⭕️اندر مصائب شکل‌گیری منسکی دیگر؛ این بار #ایام_مسلمیه | بخش اول 🗓وقتی مریدان شاه صفی الدین اردبیلی برای به دست آوردن قدرت می‌جنگیدند، استفاده از یک عقیده مذهبی هم‌چون یک کنش‌یار (کاتالیست) برای آنان عمل کرد. ترک‌های قزلباش که علیه آق‌قویونلوها می‌جنگیدند، شیعه امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب بودند و استفاده از قطبیّت علی (ع) مستمسکی بود برای به‌خط‌کردن سربازانی که در مسلک صوفی‌گری طیّ طریق می‌کردند. ⚜این مبارزات به سرکردگی اسماعیل که توانست اردبیل و تبریز را به تصرف درآورد و در مدت کوتاهی ایران را به صورت یک‌پارچه ذیل حکومت خود گنجاند. و مذهب رسمی ایران پس از آن #تشیع شد. ⏺«به قدرت رسیدن صفویان پس از آشوب‌های متعددی که در ایران آن روز وجود داشت از طرفی نتیجه تلاش‌های شاهان صفوی و سربازان و سرداران قزلباش بوده است و از دیگر سو مرهون حمایت‌ها، تلاش‌ها و فعالیت‌های علمای شیعی آن دوران می‌باشد. اما کار به همین جا ختم نمی‌گردد و علمای آن دوران خواست خود و درخواست شاهان صفوی به کمک دربار آمده و در شکل‌دهی به ساختار دیوان‌سالاری و حمایت از مردم و شریعت نقش اصلی را ایفا کرده‌اند» (بوذری‌نژاد و ایرانپور، 1401الف: 3). 💢«در زمان صفویه پس از آن که با تلاش‌های شاه اسماعیل و شاه‌طهماسب و مساعدت‌های محقق کرکی و شاگردان او دولت صفویه تشکیل و تثبیت شد، نوبت به شاه‌عباس رسید. در این زمان و به‌خاطر اقتضائات خاص دوران وی برخی از علما با دربار در تعامل بودند، اما این به معنای تأیید تمامی احوالات و تصمیم‌گیری‌های شاه‌عباس نبود و همواره مخالفت‌های علما با امور مخالف با شریعت وجود داشت» (بوذری‌نژاد و ایرانپور، 1401ب: 52). منابع: 1. بوذری‌نژاد، یحیی و حسین ایرانپور (1401الف)، «اعتبارسنجی فرضیات تأثیر منفی نهاد دین در زوال صفویه»، پژوهش‌های علوم تاریخی، دوره‌ی 14، شماره‌ی 1، صص: 15-1. 2. بوذری‌نژاد، یحیی و حسین ایرانپور (1401ب)، «پیامدهای سیاسی و اجتماعی اخباری‌گری در دوره‌ی صفوی»، پژوهش‌های ایران‌شناسی، دوره‌ی 12، شماره‌ی 1، صص: 66-45. ✍🏻حسین ایرانپور #سرگشته https://eitaa.com/Hossein_iranpour

⭕️اندر مصائب شکل‌گیری منسکی دیگر؛ این بار #ایام_مسلمیه | بخش دوم 🔒پس از مدتی در درون حرکت علمی نهاد علمی شیعیان جریانی به نام #اخباری‌گری شروع شد. «در زمان رشد چشم‌گیر و بیش از انتظار اخباری‌گری، مردم ایران به تازگی به مذهب تشیع گرویده بودند. در این حالت، مجتهدان در تلاش بودند تا مردم را بر اساس اجتهادات و فتاوی هدایت کنند و به مسیر درست و ولایت‌الله رهنما باشند. در جانب دیگر ماجرا، جریان اخباری‌گری با تخطئۀ عقل انسانی سخنانی دربارۀ تکیه به عقول معصومان مطرح ساختند و مردمی که تازه شیعه شده بودند و محبت اهل‌بیت را در دل داشتند، به سمت‌وسوی تعطیلی عقل خود و مجتهد کشاندند و سعی در قبولاندن اخباری‌گری به کل اجتماع کردند و تا حدودی هم موفق شدند. بدین صورت این جریان، هم جنبۀ سیاسی پیدا کرد و هم جنبۀ اجتماعی، و همین مسئله باعث شد در زمان بسیار اندکی، این جریان به نحوی گسترش یابد که تا حدود دویست سال بر حوزه‌های علمیه و جامعۀ شیعی ایران چنبره داشت و سبب اتفاقات عدیده‌ای شد» (بوذری‌نژاد و ایرانپور، 1401: 54). ✂️«ظاهر گرایی و بی اعتنایی به علوم عقلی منجلابی است که اگر گریبان‌گیر جامعه‌ای شود، بازار هر گونه خرافه‌پرستی داغ و رواج اعتقادات بی اساس را تند می‌کند. در زمان صفویه، خرافاتی نه تنها در میان مسلمین بلکه در میان هندوها و ارمنی‌های ایران پدید آمد (تاورنیه، 1336: 445؛ دلاواله، 1380: 74). در این دوره در میان مسلمین نیز برخی از شیوه‌های عزاداری شکل و طرح تازه‌ای به خود گرفت. از همه مهم‌تر شیوه‌های عزاداری برای سیدالشهدا (علیه السلام) است که در این دوره دچار دگردیسی عجیبی شد. شیوه‌های غیر معمولی همانند #قمه‌زنی از این دوره است که بدعت‌گذاری می‌شود و عزاداری ابا عبدالله الحسین ( علیه السلام) را به انحراف می‌کشاند (آژند 1358: 444-441). این نکته را نیز باید در نظر داشت که از این زمان است که به عزاداری ابا عبدالله «روضه خوانی» اطلاق شده و بسیاری از نقل‌های ضعیف و بی‌اساس به مقاتل حضرت وارد می‌شود و سرمنشأ بسیاری از انحرافات بعدی می‌گردد. علاوه بر شیوه‌های غیرمعمولی که در میان عزاداری‌ها شکل گرفته است، برگزاری مراسم و آیین‌هایی همانند «عمر کشان» و «عیدالزهرا» که به نوعی وهن دین محسوب می‌شود نیز ریشه در همین تاریخ دارد (کارری، 1348: 126)» (بوذری‌نژاد و ایرانپور، 1401: 64-63). منابع: 1. آژند، یعقوب (1358)، نمایش در عصر صفوی، تهران: فرهنگستان هنر. 2. بوذری‌نژاد، یحیی و حسین ایرانپور (1401)، «پیامدهای سیاسی و اجتماعی اخباری‌گری در دوره‌ی صفوی»، پژوهش‌های ایران‌شناسی، دوره‌ی 12، شماره‌ی 1، صص: 66-45. 4. تاورنیه، ژان (1336)، سفرنامه تاورنیه، ترجمه‌ی ابوتراب نوری، اصفهان: سنائی. 5. دلاواله، پیترو (1380)، سفرنامه پیترو دلاواله، ترجمه‌ی محمود بهفروزی، تهران: قطره. 6. کارری، جملی (1348)، سفرنامه کارری، ترجمه‌ی عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ، تبریز: اداره کل فرهنگ و هنر آذربایجان شرقی. ✍🏻حسین ایرانپور #سرگشته https://eitaa.com/Hossein_iranpour

⭕️اندر مصائب شکل‌گیری منسکی دیگر؛ این بار #ایام_مسلمیه | بخش سوم 🔻این رویکرد در دوره #قاجار پیگیری شد و به مجالس عزاداری بدون حد و مرز و زیارت‌رفتن‌های خارج از شماره منتهی شد که یادداشت دیگری را می‌طلبد. 🔸قبل از انقلاب اسلامی در ایران جریاناتی همانند #انجمن_حجتیه در صدد ایجاد مناسک‌هایی همانند قرائت #دعای_ندبه و جشن‌های #نیمه_شعبان در ضریب کشوری و پرحجم بودند و تا حدود زیادی هم موفق عمل کردند. 💢پس از انقلاب اسلامی تلاش برخی از متدینین احیای برخی از سنت‌های دوره‌های گذشته است و در برخی موارد عبور از آنان هدف شده است. #دهه_محرم قرن‌ها است توسط شیعیان گرامی داشته و در آن عزاداری می‌شود، اما پس از انقلاب اسلامی دهه‌هایی همانند #فاطمیه ، #محسنیه ، #کرامت ، #ولایت و اخیرا #غدیریه و #ملسمیه باب شده است. ⭕️راقم این سطور کاری با وجه بدیعیّت و بدعت بودن یا نبودن این مناسک و وجوه فقهی آن‌ها ندارد. تنها وجه اجتماعی این جریانات برای او مهم است. به راستی شرایط اجتماعی ایران از لحاظ چینش قومیتی مختلف و گرایشات جدید غیرمذهبی و رویکردهای #پست_مدرن جدید توان و تاب‌آوری ایجاد این مناسک جدید را دارد؟ 🖇پی‌نوشت: در تاریخ 1403/03/26 جمعی از هیئات مذهبی سالروز شهادت جناب مسلم بن عقیل را در حرم مطهر حضرت معصومه در برنامه‌ای با طول و تفصیل بسیار برگزار کردند و هنوز هم مراسماتی ذیل عنوان #ایام_مسلمیه در حال برگزاری است. ✍🏻حسین ایرانپور #سرگشته https://eitaa.com/Hossein_iranpour

⭕️خرافه‌ای مزخرف به نام #علم_جوشی قبلا در یادداشتی با موضوع #ایام_مسلمیه به موضوع عزاداری پرداخته بودم. در این یادداشت به یکی دیگر از انحرافات به وجود آمده خواهم پرداخت. #اخباری‌گری مسأله ای بود که تأثیر بسزایی در ظاهرگرایی شیعیان داشت. تأثیر این جریان بر عزاداری امام حسین علیه‌السلام دامنه‌ی گسترده‌ای دارد که احصاء آن توان بخصوصی را می‌طلبد. یکی از اعتقادات ظاهربینان آن است که در عزا و رثای اباعبدالله الحسین هر کاری جایز و بل‌که مطلوب و مرجوّ است. با این نگاهِ غیرمستدل و غیرمستند به اسناد اسلامی، باب انجام هر کاری و اتیان هر رطب و یابسی جایز و مطلوب شمرده می‌شود. همان‌گونه که در کلام آیت الله #سیدحسن_عاملی (امام جمعه اردبیل) موجود است، علم جوشی کاملا خرافه و شرکت در آن (چه به عنوان مجری و چه به عنوان ناظر) شبهه‌ناک است. جالب است که این حرکات ساختگی و نمایشی فقط از افراد خاصی صادر می‌شود و مثلا علم فقط به دست‌ برخی افراد خاص به جوش می‌آید وحرکت می‌کند. ✍🏻حسين ایرانپور #سرگشته https://eitaa.com/Hossein_iranpour