#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #طرق_احراز_سیره_عصر_معصومین علیهم السلام #طریق ۲ 🖋طریق ۲: تحلیل وجدانی این طریق، همان طریقی است که در مبحث طرق احراز سیره معاصر، گذشت و از آن جایی که یک طریق وجدانی است و معاصرت و عدم معاصرت، در آن دخیل نیست، در این بحث نیز، کارآیی دارد. خلاصه این طریق، آن است که گاهی فقیه، مساله ای را بر وجدان و ارتکاز خویش، عرضه می کند و می ببیند که موقف معینی، متعین است و این تعین، در وجدان او، به اندازه بسیار زیادی واضح است. حال اگر ریشه آن، خصوصیات متغیر بر اساس اختلاف احوال و اشخاص و زمان ها و فرهنگ ها و... نباشد، در این صورت، ممکن است برای فقیه، اطمینان و یا حتی قطع حاصل شود که این سیره، سیره جمیع عقلاء است. ✅ نکته: صحت این طریق، دو شرط دارد: 1. مساله عام البلوی باشد. 2. مانعی از تحقق این سیره در زمان ائمه اطهار علیهم السلام، وجود نداشته باشد؛ مانند آن که حکومت های جور آن زمان، مخالف وقوع آن نباشند. 🔅 این طریق، در فرض حصول قطع، حجیت دارد. ولی در فرض حصول اطمینان، به این شرط حجیت دارد که حجیت اطمینان را از باب سیره عقلائیه ندانیم، زیرا در این صورت، اشکال استحاله دور پیش می آید. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #طرق_احراز_سیره_عصر_معصومین علیهم السلام #طریق ۳ 🖋طریق ۳: ضرورت و حاجت این طریق، همان طریقی است که در مبحث طرق احراز سیره معاصر، گذشت و از آن جایی که به گونه ای است که معاصرت و عدم معاصرت، در آن دخیل نیست، در این بحث نیز، کارآیی دارد. خلاصه این طریق، آن است که گاهی فقیه، مساله ای را بررسی می کند و می بیند که در آن مساله، چاره ای نیست غیر از این که سیره خاصی در آن، اتخاذ شود؛ یعنی در تعاملات اجتماعی، به دلیل وجود ضرورت و حاجت، سیره جمیع عقلاء، منحصر در همین سیره است. روشن است که در این گونه موارد، سیره جمیع عقلاء در زمان معصومین علیهم السلام نیز، احراز خواهد شد، زیرا در غیر این صورت، در عصر معصومین علیهم السلام نیز، اختلال نظام پیش می آمده است. مثال این مورد، قاعده ید است، زیرا در هر زمانی، بدون پذیرش این قانون، اختلال نظام و هرج و مرج می شود. 🔅اشکال: با تمسک به این استدلالی که ذکر شد، هیچ نیازی به احراز و توسیط سیره نیست، زیرا با همان بیان، می توان به صورت مستقیم، حکم شرعی را استنباط کرد. به عنوان مثال، در مورد قاعده ید، بدون لزوم احراز و توسیط سیره، می توان حکم کرد که شارع مقدس، ید را اماره بر ملکیت قرار داده است، زیرا در غیر این صورت، محذور اختلال نظام پیش می آید. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #طرق_احراز_سیره_عصر_معصومین علیهم السلام #طریق ۴ 🖋طریق ۴: نقل تاریخی یکی از راه های اثبات سیره های عقلائیه عصر معصومین علیهم السلام، مراجعه به تاریخ است. به عنوان مثال، وقتی به تاریخ مراجعه می کنیم، می بینیم که سیره عقلائیه در عصر معصومین علیهم السلام، این بوده است که هر کسی معدنی را (اعم از عقیق و نمک و ...) استخراج می کرد، خود او مالک آن می شد و عقلاء، ملکیت او را می پذیرفتند. البته شرط احراز سیره عقلائیه از این طریق، یکی از امور ذیل است: 1. نقل های تاریخی، آن قدر متعدد باشد که موجب حصول قطع یا اطمینان شود. 2. قرائن و شواهدی بر صدق نقل های تاریخی وجود داشته باشد. 3. نقل تاریخی دارای شرایط حجیت، باشد؛ مانند آن که ناقل، شخص ثقه ای باشد و خبر او نیز حسی یا محتمل الحس باشد. