♦️ عقلانیت نوین اسلامی از منظر فلسفه علوم انسانی♦️ 🔹روش‌شناسی با روش تحقیق فرق می کند. روش تحقیق یعنی شما در یک حوزه موضوعی خاصی یک روشی را برای تحقیق انتخاب کرده اید اما در روش شناسی کلان، روش های تولید علم را از میان روش های گوناگون انتخاب میک نید و برای آن استدلال می آورید. 🔹روش شناسی مبتنی بر یک مبانی صورت می گیرد که چون ماهیت آن مبانی ماهیت فلسفی است؛ آن مبانی یا مبانی و معرفت شناختی است یا مبانی هستی شناختی است. دکتر عطا الله رفیعی آتانی استاد دانشگاه ▫️به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» از تهران، دکتر عطاءالله رفیعی آتانی، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، در سومین نشست عنوان «عقلانیت نوین اسلامی» که به همت مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) و مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، و با حضور دانش پژوهان، طلاب و دانشجویان، از طریق فضای مجازی برگزار شد، با بیان اینکه معنای روش‌شناسی در ادبیات رایج فلسفه علم این است که می‌خواهد استدلال‌های لازم را برای انتخاب یک روش برای نظریه‌پردازی از میان روش‌های گوناگون ارائه کند، اظهار داشت: به عبارت دیگر وقتی قائل می‌شوید و یا استدلال می‌کنید که در این حوزه موضوعی خاص مثلاً روش اصولی درست است یا روش منطقی درست است یا یک روش تجربی درست است؛ شما در حال شناختن روش هستید. 🔸عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ضمن تبیین چیستی مبانی هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی، گفت: روش علوم متناسب با نحوه تلقی شما از واقعیت موضوع است؛ یعنی هر روشی انتخاب می‌کنید پیش از آن درباره واقعیت موضوع آن علم به یک جمع‌بندی رسیده‌اید. 🔸وی افزود: بنابراین روش‌شناسی به همین معنا معادل متدولوژی است. متدولوژی هم یعنی روش‌شناسی؛ روش‌شناسی با همین توضیحی که گفته شد معلوم می شود با روش تحقیق فرق می کند. روش تحقیق یعنی شما در یک حوزه موضوعی خاصی یک روشی را برای تحقیق انتخاب کرده اید اما در روش شناسی کلان، روش های تولید علم را از میان روش های گوناگون انتخاب میک نید و برای آن استدلال می آورید. 🔸دبیر مجمع عالی علوم انسانی اسلامی ابراز داشت: نکته دوم اینکه روش شناسی مبتنی بر یک مبانی صورت می گیرد که چون ماهیت آن مبانی ماهیت فلسفی است؛ آن مبانی یا مبانی و معرفت شناختی است یا مبانی هستی شناختی است. حال منظور از مبانی معرفت شناختی این است که شما وقتی می خواهید یک روش را انتخاب کنید پیش از آن در مورد ماهیت تفکر، منابع تفکر، ابزار تفکر، محدودیتهای تفکر و ظرفیت‌های تفکر در آن حوزه دارای دیدگاه باید باشید این نوع بحث را معرفت شناسی می گوییم. 🔸وی ادامه داد: معرفت شناسی یعنی آنگاه که موضوع تفکر شما، خود تفکر است، خود شناخت است مثلا در همین روش های تجربی وقتی که روش تجربی را از میان روش های گوناگون می خواهید برگزینید یک استدلال شما باید پایه معرفت‌شناختی داشته باشد. 🔸 دکتر رفیعی آتانی افزود: فلسفه علم مجموعه مبانی هستی شناختی و مبانی معرفت شناختی است که استدلال های لازم و کافی را برای انتخاب یک روش از میان روش ها فراهم می کند. 🔸وی اظهار داشت: نکته سوم تولید دانش روش شناسی یا فلسفه علم است که دارای دو رویکرد اساسی است. یکی رویکرد پسینی است؛ پسینی یعنی یک علمی تولید می شود آنگاه شما تلاش می کنید به عنوان روش شناسی و فیلسوف علم نظم های حاکم بر آن علم را پیدا کنید. رویکرد دوم رویکرد پیشینی است؛ یعنی شما از روی مبانی فلسفی برای تولید علم، روش استخراج می کنید. 🔸دبیر مجمع عالی علوم انسانی اسلامی ابراز داشت: رویکرد سوم که از نظر من رویکرد اصیل تری است اینکه بگویم اصلاً به اینها کاری نداشته باشیم ما مبتنی بر فلسفه اسلامی و یافته های فلسفه اسلامی در علوم به نحو قیاسی و پیشینی نظریه پردازی کنیم. 🔸وی تصریح کرد: اگر کسی اینجا یک مبنایی اتخاذ کند می تواند کمک فاخری به علوم انسانی و اجتماعی با نگاه دینی بکند یعنی می‌تواند بگوید اگر جامعه هویت وجودی متمایز است، مجموعه افراد ندارد، و باید رفتارها و پدیده های اجتماعی را با ارجاع به فرد توضیح دهد ولی اگر جامعه دارای حیثیت وجودی مستقل از مجموعه افراد بود بسیاری از پدیده های اجتماعی با ارجاع به جامعه توضیح داده می شد. 🔸 دکتر رفیعی آتانی در پایان خاطرنشان کرد: این ها حوزه های موضوعی هستند که مبانی علوم انسانی و اجتماعی را می سازند و در عین حال محل پرسش های فلسفی و احیاناً پاسخ های فلسفه است که خود این ادبیات می تواند مبنای نظریه پردازی در حوزه های سیاسی و اجتماعی در جامعه شناسی و روانشناسی در اقتصاد و همه اینها قرار بگیرد. https://www.hawzahnews.com/news/946099 ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

▫️فایلهای صوتی درسگفتارهای فلسفه علوم اجتماعی تحت عنوان " انقلاب و جایگاه آن در تاریخ تحولات جهان " 🔹این جلسات با ارائه دکتر سید جواد میری عضو پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ۶ جلسه در اسکایپ به صورت مجازی توسط موسسه پل انجام شده است. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

▫️فایلهای صوتی اول تا چهارم درسگفتار « بنیان‌های فلسفیِ جامعه‌شناسی تاریخی» مرحوم دکتر محمدعلی مرادی 🔹جامعه‌شناسی تاریخی شاخه‌ای از علم جامعه‌شناسی است که از ترکیب دو رشته تاریخ و جامعه‌شناسی پدید آمده است. این شاخه از علوم اجتماعی مدتی است در ایران از سوی برخی استادان طرح‌شده است، اما مثل همه شاخه‌های علوم بدون توجه به مبانی فلسفی که یک شاخه از علوم در سرزمین ما طرح می‌شود. 🔹درس گفتار بنیان‌های فلسفی جامعه‌شناسی تاریخی به این مهم پرداخته است که این شاخه از علوم اجتماعی را در زبان فارسی با یک رویکرد فلسفی باور کند و در خلال این درس گفتار نگرشی انتقادی به ادبیات موجود بیفکند. 🔹ایشان در این درسگفتار از دورۀ روشنگری و سیطرۀ علوم طبیعی بر علوم تاریخی شروع می‌کند و گریزی به فلسفۀ تاریخ می‌زند و سپس جامعه‌شناسی اگوست کنت، مکتب تاریخی آلمان، ماکس وبر، مکتب آنال (مارک بلوخ و برودل)، نوربرت الیاس، و دیدگاه‌های کاتوزیان، عباس ولی، سیدجواد طباطبایی و پرویز پیران را به بحث می‌گذارد. 🔹این درسگفتار در ۱۲ جلسه در دی‌ماه ۱۳۹۰ در انجمن جامعه‌شناسی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزارشده است. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

▫️فایل های صوتی جلسات چهارم تا ششم درس گفتار «آشنایی با فلسفه و روش تولید علوم انسانی اسلامی» با ارائه حجت الاسلام سید مهدی موسوی 🔹این درس گفتار به صورت هفتگی پنج شنبه ها از ساعت ۱۰-۱۲ توسط حوزه علمیه و مرکز آموزشی _ تربیتی الهادی (علیه السلام) قم برای طلاب برگزار می شود. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

♦️تطور روش‌شناسی علوم انسانی در ایران♦️ 🔹سال‌های ابتدایی دهه ۴۰ دانشجوی دانشگاه تهران بودم و روشی که مطرح شده بود ابتدا به نوعی فلسفه روش و فلسفه بافی بود. آن سال‌ها دانش اجتماعی خوب تکمیل نشده بود، بنابراین ابعاد فلسفی و نظری بیشتر بود و خیلی با میدان و واقعیت سروکار نداشت. داده‌ای هم که تولید می‌شد، داده نظری و فلسفی بود. 🔹وقتی سال ۱۳۴۷ از سوربون برگشتم، عصر تازه‌ای شروع شده بود. عصر فیلوسوفیسم کنار رفته بود و عصر کمی‌گرایی و تحقیق به مثابه دانش فیزیک و طبیعی آمده بود. ما هم وارد این مسائل شدیم و تحقیقاتی هم انجام گرفت. می‌رفتیم در میدان و داده جمع آوری و تولید و می‌آوردیم استنتاج می‌کردیم. دوره خاصی بود، ولی کمی‌گرایی نمی‌توانست پارادایم خوبی برای دانش اجتماعی باشد. پروفسور باقر ساروخانی قسمت اول ▫️پروفسور باقر ساروخانی از نظریه پردازان و اندیشمندان علوم ارتباطات و جامعه شناسی در کشور ماست که کارهای ارزنده و ماندگاری در حوزه نظریه‌های ارتباطات و روش شناسی از خود به یادگار گذاشته است. آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات ایشان درباره تطور روش شناسی علوم انسانی در کشور است. ▫️نظراتی که به حوزه آسیب-شناسی روش شناسی های کمی و کیفی ورود می‌کند و در نهایت مسیری روشن پیش پای محققین و پژوهشگران باز می‌کند. حقیقتاً نظرات منسجم و ساختارمند پروفسور باقر ساروخانی در حوزه روش شناسی علوم انسانی می‌تواند پاسخگوی بسیاری از سردرگمی‌ها و ناهنجاریهای امروز نظام دانشگاهی ما باشد. این مصاحبه در اولین شماره نشریه تخصصی مطالعات نوین ارتباطی منتشر شده است. 1️⃣ مسائل بسیاری در کشور وجود دارد که لاینحل باقی مانده است. به نظر می‌رسد در این میان روش‌شناسی علوم انسانی در کشورمان دچار نوعی بحران است و قادر نیست مسائل و مشکلات را مرتفع کند. ما به دنبال رسیدن به دانش هستیم، ولی روش‌شناسی که در دانشگاه‌های ما تدریس می‌شود، نمی‌تواند ما را به دانش رهنمون سازد. این موضوع را چگونه باید دید؟ 🔸همان طور که گفتید ما به دنبال اپیستمه هستیم، یعنی داده موثق و درست. دانش با همین داده‌ها تولید می‌شود، بنابراین نمی‌توان دانش را جدای از روش دانست. روش درست، تولید داده درست و در نهایت تولید دانش، چه دانش در حوزه آکادمیک و چه دانایی در میان عامه مردم. در همه حال نیازمند روش هستیم، ولی در این حوزه دچار بحران و مسئله هستیم. سال‌های ابتدایی دهه ۴۰ دانشجوی دانشگاه تهران بودم و روشی که مطرح شده بود ابتدا به نوعی فلسفه روش و فلسفه بافی بود. 🔸آن سال‌ها دانش اجتماعی خوب تکمیل نشده بود، بنابراین ابعاد فلسفی و نظری بیشتر بود و خیلی با میدان و واقعیت سروکار نداشت. داده‌ای هم که تولید می‌شد، داده نظری و فلسفی بود و اکثراً دچار محاجه می‌شد و گاهی هم اختلافات خیلی تند پیدا می‌شد، چون سراغ واقعیت نمی‌رفتند، چون فقط فکر، نظر و اندیشه بود. 🔸این رویکرد کافی نبود و جواب اپیستمه را نمی‌داد. داده‌ای موثق و معتبر نبود که روایی و اعتبار داشته باشد و اثرگذار باشد. در دانش‌های طبیعی همچون شیمی هم این طور نیست که شخص فارغ از لابراتوار نظر بدهد. رسانه و جامعه، لابراتوار است و باید به آن مراجعه می‌کردیم. 🔸آرام آرام از یک عصر بیرون آمدیم، عصری که باید اصطلاحاً به آن فیلوسوفیم گفت، دانشی که هنوز به فلسفه مرتبط بود و فلسفه بافی بود، ابداع و ابتکاری در میدان صورت نمی‌گرفت و واقعیت دیده نمی‌شد. وقتی سال ۱۳۴۷ از سوربون برگشتم، عصر تازه‌ای شروع شده بود. عصر فیلوسوفیسم کنار رفته بود و عصر کمی‌گرایی و تحقیق به مثابه دانش فیزیک و طبیعی آمده بود. ما هم وارد این مسائل شدیم و تحقیقاتی هم انجام گرفت. 🔸سال ۱۳۵۲ بود که برای اولین بار روی رسانه ملی شروع به کار کردیم و با دکتر مرتضی کُتبی، کتابی را بیرون آوردیم، البته چاپ نشد ولی تکثیر شد، تحت عنوان «کودکان در برابر پیام‌های فرهنگی». منظور از پیام‌های فرهنگی، رسانه‌ها بود. خلاصه آن این بود که کودکان چطور رسانه‌ها را می‌بینند و از آن استفاده می‌کنند. 🔸همان طور که گفتم پارادایم ما کمیت بود و دانش یا داده‌ای که می‌خواست تولید شود، به نوعی شبیه داده‌های طبیعی بود، دانش طبیعی بود. می‌رفتیم در میدان و داده جمع آوری و تولید و می‌آوردیم استنتاج می‌کردیم. دوره خاصی بود، ولی کمی‌گرایی نمی‌توانست پارادایم خوبی برای دانش اجتماعی باشد. شاید کمی‌گرایی در دانش طبیعی می‌توانست جواب بدهد، ولی در دانش‌های اجتماعی نمی‌توانست این طور باشد. ادامه دارد ... http://farhangemrooz.com/news/63449 ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

▫️فایل های صوتی اتاق فکر تحول علوم انسانی وزارت علوم ،تحقیقات و فناوری 1⃣ صوت اول سخنران حجت الاسلام دکتر عبدالحسین خسرو پناه ، معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی 2⃣ صوت دوم سخنران حجت الاسلام دکتر رضا غلامی عضو هیات علمی دانشگاه شاهد 3⃣ صوت سوم سخنران حجت الاسلام دکتر احمد حسین شریفی عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) 4⃣ صوت چهارم سخنران دکتر عبدالله معتمدی سرپرست دانشگاه علامه طباطبایی (ره) 5⃣ صوت پنجم سخنران حجت الاسلام و المسلمین استاد رضا برنجکار 6⃣ صوت ششم سخنران دکتر سید جلال دهقانی فیروز آبادی استاد روابط بین الملل، دانشگاه علامه طباطبایی 💫 این مجموعه سخنرانی ها توسط اتاق فکر تحول در علوم انسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در قم بهمن ماه ۱۴۰۰ برگزار شد. http://dte.bz/fzNDs ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami