💡 تصوف حلولی (صحو و سکر) ▫️عامّه مسلمانان و همچنین فقها و متکلّمان در باب این گونه اقوال ، مسامحه و اغماض نشان نمی دادند و کلام بایزید را که سُبْحانی ما أعْظَمَ شَأنی می گفت و قول حلاّج را که بانگ أنا الحق می زد ، دعاوی رعونت آمیز خوانده و به همین سبب ، در تکفیر آن ها تردید نمی کردند . آن چه گاهی خشم و نفرت فقها و اهل ظاهر را نسبت به بایزید بر می انگیخت ، مربوط به همین حال سکر و غلبه این حالت بر وی بود . ▪️عمده مشکل صوفیه را می توان از ناحیه صوفیان سکر دانست . هر چند سخنان شطح آمیز ، پیش از بایزید ، از ابراهیم ادهم و رابعه عدویه نیز نقل شده است ، امّا شطحیات صوفیانه در کلام بایزید ، رنگی بسیار تند یافت چنان که حتّی سخنان حلاّج و شبلی هم تندتر و بی پرواتر از کلمات وی نبود . با وجود آن که حلاّج ، جانش را تقریباً بر سر همین شطحیات خویش نهاد ، امّا به هر حال شطحیات صوفیانه با نام بایزید ، پیوند و ارتباطی خاصّ یافته است . ▫️ سخنان بایزید به گونه ای بود که حتی شیخی صوفی به نام ابن سالم بصری ، آن را متضمّن کفر و در ردیف دعاوی فرعون یا بدتر از آن تلقّی نمود . شطحیاتِ گستاخانه بایزید بعد ها برای کسانی از صوفیه که تندروی و بی پروایی او را فاقد بودند ، اسباب دردسرشد ، و ناچار در تأویل آن ها سعی وافری نمودند ، و حتّی جنید به تأویل بعضی از آن ها پرداخت تا صوفیه را از تهمت های گران برهاند . حلاّج ( م ۳۰۹ ق ) نیز در شمار صوفیان سکر محسوب می شود . وی نخست از شاگردان جنید بود ، امّا در پِی مجادله ای که در موضوع صحو و سکر با جنید داشت ، سرانجام جنید به او گفت : ▫️ به زودی تو را بر سر چوب آویزان می کنند . از این رو ، حلاّج از جنید جدا شد و ارتباطش با صوفیه بغداد قطع شد . به نظر می رسد که اجتناب صوفیه بغداد از ارتباط با حلاّج ، برای عدم گرفتاری و جلو گیری از عواقب سخنانی بود که حلاّج ، بی پرده بیان می کرد . در جریان محاکمه حلاّج ، حتّی صوفیه بغداد و یاران جنید نیز نسبت به وی ، علاقه ای نشان ندادند ، به طوری که وقتی نظر ابومحمّد جریری ، یکی از مشایخِ صوفیه صحو را درباره حلاّج پرسیدند ، پاسخ داد : حلاّج ، کافر است ، و باید او را کشت . در آخرین محاکمه حلاّج ، از میان صوفیان بغداد فقط ابن عطاء آدمی ، مشهور به ابوالعبّاس ، نسبت به وی هم دردی نشان داد . خواجه عبداللّه انصاری ( م۴۱۸ ق ) معروف به 《 شیخ الاسلام 》 در 《 طبقات الصّوفیة 》 می نویسد : ▫️نظر مشایخ صوفیه در مورد حلاّج مختلف است . بیشتر ایشان ، وی را رد می کردند مگر سه نفر از ایشان : ابوالعبّاس عطا ، شیخ ابوعبداللّه خفیف و شیخ ابوالقاسم نصرآبادی . #تصوف #سکر #صحو #مستی #شراب #بایزید #حلاج #جنید @BotShenasi