📸 #عکسنوشت 🔰 غایتِ برپایی نهادهایِ حکومتی 🔻 نباید فراموش کرد که #نهادهای_حکومتی از جمله نهاد قضا همگی در خدمت طبقات فرودست یا به تعبیر امیرالمومنین علیه السلام طبقات ذوی الحاجه و المسکنة هستند. طبقات فرودست نه رکنی در کنار ارکان سه گانه ی حکومت بلکه #غایت برپایی این قوا هستند. 💢 بریده ای از درس خارج #فقه_القضاء آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 تفاوت غایت و فایده ی علم ◾️ پرسشی كه می توان طرح كرد آن است كه چه نسبتی میان غرض، #غايت و فائدت هست؟ ظاهر آن است که نسبت میان فائدت و غايت عام و خاص من‌وجه است. از حيثی غايت از فائدت اعم است و از حيث ديگر فائدت اعم از غايت است. چرا که غايت فائده ی مقصود است. آن فائده‌ای است كه آن را قصد كرده‌ايم كه به دست آوریم گرچه سرانجام به کف نیاید. ولی غايت آن فائده ی مترتبی است كه ما قصد رسیدن به آن را داریم گرچه که به آن نرسيم. ◾️ غايت از آن جهت كه تنها به اثر مقصود اطلاق می شود كه ما از آغاز كار قصد كرده ايم که آن را به دست آوریم از اين جهت اخص است. از آن سو فایده آن اثر يا آثاری است كه فراچنگ می آیند ولو از پیش قصد نشده باشند. از سوی ديگر غايت هم شامل مايحقق و هم شامل مالايحقق می شود. درست است كه من قصد كردم به آن غایت دست پيدا كنم و فعلی را انجام می دهم ولی الزام و ضمانتی ندارد هر آنچه را كه من قصد كردم فراچنگ آید. شاید من غایتی را قصد كردم ولی حاصل نشد. ولی از آن سو اگر فائده حاصل نشود اصلاً به آن فائده نمی گویند. در نتيجه بسته و مقيد به حصول است و از اين جهت خاص از غايت می شود ولی از اين حيث كه #فائده مقصود و غير مقصود را در بر می گیرد فائده اعم است. بنابراين مراد از غايت در حوزه ی علم «ما اُسس لأجله» و مراد از فائده «ما يحصل و يحقق ولو لم يقصدها مؤسسه» است. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث روش شناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 برتری غایت نسبت به فایده ◾️ اساسأ هر فعل ارادی يك رشته مبادی خاص را سپری می كند تا واقع شود که اصطلاحاً از آنها به مبادی ارادی تعبير می كنيم. هر کنشی كه آگاهانه و ارادی صورت پذيرد بايد اين فرآیند را سپری كند مگر آنکه آگاهانه نباشد که در اینصورت اساسأ فعل به شمار نمی رود چرا که در سرشت کنش و فعل عنصر آگاهی نهفته است. اينكه انسان فعل و #غایت آن را در اندیشه آورد سپس بسنجد كه آيا اين فعل سودمند يا زيانبار است و سپس سودمندی را تصديق كند و انگيزش و شوق در فرد پدید آید و آنگاه عضلات و جسم حركت کرده و آن فعل انجام شود اين فرآیندی است كه در مبادی #اراده رخ مي‌ دهد. ◾️ يكي از حلقات مهم در سير مبادی اراده #فائده‌سنجی و تصديق به #فائده‌مندی است. فائده‌مندی اگر تصور و تصديق نشود، فعل واقع نمی شود، چرا که فعل برخاسته از شوقی است كه انسان به آن دارد. بدون تصور و تصديق فائده‌مندی، شوقی پديد نمی آيد و شوق كه پديد نيامد، انگيزشی رخ نمی دهد و حركتی پیدا نمی شود و فعل نیز واقع نمی شود. درنتيجه تصور و تصديق فائده، شرط وقوع فعل است و واکاوی يك علم و تحصیل و تدریس آن همگی از افعال ارادی انسان هستند و روشن است که بدون تصور و تصديق فائده، فعل تحصيل و تحقيق واقع نمی شود بنابراين تصور و تصديق #غايت و طبعاً طلب غايت آكد از فائده است و در انگيزش از فائده مؤكدتر است. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث غایت شناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 بدون غایت نه تنها پی ریزی علم اصول بلکه انجام هر کاری ترجیح بلامرجح خواهد بود ◾️ بدون لحاظ #غايت انجام فعل ترجيح بلامرجح است. انسان می خواهد فعل آگاهانه‌ای را انجام دهد، اگر برای آن غايتی فرض نكرده باشد انجام دادن و انجام ندادن آن برابر است و برگزیدن سویه ی انجام به جای سویه ی ترك ترجيح بلامرجح می شود. چه دليلی دارد كه اگر قصدی منظور نيست و واقع نخواهد شد، فعل ترجيح پيدا كند؟ چرا ترك ترجيح پيدا نكند، حال آنکه ترك به طبيعت نزديك‌تر است. در واقع #غایتمندی فعل و تصور غايت برای علم كه يك فعل است مرجِح است و بدون آن میان فعل و ترك ترجيحی نيست! ◾️ در انجام کار بدون لحاظ غايت دچار نوعی ترجيح بلامرجح مي‌شويم كه محال است. بنابراين غايت برای هر كاری از جمله پی ریزی یک علم، بایسته و ضروری است و بدون آن اصولاً از تأسيس و وضع و تدوين يك علم تا تحصيل و تدرس و تدريس آن بلاوجه خواهد بود. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث غایت شناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 تلقی های گوناگون علما از عناصر رکنی و ساختار علوم ◾️ ممكن است يك علم ساختارهای پرشماری داشته باشد و همينگونه هم هست. می گوييم تلقی شما از این دانش و موضوع، #غايت، روش و مسئله ی علم اين است و تلقی شما درباره ی جزئيت و عدم جزئيت مبادی علم اين است، براساس تلقي‌های شما ساختار چنين می شود، چون اقتضائات تلقی های شما در مسئله ی #ساختار_علم اينگونه است. ◾️ ديگری كه تلقی های او با اين فرد در اين عناصر دگرسان است ساختار پديد آمده و مبتنی بر تلقی های او هم متفاوت خواهد بود و قاعدتاً به همان صورت سازماندهی كرده است. ◾️ فرض ما بر اين است كه تلقی هايی كه يك فرد از عناصر ركنی دارد را آگاهانه در ايجاد ساختار، اعمال كرده است وگرنه ممكن است براساس تلقی های مختلف نتوان به ساختار رسيد، بالنتيجه كسی كه تلقی های او از #عناصر_ركنی هم‌ساز نيست از چنين كسی و براساس تلقی های چنين فردی نباید توقع ساختار معين داشت. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث ساختارشناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 فرق میان داعی و غایت و خرده ای بر فلاسفه ◾️ در جای خود در #فلسفه آمده است که هر پدیده ای برای پیدایش به دو علت وجودی یعنی علت فاعلی و علت غایی و دو علت ماهوی یعنی #علت_صوری و علت مادی نیازمند است. ولی گویا در علت غایی در فلسفه مسامحه ای رخ داده است و گفته اند که علت غایی در مقام تصور پیش و در مقام تحقق پس از معلول است. ◾️ حال آنکه وجود بیرونی غایت نمی تواند علت یک پدیده باشد چون موخر از آن پدیده است و نمی شود که علت موخر از #معلول باشد. از این رو باید میان داعی و غایت فرق گذاشت. داعی آن انگیزه ی درونی است که پیش از انجام کار در ذهن آدمی هست و او را برای رسیدن به غایت بر می انگیزاند و غایت آن چیزی است که پس از انجام کار در جهان بیرون محقق می شود. وجود بیرونی #غایت، معلول فعل است و علت انجام آن نیست. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مقاصد_الشریعه) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 راه دوم کشف روشمندی مسائل علوم ◾️ روش دوم آن است كه دانش را پیش چشم قرار داده و قضايای تشكيل‌دهنده‌ی آن كه واقعيت های بيرونی هستند را تحليل كنيم. ببينيم ترابط قضايايی كه اين دانش را تشكيل داده‌اند به چه صورت است و چه ميزان و چه نوع ترتبی بر هم دارند. اينكه حضرت امام علم جغرافيا را مثال می زنند و می گويند قضايای تشكيل‌دهنده‌ی دانش جغرافيا با يكديگر ارتباط اعتباری و قرار دادی دارند بدین معنی است كه اصحاب آن دانش با هم توافق كرده‌اند كه #مسائل_علم كدام باشد و نام مجموعه‌ی اين مسائل علم جغرافيا باشد و این اعتباری و قراردادی است. گو اينكه می شد به صورت ديگری قرارداد كنند. مثلاً پاره‌ای از مسائل #اقليم‌شناختی را با پاره‌ای از دادوستد‌های #كيهان و زمين را در هم بياميزند و نام آن را علم جغرافيا بگذارند. ◾️ امام از تحلیل خود قضایا به اين رأی می رسند. می گويند يك بخش از علم جغرافيا يافته‌های فلان جغرافيادان در فلان شهر است، فردی شرايط جغرافيايی بغداد را بررسی و ثبت كرده است، ديگری در بصره، فرد سومی هم در قاهره و فرد چهارمی هم در شهر ديگری چنین کرده است. سپس اين مسائل در كنار هم قرار گرفته و نام آن را علم جغرافيا گذاشته‌اند. كسی در آغاز نيامده يك نگاه كلی كند، #غايت و موضوع واحدی را تصوير كند و سپس مسائل را معطوف به آن توليد و تدوين كند و بگويد اين علم، علم جغرافياست. امام برای اينكه بگويد ترابط و وحدت علم جغرافيا قراردادی است از تحليل خود علم بهره گرفته است. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir