#بخش_عمومی: #برابری، #کارایی و نظریۀ #عدالت؛ تحلیل اقتصادی حوادث و بلایای طبیعی

کتاب #عدالت نوشتۀ #مایکل_سندل توسط سه نفر و سه انتشارات مختلف به زبان فارسی ترجمه شده است که به نظر من این ترجمه از دیگر ترجمه‌ها گویاتر و روان‌تر است: ترجمۀ افشین خاکباز انتشارات فرهنگ نشر نو 🆔 @DrSaeedi

✨ ریاضی‌سازی اقتصاد و مهندسی معکوس عدالت ✨ [بخش دوم] 💢 اقتصاد انسانی؛ اقتصاد ریاضی 🔷 اعتراف معاون اول رئیس‌جمهور در #خوزستان (۲مرداد۱۴۰۰) کارم را آسان کرد. آنجا که گفت: «این خیلی بد است که من امروز اینجا به‌عنوان آدمی که همه عمرم را در این توسعه گذاشتم، بگویم توسعه‌ای که ما اجرا کردیم متأسفانه عوارضش این‌چنین نشان داده می‌شود». این صریح‌ترین سخن در اجرای طرح‌های توسعه غیربومی و در نگاه کلان‌تر به‌کارگیری اقتصاد ریاضی-مکانیکی و غیراجتماعی- انسانی است. موجب می‌شود پُرآب‌ترین استان کشور در تشنگی مفرط قرار گیرد و نفت‌خیزترین، جزو طبقاتی‌ترین استان‌ها با بیشترین مشکل حاشیه‌نشینی گردد و #عدالت دچار چالش اساسی شود. توسعه غیربومی با #اقتصاد_ریاضی در ایران پس از انقلاب همزاد هم‌اند. در سه دوره به غلبه هژمونیک در سیاست‌ها و هم نظام آموزشی رسیده است: دوره اول؛ نسل اول این نحله: سال‌های ابتدایی دهه ۶۰ با تأسیس رشته‌ی «مهندسی سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی» در دانشگاه صنعتی اصفهان شروع شد! دوره دوم؛ نسل دوم با تأسیس موسسه نیاوران از فارغ‌التحصیلان نسل اول شکل گرفت. دوره سوم؛ نسل سوم، از ابتدای دهه ۸۰ تاکنون با تأسیس دانشکده مدیریت و اقتصاد در دانشگاه فنی(شریف) ادامه یافت. دکتر روغنی زنجانی- مؤسس اولیه و رئیس وقت سازمان برنامه‌وبودجه- انگیزه را دو هدف عمده می‌شمارد: 1️⃣ ایجاد نهادی که بتواند نیازهای برنامه‌ریزی استراتژیک کشور را پاسخ دهد 2️⃣ تربیت کادر برای سازمان برنامه و دیگر دستگاه‌های ستادی کشور 🔶 پس اگر تئوری‌های اینان در دولت‌های متبوع -که اغلبی بودند- پیگیری شود و فارغ‌التحصیلان این مکتب، مناصب و مشاورت‌ها و زعامت‌های دانشگاهی را بر عهده گیرند، جای تعجب نیست. آدم‌های سیاسی با شعارها و جناح‌های ظاهراً متفاوت، همه سلول‌های مستأجری بودند و تربیت‌یافتگان این مکتب جدید نرون‌های عصبی با عمر طولانی در مناصب علمی، پژوهشی، تصمیم‌سازی،کارشناسی، و حتی مناصب رسمی (مشاورت، معاونت، وزارت) باقی بوده‌اند و همان درک و طرح خود را به مغز ج.ا مخابره می‌کرده‌اند. 🔶 مشکل عمده این اقتصاد، ریاضی کردن و مکانیکی دیدن محیط اقتصادی و فراغت از جهات علوم اجتماعی و انسانی است. طرح درس رشته‌های اقتصاد در ایران به‌طورمعمول در کمیته تخصصی اقتصاد و بازرگانی گروه علوم انسانی شورای برنامه‌ریزی آموزش عالی تصویب می‌شد؛ اما آن افراد با ارتباطات خاص با رئیس‌جمهور وقت و از طریق شورای انقلاب فرهنگی توانستند رشته‌ای بنام «مهندسی سیستم‌های اقتصادی-اجتماعی»(!) آن‌هم در «گروه فنی- مهندسی»(!) تصویب کنند. این‌گونه با زیرکی، متخصصان #علوم_انسانی را دور زده و اقتصاد را منهای دروس علوم اجتماعی، تاریخ، جامعه‌شناسی و سایر علوم انسانی متولد کردند. حتی جذب دانشجو از رشته‌های فنی در اولویت قرار گرفت. اول در #دانشگاه_صنعتی_اصفهان و آخر در #دانشگاه_شریف رونق مضاعف گرفت. این روند نه‌فقط موجب خواری بیشتر علوم انسانی شد که عملاً پیاده کردن ایده‌های پیش‌ساخته‌ی جهانی را باعث شد. اقتصاد با تشبّه به علوم طبیعی مدرن، شبیه فیزیک و مکانیک مدرن جلوه کرد و فارغ از حقوق و تاریخ و فرهنگ و جغرافیا شد. 🔶 دکتر نیلی فارغ‌التحصیل نسل اول این مکتب (از دانشگاه صنعتی اصفهان) با کارشناسی مهندسی بود که بعداً اقتصاددان بزرگ این نحله شد و صراحتاً گفت: «ما سعی می‌کنیم به‌جای پرداختن به حاشیه‌ها [بخوانید: جهات علوم انسانی اقتصاد و نزاع‌های مسلکی] به آنچه درواقع بدنه اصلی علم اقتصاد را در این حوزه‌های اصلی تشکیل می‌دهد، بپردازیم». ⬇️⬇️⬇️⬇️ ☑️ @m_ghanbarian

#عدالت به مثابۀ روش امروز در بارۀ‌ این مقاله با هم بحث خواهم کرد

عن ابی عبدالله علیه السلام: ان اشد الناس حسرة یوم القیامة، من وصف عدلاً ثم عمل بغیره امام صادق علیه السلام: حسرت‌خورنده‌ترین فرد در روز قیامت کسی است که عدالت را توصیف کرده اما خلاف آن عمل کرده باشد! وسائل الشیعه، کتاب جهاد النفس، باب ۳۸ این روایت را که دیدم مو بر تنم سیخ شد! از #عدالت زیاد دم زده‌ام و نوشته‌ام و بیم آن را دارم که مشمول این حدیث قرار بگیرم. در این شبهای مبارک عذر تقصیر دارم و از همه التماس دعا... 🆔 @DrSaeedi

با طرح شعار سال در چند روز اخیر، مباحثه داغی میان دوستان حزب‌اللهی شکل گرفته است که چند نکته‌ای به نظرم می‌رسد: ۱. دعوای خلق نقدینگی و رابطه آن با تورم، انحرافی است، اثر چندانی نه بر #مهار_تورم دارد و نه بر #رشد_تولید! اولا صرف نظر از خوب یا بد بودن خلق نقدینگی، در حال حاضر دولت کمترین میزان خلق نقدینگی را دارد و کاهش بیشتر آن در کوتاه‌مدت و حتی میان‌مدت اساسا ممکن نیست و بنا به مصالحی بالاتر، محدود کردن آن مطلوب هم نیست. ثانیا آن‌چه از آمار بر می‌آید، نوسانات نرخ رشد نقدینگی توضیح‌دهندگی کافی برای نرخ تورم را ندارد. در سه دهه اخیر، نرخ رشد نقدینگی تقریبا بین ۲۰ تا ۳۰ درصد سالانه بوده اما تورم ببین ۹ تا ۴۰ درصد نوسان داشته و این یعنی عوامل غیرپولی، اثرگذاری معنادارتری بر نرخ تورم داشته‌اند! و ثالثا همه اینها در وضعیتی است که چه در نرخ رشد بالای نقدینگی و چه در نرخ پایین آن، چه در نرخ بالای تورم و چه در پایین آن، رشد تولید بسیار پایین بوده است! پس عامل رشد و #جهش_تولید را هم باید خارج از متغیرهای پولی جستجو کرد. ۲. حضرت آقا فرمودند مهار تورم از طریق رشد تولید میسر است، همانگونه که پارسال، دانش‌بنیانی را با اشتغال‌آفرینی توامان دانستند. این را بگذارید کنار #مردم_محوری و #عدالت_بنیانی تا منظومه فکری ایشان حول مفهوم محوری #اقتصاد_مقاومتی و #استحکام_ساخت_درونی_نظام تکمیل شود. همه این مولفه‌ها، #غیرپولی است و در همه آنها، تفاوتهای آشکاری با رویکردهای متعارف اقتصادی وجود دارد. در اقتصاد متعارف لیبرالیستی، دانش‌بنیانی با اشتغالزایی جمع‌ناپذیر است و رشد تولید (به #شیوه_انبوه مدنظر آنها) با مردم‌محوری و عدالت‌بنیانی در تعارض است و قس علی هذا! ۳. #اقتصاد_پولی میدان بازی ما در #اقتصاد_اسلامی نیست، اگرچه نظریات محکمی در نفی ربا و بازار پول و طلا داریم! به نظر بنده که از #شهید_صدر الهام گرفته‌ام، نقطه شروع ما در #اقتصاد_اسلامی، مسأله #توزیع_اولیه #منابع_طبیعی یا خدادادی ثروت است. بدون توزیع عادلانه این ثروت‌ها، رشد تولید و مهار تورم هیچ دردی از مردم یعنی ولی‌نعمتان انقلاب اسلامی، دوا نمی‌شود. رشد تولیدی که جیب سرمایه‌داران را پر کند و کنترل تورمی که سفره طبقه متوسط و ضعیف را تنگ‌تر کند، قطعا مورد نظر حضرت آقا نیست! ۴. #توزیع_اولیه ثروت‌های خدادادی یا همان #انفال یعنی حذف انحصارات دولتی و خصوصی بر این منابع و اینجا حوزه کوچک‌سازی دولت است، به شما آدرس غلط ندهند! #توزیع_اولیه انفال یعنی گسترش #مالکیت در میان توده‌های مردم و این یعنی افزایش انگیزه برای تولید و اشتغال توسط #آحاد_مردم و این یعنی مردم‌‌محوری به معنای واقعی کلمه، و این یعنی تزریق #عدالت در بنیانهای نظام اقتصادی. #توزیع_اولیه انفال یعنی جهت‌دهی دانش و فناوری و پژوهشهای کاربردی به سمت بهینه‌سازی #تولید_خردمقیاس نه تزریق و ترویج فناوریهای انباشتی تکاثری سرمایه‌داری! #توزیع_اولیه یعنی احیای ثروت‌ها و عمران زمین‌ها، یعنی رفع انحصار از زمین، آب و انرژی و این یعنی معنای حقیقی #آزادسازی. ۵. در #توزیع_اولیه، ابتکار عمل در دست اقتصاد اسلامی است، نظریه و مدل و راهبرد و سیاست فراوان داریم، به جای هدردادن نیرو و توان اندک رو به تزاید اقتصاددانان اسلامی در مسایل انحرافی کم‌بازده، روی این حوزه اساسی و مغفول‌مانده باید کار کنیم. والسلام علی من اتبع الهدی علی سعیدی ۱۰ فروردین ۱۴۰۲ 🆔 @DrSaeedi

مصداق مهم #عدالت، رفع نابرابری است اما گستره وسیع عدالت از ذهن و قلب و عقیده و قضاوت‌های شخصی شروع می‌شود و به #مبارزه_با_استکبار برای عدالت بین‌المللی کشیده میشود که متأسفانه برخی‌ها با شعار عدالت‌طلبی، مبارزه با ظالمان جهانی را مصداق عدالت‌خواهی نمی‌دانند. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی، ۱۴۰۲.۰۱.۲۹ 🆔 @DrSaeedi

📣 نظریه «بازار»، ضد عدالت است 🔸 #بازار مفهومی است که اتفاقا اگر مطلق انگاشته شود، و به عنوان محور یک علم [یا دانش] Market Theory در نظر گرفته شود، ضد #عدالت است و اصلا آمده است که عدالت نباشد و فضایی را به نفع اغنیاء و مستکبرین ایجاد کند. اصلاً این کمک به طاغوت است. اما طوری مطرح می‌شود که درواقع عدالت همین است. 🔸 البته این نگاه تزویری در ادبیات غرب خیلی فراوان است. وقتی می‌گوید #آزادی، منظورش #دیکتاتوری است. یعنی مفاهیم را در معنای مخالف خودش به کار می‌گیرد. 🔸 وجه تمایزی که به لحاظ نظری می‌خواهم به آن اشاره کنم این است که اصلاً عدالت علم #منزلت_شناسی است. یعنی وقتی وارد حوزه اندیشه می‌شود به دنبال کشف منزلت‌‌ها، مواضع، جایگاه‌ها و کشف مواضع منطقی برای تحلیل و نشان دادن راه برای رفتن و تحقق و اقامه عدالت است. 🔸 بر همین اساس یکی از ویژگی‌هایی که عدالت اسلامی یا عدالت ولایی دارد، جنس «اقامه» است. یعنی علمی از جنس اقامه و در این علم خیلی فاصله‌ای بین نظر و عمل نیست. یعنی شما وقتی دارید تئوری‌پردازی می‌کنید، تئوری‌پردازی شما معطوف به عینیت است. 🔸 حالا این مفهوم «بازار» در تفکر غرب به همه چیز تعمیم داده شده است و دیگر برای همه چیز بازار تعریف می‌کنند. تئوری مارکتینگ را مطرح می‌کنند و نعوذبالله حتی اگر به آنها اجازه دهید برای پیامبران هم تئوری بازار قرار می‌دهند. 🔗متن کامل: https://tn.ai/2607777 🔗فیلم: https://tn.ai/2595573 🆔 @DrSaeedi

🖋 پیشرفت به #روش_عادلانه 🔅 وَٱقصِدۡ فِي مَشيِكَ (از حکمت‌های لقمان به پسرش) در راه‌رفتن، اعتدال را رعایت کن. سوره مبارکه لقمان آیه ۱۹ 🔅 أَفَمَنْ يَمْشِي مُكِبًّا عَلَىٰ وَجْهِهِ أَهْدَىٰ أَمَّنْ يَمْشِي سَوِيًّا عَلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ آیا کسی که به رو افتاده حرکت می‌کند به هدایت نزدیکتر است یا کسی که راست‌قامت در صراط مستقیم گام برمی‌دارد؟! سورۀ مبارکه ملک آیۀ ۲۲ 🔅 وَعَلَى اللَّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ وَمِنْهَا جَائِرٌ ۚ وَلَوْ شَاءَ لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ ارائۀ راه راست فقط بر عهدۀ خداست، برخی از راه ها کژ و منحرف است، اگر می‌خواست همۀ شما را هدایت می کرد. سورۀ مبارکه نحل آیه ۹ 🔹 پیشرفت اسلامی یعنی حرکت در مسیر حق به #روش_عادلانه. با استفاده از روش‌های غیراسلامی و نامشروع و ناعادلانه و بشری نمیتوان به پیشرفت اسلامی دست یافت و این همان نکته‌ای است که غفلت از آن باعث شده است عده‌ای گمان کنند که صرفا با تکیه بر علوم انسانی و اجتماعی مدرن که شالوده آن بر کفر و استکبار و نفی دین و معنویت قرار گرفته میتوان جامعه اسلامی را به حرکت در مسیر حق واداشت. 🔹 دعوای امروز کشور، دعوای فکری و اندیشه‌ای است بین دو طیف که یکی آنچه از غرب آمده را تحت لوای «علم» بدون حلاجی و نقادی می‌پذیرد و جامعه اسلامی و ولایت اسلامی را تحت فشار قرار می‌دهد که خود را با حدود و مناسک توصیه شده این علوم تنظیم کنند و دیگری از موضع استقلال فکری و با حفظ اصول و چارچوبهای کلان فکری و فرهنگی و اسلامی در تلاش است روشی مبتکرانه و نوآورانه و متفاوت از جریان رایج در دنیای غرب طراحی و اجرا کند. 🔹 زمانی علوم انسانی و اجتماعی به معنای واقعی کلمه اسلامی می‌شود که عدالت در معنای اسلامی آن به روش تحلیل و طراحی تبدیل شود و متفکران و صاحبنظران و کارشناسان و مسئولان کشور مسایل را به #روش_عادلانه ادراک کرده و برای حل آنها از روشهای عادلانه اسلامی و‌ مشروع استفاده کنند. 🟢 مثال سیاستی: اگر عدالت به معنای دادن حق هر ذی‌حقی باشد، در حل مسأله انرژی و سوخت به روش عادلانه باید به این سوالات پاسخ داد که مالکیت منابع اصلی انرژی یعنی نفت و گاز متعلق به چه کسانی است؟ چه کسانی #حق دسترسی، استخراج، مدیریت، انتقال و بهره‌برداری از آن را دارند؟ اگر مالکیت نفت و گاز متعلق به تمام مردم باشد، فرآورده‌های نفتی نیز متعلق به تمام مردم است و شرکتهای نفت و‌ پالایش و توزیع صرفا باید حق‌العمل یا کارمزد خود را دریافت کنند بدون آنکه در سود یا زبان ناشی از تبدیل نفت به فرآورده نفعی ببرند و از آنجا که کارمزد عادلانه نمی‌تواند درصدی باشد، قیمت نهایی فرآورده‌های نفتی باید صرفا برابر با هزینه فرآوری آنها باشد و لذا قیمت نفت خام آن هم به دلاری نمی‌تواند در آن لحاظ شود که اگر بشود به حقوق عامه مردم تعرض شده و این خلاف #عدالت است. 🆔 @DrSaeedi

‏پیروز اصلی انتخابات ‎#نظام_اسلامی است. به رییس جمهور جدید #دکتر_پزشکیان تبریک عرض میکنم و آرزوی توفیق خدمتگزاری به مردم مستضعف و اجرای ‎#عدالت علوی را از درگاه خداوند متعال برای ایشان دارم. 🆔 @DrSaeedi