي ان يكون على نفسه بصيرة في كلّ كثير و قليل، فان عرف من نفسه انّ اجتماعه بالنّاس لا يشغله عن مولاه و انّه يكون أقرب له إلى رضاه، فالاجتماع لمثل هذه القويّ من العبّاد أفضل من الانفراد، و ان كان يعلم من نفسه انّ الاجتماع بالعباد يشغله عن سلطان المعاد، فهذا ينبغي له ان يعمل على الانفراد.و جملة الأمور انّ المراد من العبد المبالغة في إخلاص الأعمال، فكيف قدر على الظفر بهذه الحال، فليبادر إليها و يعتمد عليها. م (الاقبال،ج2،ص68)
+
2. اعمال این روز اختصاص به حاجیان دارد؟
امام صادق علیه لاسلام انجام اعمال و دعای عرفه برای غیر از حاجیان را قبول دارد. اما مالک بن انس (م 179ق) از این عمل نهی کرده است ( ابوشامه مقدسی،الباعث على إنكار البدع والحوادث،ص33). همچنین یکی دیگر از صوفیان با نام ابوسلیمان دارانی،اجتماع مردم در روز عرفه برای غیر حاجیان را نفی کرده است . ( مهروش،دفاع از اصالت ادعیه اهل بیت، حدیث پزوهی،ص85 به نقل از : حلیة الاولیاء،ج9،ص263).
+
3. دعای عرفه انشاء کدام معصوم است.
مشهور برآنند ،از امام حسین علیه السلام صادر شده است. لیکن در مقاله :«دفاع از اصالت ادعیه اهل بیت با مطالعه موردی دعای عرفه» به خامه : حامد حقانی،انتساب این دعا به امام صادق علیه السلام تایید شده است.
+
4. تقسیم دعای عرفه
می توان این دعای نورانی را به سه بخش تقسیم نمود.
▫️بخش اول مناجات با خداست. با مضمون اقرار به جایگاه والای خدا در هستی و جایگاه متزلزل انسان در آن با اثبات به دلایل متعدد و مفصل جایگاه خدا و نعمتهای بیشمارش و ناممکن بودن شکرش .
▫️بخش دوم: بدنه اصلی دعا به جایگاه خدا و انسان در هستی،جایگاه روز عرفه ،جایگاه پیامبر صلی الله علیه و اله د رکسب رحمت الهی وحاجت خواهی اشاره دارد .این بخش با حجمی حدود 1600 کلمه ،مفصلترین دعاست.
▫️ قسمت سوم دعا: ذیل آن است که مناجاتی کاملا مستقل است که ارتباط مستقلی با بخش پیشین ندارد. چون خواهش از معرفت شناسی دارد و رهایی از دوزخ و با درود به پیامبر صلی الله علیه و اله تمام میشود.
+
👇👇
•┈┈••✾••┈┈•
@Age_of_water
#یاد_داشت 3️⃣4️⃣
#مناسبتی
#حدیثی
📝📝 موضوع: اعمال روز عرفه (فرسته دوم)
⏬⏬⏬
5. ذیل دعای عرفه از امام حسین / امام صادق علیهما السلام ، نیست.
در قسمتهای پایانی یعنی از « إلهي أنا الفقير في غناي» تا آخر دعا عباراتی وجود دارد که بنا بر نظر محققان از معصوم نیست.↘️↘️
🔹علامه مجلسی با شمّ حدیث شناسانه کم نظیر خود آن را با سیاق ادعیه معصومین علیهم السلام ناسازگار دانسته و از برخی افاضل احتمال این که این بخش از الحاقات صوفیه باشد را نقل کرده است: «و عبارات هذه الورقة لا تلائم سیاق أدعیة السادة المعصومین أیضاً و إنّما هی علی وفق مذاق الصوفیة و لذلک قد مال بعض الأفاضل إلی کون هذه الورقة من مزیدات بعض مشایخ الصوفیة ومن إلحاقاته و إدخالاته». (مجلسی،بحار الانوار،ج95،ص227)
🔸مرحوم جلال الدین همائی تذکر داده است : « تمام اين فقرات را عينا و بى كم و زياد در نسخه قديم كتاب «الحكم العطائية» ديده‌ام شامل دعوات و مقامات عرفانى «ابن عطاء الله اسكندرانى شاذلى» » ( همائی،مولوى نامه،ج2،ص18.)
🔸مرحوم محمد حسین تهرانی در الله شناسی نیز بدین مطلب اشاره کرده است و درباره این عبارات آنرا«فقرات مناجات تاج الدّين ابن عطاء الله اسكندرى» یاد کرده است .و باور دارد این فقرات نشانه «توحيد محض» نویسنده آن است. (تهرانی،الله شناسی،ج1،ص253.)
↪️↪️
وجود کلمات بر مذاق تصوف این ادعا را اثبات میکند:
➖ کلمه افتقار (نک: سلمی،حقائق التفسیر،ص 154.).
➖ و مَنْ كَانَتْ حَقَائِقُهُ دَعَاوِيَ فَكَيْفَ لَا تَكُونُ دَعَاوِيهِ دَعَاوِي
➖ كيْفَ يُسْتَدَلُّ عَلَيْكَ بِمَا هُوَ فِي وُجُودِهِ مُفْتَقِر
👈 همچنین در تتمه حتی یک بار هم صلوات بر محمد و اهل بیت طاهرینش ذکر نشده است.در حالیکه در اصل دعای عرفه این صلوات وجود دارد( ترابی،پژوهشی در ذیل دعای عرفه،میقات حج،ص54.)
🔅🔅🔅
از بهجت عارفان البته سخنی دیگر نیز نقل شده است که فرمود: « شخصی در مشهد گفت:روز عرفه مشغول خواندن آن قسمت الحاقی شدم که مرحوم سید بن طاووس [که بلند بالا هم بود] آمد و به بنده گفت: این بخش، از منشئات(= نوشته ها) خود من است» ( سید علی تهرانی،زمهر افروخته،ص86).
🔅🔅🔅
•┈┈••✾••┈┈•
@Age_of_water
هدایت شده از عصر آب
#یاد_داشت 3️⃣3️⃣
#حدیثی
📝📝 موضوع: لیلة الرغائب معروف به شب آرزوها
⏬⏬⏬
1. مفهوم شناسی:
«الرغائب» به معنای آرزو نیست.بلکه به معنای: بخشش فراوان است. نک: المغرب،ج1،ص335؛ الطراز الأول، ج2، ص: 71؛ تاج العروس،ج2،ص28.
〰️〰️
2. سند این دعا و عمل
2.1. شیعه: دو سند در کتب شیعه یافت شد. که هردو از علامه حلی منقول است.
2.1.1. اجازه علامه حلی به ابن زهره که این سلسله اسناد را علامه مجلسی آورده است ( بحار الانوار،ج95، ص: 395باب 25 ) .در این سند این عمل به رسول الله (صلی الله علیه و اله) نسبت داده شده است. علامه مجلسی و هاشم رسولی محلاتی در ارزیابی این سند آنرا طریقی عامی (=سنی) می داند. (مجلسی،زاد المعاد - مفتاح الجنان، ص: 43 ؛ مناجات الهيات حضرت أمير عليه السلام، مقدمه،ص34)
2.1.2. در این سند عمر بن شمر از جابر بن یزید جعفی است. و مستند به معصوم نیست .(علامه حلی،منهاج الصلاح، في إختصار المصباح،ص457).
+
2.2. عامه(=سنی) :
بسیاری از دانشوران عامی سند این نماز را از موضوعات می دانند. مثلا: ابی شامه الشافعی (665 ق) می نویسد:« این نماز در قرن چهارم جعل شده است و هیچ اصلی ندارد». ( ابی شامه الشافعی 665 ق الباعث علی انکار البدع و الحوادث، ص 146 ) همچنین نک: (عینی،عمده القاری،ج4،ص39؛ سخاوی، التحفه اللطيفه في تاريخ المدينه الشريفه،ج2،ص331.) .
〰️〰️
3. زمان جَعل و ساختن این نماز
3.1. شیعه.
اگر سند دوم علامه حلی را بپذیریم چنین نمازی در روزگار امام صادق علیه السلام بوده است. هرچند در تاییدش از ایشان مطلبی یافت نشد.
3.2. سنی.
ابو حامد محمد غزالى (505ق) : در ماه رجب همین نماز را ذکر کرده است و می گوید:«...لأن هذه الصلاة نقلها الآحاد، و لكني رأيت أهل القدس(بیت المقدس) بأجمعهم يواظبون عليها و لا يسمحون بتركها، ؛ این نماز مثل نماز تراویح نیست و لی دیدم مردم بیت المقدس بدان اهتمام دارند» (إحياء علوم الدين، ج2، ص: 366) .↪️
▫️ یاقوت حموی گزارشی میدهد از گفتگوی شخصی با نام «ابن الخشاب» که وقتی مادرش به او گفت چرا نماز لیله الرغائب نمی خوانید، گفت : چون چنین نمازی صحیح نیست .مادر این شخص قانع نشده و از او فتوای عالم آن شهر را طلب نمود.«ابن الخشاب» از عالمی با نام :« أبو الفضل محمد بن ناصر السلامي » راجع به نماز لیله الرغائب می پرسد و آن عالم می گوید :« ...وقل لها، أنا أسنّ منها، فإنها أحدثت في زمني وعصري، وقد مضت برهة، ولا أرى أحدا يصليها، وإنما وردت من الشام، وتداولها الناس حتى أجروها مجرى ما ورد من الصلوات المأثورة؛این نماز در روزگار من جَعل شده است.و از جمله نمازهای ماثوره فرضشده است.» (یاقوت حموی، معجم الادباء،ج4،ص1506).
💡 جالب است که وفات ناصر السلامی 505 قمری است که غزالی نیز در همین زمان از دنیا رفته . که می توان نتیجه گرفت این نماز را یا خود غزالی جعل کرده یا صوفیان روزگار وی چنین نمازی را به رسول الله (صلی الله علیه و اله) نسبت داده اند.
🔺 همچنین المهدي أحمد بن يحيى المرتضى از فقهاء زیدی نیز به جَعل این نماز در قرن پنجم اشاره کرده است. (شرح الأزهار ،ج1،ص397).
〰️〰️
4. حکم فقهی این نماز و دعا
4.1. شیعه:
🔅آیت الله تبریزی (رحمه الله): به قصد رَجاء ( = امید ثواب) اشکال ندارد. (تبریزی،صراط النجاة (،ج10،ص85).
🔅آیت الله فاضل لنکرانی (رحمه الله) : حکم استحباب نمی تواند داد،به قصد رجاء بخوانید. ( جامع المسائل،ج2،ص172).
4.2. سنی.
این نماز بدعت است،و جایز نیست. نمونه نک: (نووی،المجموع،ج4،ص56؛ابن عابدین،حاشية ردّ المحتار،ج2،ص27).
〰️〰️
5. کتاب اختصاصی این عمل
5.1. شیعه .
مرحوم آقا بزرگ تذکر میدهد فردی با نام : «محمد علي بن أبي طالب بن عبد الله الزاهدي الگيلاني الأصفهاني» کتابی با نام : «المواهب في ليلة الرغائب» نوشته است. ( الذریعه،ج23،ص242.) این کتاب نسخه خطی است. تلاش مختصری صورت گرفت اصل این کتاب را نیافتم.
5.2. سنی .
الف) ابی شامه،الباعث علی انکار البدع و الحوادث . 👈در فصلی به نقد این نماز پرداخته است.
ب) محمد وائل الحنبلی،مَنهل الراغب فی حال حدیث صلاة الرغائب.
ج) علی بن غانم المقدسي، ردع الراغب عن صلاة الرغائب. 👈این کتاب نسخه خطی است.
•┈┈••✾••┈┈•
@Age_of_water