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #طرق_احراز_سیره_عصر_معصومین علیهم السلام #طریق ۵ 🖋طریق ۵: استکشاف به واسطه سیره معاصر یکی از راه های اثبات سیره های عقلائیه عصر معصومین (علیهم السلام)، آن است که در قرن معاصر، سیره عقلائیه بالفعلی وجود داشته باشد که موضوع آن به اندازه ای عام البلوی باشد که شانیت عام بون در همه زمان ها را داشته باشد. در این فرض، می توان بر اساس حساب احتمالات، به قطع یا اطمینان رسید که این سیره، در عصر معصومین (علیهم السلام) نیز، وجود داشته است. ✅ نکته: شرط احراز سیره عقلائیه از این طریق، آن است که فقیه، تاریخ را از قرن معاصر تا عصر ائمه اطهار (علیهم السلام)، به دقت بررسی نماید و در نقل های تاریخی، نقلی که دال بر تغییر تدریجی یا دفعی این سیره باشد، وجود نداشته باشد. زیرا در این فرض، بر اساس قاعده «لو کان لبان»، اگر تغییر دفعی یا تدریجی چنین سیره عام البلوایی، اتفاق افتاده باشد، حتما مورخین، آن را نقل خواهند کرد، و از آن جایی که هیچکدام از مورخین، چنین تغییری را نقل نکرده اند، پس حتما تغییری نبوده است. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #طرق_احراز_سیره_عصر_معصومین علیهم السلام #طریق ۶ 🖋طریق ۶: عدم تحقق تبدیل برای سیره این طریق، در مواردی قابل تمسک است که بدیل و جایگزینی برای سیره وجود داشته باشد که رابطه بین سیره و بدیل آن، مانعه الخلو باشد، یعنی حتما و ضرورتا، یکی از آن دو باید وجود داشته باشند. هم چنین، شرط دیگر تمسک به این طریق، آن است که بدیل سیره، به اندازه ای ظاهر و مهم باشد که در صورت تحقق، اثر و خبر آن، عادتا به ما می رسد. در این فرض، می توان به قطع یا اطمینان رسید که چنین سیره ای، اگر در زمان معصومین علیهم السلام، محقق و جاری نبود، طبق فرض، حتما بدیل آن، جریان می یافت و خبر جریان آن نیز طبق فرض، به ما می رسید. ولی با بررسی تاریخ، می بینیم که چنین خبری به ما نرسیده است. در نتیجه، خود سیره، در عصر معصومین علیهم السلام، جریان داشته است و نه بدیل آن. از بهترین مثال های این فرض، سیره عقلائیه در زمینه عمل به ظواهر الفاظ است. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #طرق_احراز_عدم_ردع #طریق ۱ 🖋طریق ۱: عدم وصول این طریق، در مواردی قابل تمسک است که سیره، عام البلوی باشد. 🔅 تقریب ۱ استدلال: با توجه به لزوم رعایت تناسب میان رادع و مردوع، همیشه باید حجم و مقدار و عمق ردع، متناسب با اهمیت و مقدار رسوخ و وسعت سیره باشد. به عنوان مثال، هر گاه معصوم علیه السلام بخواهد از یک عمل شخصی که یک مکلف انجام داده است، و این عمل، بر خلاف موازین است، ردع نماید، کافی است تنها یک بار تذکر دهد و ممکن است این تذکر، به دست ما (که بیش از هزار سال با عصر معصومین علیهم السلام فاصله داریم) نرسیده باشد. اما اگر اگر معصوم علیه السلام بخواهد از یک سیره عام البلوی ردع نماید، حتما آن قدر تذکرات متعدد و متمرکز می دهد تا آن را ریشه کن نماید و در نتیجه تکرار تذکرات، بلبله و تذبدب خاصی پدید می آید؛ زیرا در میان مکلفین آشوب و همهمه می شود، و مراجعات آن ها به معصوم علیه السلام، برای اطمینان خاطر، کثرت خواهد یافت. در این فرض، بر اساس حساب احتمالات، بسیار بعید و بلکه عادتا محال است که هیچ کدام از این وقایع، به دست ما نرسیده باشد. ✅ نکته: این تقریب، یک پیش فرض دارد و آن این است که بر فرض قوت و عام البلوی بودن سیره، معصوم علیه السلام وظیفه دارد با تکرار تذکرات، آن را ریشه کن نماید؛ در حالی که می دانیم این پیش فرض، یکی از احتمالات در این مساله است. احتمال دیگر آن است که چنین چیزی، واجب نباشد و هر مقدار که سیره عام البلوی و راسخ باشد، معصوم علیه السلام می تواند به یک ردع، اکتفا نماید. 🔹 روشن است که اگر احتمال دوم را بپذیریم، استدلال تمام نیست، زیرا ممکن است معصوم علیه السلام، به یک تذکر، اکتفا نموده باشد و آن هم به دست ما نرسیده باشد. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #طرق_احراز_عدم_ردع #طریق ۱ 🖋طریق ۱: عدم وصول این طریق، در مواردی قابل تمسک است که سیره، عام البلوی باشد. 🔅 تقریب ۲ استدلال: چنان چه گذشت، اگر مبنای فقیه این باشد که معصوم علیه السلام، در برابر سیره های راسخه ای که بر خلاف موازین است، وظیفه ی تکرار ردع ندارد و می تواند به صرف ردع واحد، اکتفا نماید، در این صورت لازم است تقریب جدیدی از استدلال تنظیم شود، که عبارت است از: اگر چه امام علیه السلام، به ردع واحد اکتفاء نموده است، اما از آن جایی که طبق فرض، سیره مذکور، عام البلوی و شدید الرسوخ است، لذا به محض صدور ردع واحد، بلبله و آشوبی در ذهن مکلفین، ایجاد می شود و در نتیجه، سوالات متعددی از سوی آن ها، پرسیده می شود تا اطمینان خاطر و استیثاق ایجاد شود. 🔅 نتیجه: طبق قاعده «لو کان لبان»، اگر چنین وقایعی اتفاق افتاده بود، حتما در تاریخ، برخی از آن ها نقل می شد و از آن جایی که هیچکدام نقل نشده است، نتیجه می گیریم که از اساس، هیچ ردعی از جانب معصوم علیه السلام، صورت نگرفته است. ✅ اشکال: این تقریب، یک پیش فرض دارد و آن این است که حتی در صورت صدور ردع واحد، بلبله و آشوب، در ذهن مخاطبین ایجاد خواهد شد و در نتیجه کثرت سوال صورت خواهد گرفت؛ در حالی که این پیش فرض، ممنوع است. 🔹 بیان ذلک: طبق قاعده «اذا جاء الاستدلال، بطل الاستدلال»، کافی است احتمالاتی در مساله وارد شود تا قطعیت وقوع بلبله و آشوب و کثرت سوال، نفی گردد. 📌احتمال ۱: از کجا معلوم است که مخاطبین ردع، آن را با جان و دل نپذیرفته اند. به خصوص با توجه به این که به احتمال زیاد، مخاطبین ردع، حلقه اول اصحاب معصومین علیهم السلام هستند، چنان چه بسیاری از فرمایشات ایشان، به امثال زراره و محمد بن مسلم و ... القا شده است. در حالی که می دانیم حلقه اول اصحاب ائمه اطهار علیهم السلام، بسیار متعبد و ولایت پذیر بودند و بلافاصله، سایر شیعیان را نیز قانع و مجاب می کردند. بنابراین، در بسیاری از مواقع، اساسا انگیزه مراجعه و پرسش و سوال مجدد، وجود نداشته است. پس این که مستدل، با قاطعیت، ادعای وقوع بلبله و آشوب و کثرت سوال می نماید، ادعایی بدون دلیل است. 📌 احتمال ۲: بر فرض که انگیزه مراجعه و سوال مجدد وجود داشته باشد، اساسا شیعیان، در بسیاری از مواقع، دسترسی آسانی به ائمه اطهار علیهم السلام، نداشتند و لذا معمولا طبق دستور خود ایشان، به ثقات و راویان ثقه، اعتماد می کردند و به دنبال مراجعه مستقیم به خود حضرات آل الله علیهم السلام، نبودند، زیرا معمولا امکان این کار را نداشتند. 🔆 نتیجه نهایی: اگر چه احتمال این که در برخی مواقع، نسبت به برخی موضوعات، گاهی بلبله و آشوب و کثرت سوال واقع شده باشد، وجود دارد؛ ولی چنان چه می دانیم، به صرف اینکه احتمال دارد»، نمی توان قاعده کلیه ای را استنتاج نمود و نتیجه گرفت. بنابراین، این استدلال، تمام نیست. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #طرق_احراز_عدم_ردع #طریق ۲ 🖋طریق ۲: عدم بدیل برای سیره این طریق، در مواردی قابل تمسک است که سیره، بر امری مستقر باشد که ضروری باشد و انتظام امور اجتماعی، بدون آن یا بدیل آن، امکان نداشته باشد. روشن است که در چنین فرضی، اگر شارع مقدس از آن ردع نماید، بدیل آن مستقر خواهد شد. ✅ مثال این فرض، عمل به ظواهر الفاظ است، زیرا تفاهم و گفتگوی بشر، اگر بر اساس ظواهر الفاظ نباشد، باید حتما جایگزینی داشته باشد و لذا اگر شارع از آن ردع کند، عقلاء، جایگزین و بدیلی برای آن خواهند یافت. 🔅 نتیجه: بر اساس قاعده «لو کان لبان»، هر گاه آثار و اخبار بدیل چنین سیره هایی، به ما نرسیده باشد، معلوم می شود که خود آن سیره، رواج داشته است و ردعی هم از آن نشده است. 🔅نکته: با توجه به این که در مباحث گذشته، این طریق برای استکشاف خود سیره نیز ذکر شد، معلوم می شود که این طریق، هم برای احراز خود سیره و هم برای احراز عدم ردع از سیره، کاربرد دارد. از جمله اصولیونی که به این طریق تصریح کرده اند، محقق خراسانی در «کفایه الاصول» و مرحوم مظفر در «اصول الفقه» است. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه ۵۰ #تنقیح_مناط ۵ #طرق_استکشاف_مناط #طریق ۴ و ۵ و ۶ 🖋 طرق دیگری نیز جهت استکشاف مناط، ذکر شده است، و این طرق، فقط در صورتی حجیت دارند که موجب قطع یا اطمینان گردند. برخی از این طرق، عبارت است از: ✅ طریق چهارم: اجماع. 🔅 بررسی و نقد: بر اساس مبانی مکتب اهل بیت علیهم السلام، اجماع، به عنوان دلیل مستقل، اعتباری ندارد و فقط در صورتی حجت است که کاشف از جعل شارع باشد، بنابراین، فقط در صورتی این طریق به کار می آید که به صورت قطعی یا اطمینانی، کاشفیت داشته باشد. ✅ طریق پنجم: ارتکاز متشرعه. 🔅 بررسی و نقد: اگر فقیه، از این طریق، به قطع یا اطمینان برسد که چیزی، علت حکم است، شکی در حجیت آن نیست. ✅ طریق ششم: دوران. منظور این است که حکم، از حیث وجود و عدم، دائر مدار یک وصف باشد؛ مانند دوران تحریم خمر و اسکار. 🔅 بررسی و نقد: صرف دوران مذکور، دلالت بر علت تامه بودن نمی کند، زیرا ممکن است علت ما قصه حکم باشد. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #طرق_احراز_عدم_ردع #طریق ۱ 💠 طریق ۱: عدم وصول. ✅ تقریب ۱ استدلال. 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #طرق_احراز_عدم_ردع #طریق ۱ 💠 طریق ۱: عدم وصول. ✅ تقریب ۲ استدلال. 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #طرق_احراز_عدم_ردع #طریق ۲ 💠 طریق ۲: عدم بدیل برای سیره. ✅ جریان طرق مذکور در سیره های مستحدثه. 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945