حکم روزه در صورت اختلاف بین پزشکان پرسش: اگر پزشکان در مورد ضرر داشتن روزه براي بيمار اختلاف نظر داشته باشند وظيفه شخص چيست؟ پاسخ: امام ،خامنه اي ،خويي، تبريزي، فاضل، سيستاني، وحيد ،مکارم، صافي، شبري، نوري: به علم يا اطمينان رسيدن و پيدا شدن ترس از ضرر ،وظيفه خود مکلف است هر چند سببش نظر پزشک باشد بنابراين اگر شخص بداند و يا احتمال ضرر دهد نبايد روزه بگيرد. بهجت: به علم يا اطمينان رسيدن و پيدا شدن ترس از ضرر وظيفه خود مکلف است هر چند سببش نظر پزشک باشد بنابراين اگر شخصي بداند يا گمان کند که روزه گرفتن ضرر دارد نبايد روزه بگيرد واگر احتمال ضرر بدهد مي تواند روزه نگيرد .

روزه با اعتقاد به عدم ضرر پرسش: تكليف شخصي كه اعتقاد داشته روزه برايش ضرر ندارد و بعد از مغرب بفهمد روزه برايش ضرر داشته، چيست؟(1) پاسخ: امام، خامنه‏ اي، شبيري، سبحاني، نوري: بايد روزه را قضا نمايد. خويي، وحيد: روزه صحيح است مگر ضرري باشدكه وارد كردن چنين ضرري به خود حرام باشدكه در اين صورت روزه باطل است و بايد قضا كند. بهجت، تبريزي، سيستاني، فاضل، مكارم، صافي: بنا بر احتياط واجب بايد روزه را قضا نمايد.

روزه با تشخیص ضرر توسط پزشک پرسش: تكليف شخصي كه اطمينان دارد روزه برايش ضرر ندارد اما پزشك بگويد ضرر دارد چيست؟(1) پاسخ: همه مراجع: واجب است كه روزه بگيرد.

روزه با تشخیص ضرر توسط شخص پرسش: تكليف شخصي كه ميداند يا گمان دارد روزه برايش ضرر دارد اما پزشك بگويد روزه ضرر ندارد، چيست؟(1) پاسخ: همه مراجع: نبايد روزه بگيرد.

متعهد بودن پزشک تشخیص دهنده ضرر پرسش: آيا لازم است پزشکي که تشخيص ضرر مي دهد علاوه بر تخصص، مومن و متعهد هم باشد يا صرف امين بودن کفايت مي کند؟ پاسخ: امام ،خامنه اي، خويي، تبريزي، فاضل، سيستاني، وحيد، مکارم، صافي، شبيري ونوري: لازم نيست پزشک معالج، مومن و متعهد به احکام ديني باشد بلکه اگر از گفته پزشک غير مومن نيز ترس از ضرر حاصل شود، کفايت مي کند. بهجت: لازم نيست پزشک معالج مومن و متعهد به احکام ديني باشد بلکه اگر از گفته پزشک غير مومن نيز گمان به ضرر حاصل شود، کفايت مي کند.

وجوب درمان برای گرفتن روزه پرسش: شخصي مريض است و اگر درمان کند مي تواند ماه رمضان را روزه بگيرد آيا درمان واجب است؟ پاسخ: رهبري: اگر ترک درمان موجب ضرر معتني به باشد اقدام جهت درمان واجب است. مکارم:آري در فرض سوال لازم است. زنجاني :بنا بر احتياط بايد درمان کند. صافي: واجب نيست اگرچه موافق احتياط است.

حکم تکلیفی روزه سالمند پرسش: سالمندان چه موقع مي توانند روزه نگيرند؟ پاسخ: همه مراجع: کساني که در اثر پيري نتوانند روزه بگيرند يا روزه برايشان مشقت دارد روزه بر آنها واجب نيست.

حکم روزه سالمند در صورت توانایی بعد رمضان پرسش: اگر شخص پيري بعد از ماه رمضان توانايي بجا آوردن قضاي روزه هايش را پيدا نمايد وظيفه او نسبت به قضاي روزه چيست؟ پاسخ: خويي،تبريزي،سيستاني،وحيد و نوري: قضا بر او واجب نيست. امام و مکارم: بنابراحتياط واجب بايد قضا کند. بهجت وشبيري: واجب است قضا کند. فاضل و صافي: بنابراحتياط مستحب قضا کند.

حکم فدیه سالمند پرسش: آيا بر افراد پيري که در اثر کهولت سن توانايي روزه گرفتن ندارند واجب است فديه بدهند؟ پاسخ: امام ،خامنه اي، خويي، تبريزي، فاضل، سيستاني، شبيري، وحيد و نوري: مسأله دو حالت دارد 1- نمي تواند روزه بگيرد که دراين صورت دادن فديه واجب نيست. 2- مي تواند روزه بگيرد ولي مشقت دارد (شبيري: اگر چه به حد حرج نرسد) که دراين صورت واجب است فديه بدهد. بهجت و مکارم: در هر دو صورت فديه بر او واجب است. صافي: درهر دو صورت بنابراحتياط واجب فديه بر او واجب است .

حکم وضعی روزه سالمند با مشقت پرسش: حکم روزه سالمندان که با وجود مشقت و سختي روزه مي گيرند چيست؟ پاسخ: امام ،خامنه اي،بهجت، تبريزي، فاضل،سيستاني، مکارم ،صافي، شبيري ،نوري : اگر روزه برايشان ضرر نداشته باشد روزه ايشان صحيح است. خويي، وحيد: روزه ايشان صحيح نيست.

زن باردار نزدیک به زایمان پرسش: تكليف روزه زن شيرده يا بارداري كه وقت زايمانش نزديك است (ماه 8-9 بارداري)، چيست؟(1) پاسخ: نكته: اگر مادر بتواند بچه را از راهي غير از شير خود سير كند بايد اين كار را بكند و روزه اش را بگيرد اما اگر سير كردن بچه منحصر در اين باشد كه مادر به بچه خود شير بدهد و يا اگر بچه غير شير مادر بخورد برايش ضرر داشته باشد مادر بايد به بچه شير بدهد و در اين صورت اگر روزه براي مادر يا بچه ضرر داشته باشد نبايد روزه بگيرد. زني که زايمان او نزديک است يا زن شيرده، اگر روزه براي خودش يا براي بچه ضرر داشته باشد نبايد روزه بگيرد و بعدا بايد قضا نمايد (رهبري ومکارم: در فرضي که روزه (در تمام سال) بر خودش ضرر دارد اگر ضرر به گونه اي باشد که مانند مريض باشند حکم مريض را دارند و قضا واجب نيست) پرداخت فديه: خامنه اي،خوئي،تبريزي ،وحيد،مکارم وشبيري: فقط در صورتي که روزه براي جنين ضرر داشته باشد (نه براي خودش) واجب است. بهجت،سيستاني،نوري: در هر دو صورت (ضرر براي مادر و ضرر براي جنين) واجب است. امام: در صورت ضرر بر بچه واجب است و در صورت ضرر بر مادر به احتياط واجب فديه بدهد. فاضل: در صورت ضرر بر بچه واجب نيست و در صورت ضرر بر مادر واجب است. صافي: در هر دو صورت (ضرر براي مادر و ضرر براي جنين) بنابر احتياط واجب فديه بدهد.

زن باردار غیر نزدیک به زایمان پرسش: در رساله فرموده ايدکه حامل مقرب (زن بارداري که زائيدن او نزديک است) در بعضي از حالات بايد فديه بدهد ، سوال اين است که وظيفه حامل غيرمقرب در اين حالات چيست و آيا فديه دارد يا نه؟ پاسخ: رهبري: بله، با خوف ضرر بر جنين فديه دارد. مکارم: چنانچه ضرر براي فرزند داشته باشد و براي خودش نداشته باشد ، بايد فديه دهد. زنجاني: تعبير رساله معظم له زن باردار است و قيد(زائيدن او نزديک است) وجود ندارد. صافي: اگر روزه گرفتن براي او ضرر دارد ، حکم مريض را دارد. سيستاني: زن حامله اي که زمان زايمان او نزديک نيست فديه ندارد.

پرداخت کننده فدیه زن باردار پرسش: زن حامله اي که از گرفتن روزه هايش ناتوان است فديه را خودش بايد پرداخت نمايد يا شوهرش؟ پاسخ: امام ،خامنه اي،خويي، بهجت، تبريزي، فاضل، سيستاني، وحيد، صافي و نوري: بر عهده خودش است. مکارم: بنابر احتياط واجب بايد از مال خودش بدهد . شبيري: به عهده شوهرش است.

پرداخت شدن فدیه توسط شوهر زن باردار پرسش: اگر شوهر فديه زن باردارش را بپردازد، آيا فديه از عهده زن ساقط مي شود؟ پاسخ: امام ،خويي، تبريزي، فاضل ،سيستاني و صافي: اگر با اجازه زن پرداخت کند جايز است و از عهده زن ساقط مي شود اما اگر بدون اجازه و درخواست زن پرداخت کند بنابراحتياط واجب از عهده زن ساقط نمي شود. وحيد، مکارم، نوري: اگر بدون درخواست و اجازه زن پرداخت کند بنابراحتياط واجب از عهده زن ساقط نمي شود. شبيري: از عهده زن ساقط مي شود.

وجوب پرداخت فدیه حتی پس انجام قضای روزه زن باردار پرسش: اگر زن باردار بعد از ماه رمضان توانايي بجا آوردن قضاي روزه را پيدا نمايد وآن را بجا آورد آيا لازم است فديه هم پرداخت کند؟ پاسخ: همه مراجع: پرداخت فديه ربطي به قضا کردن روزه ها ندارد ودر هر صورت پرداخت فديه واجب است .

وجوب روزه زن شیرده با امکان تغذیه با غیر شیر پرسش: در رساله فرموده ايد که اگر در ماه رمضان، زن مرضعه و يا يک دايه پيدا شود که بچه را شير بدهد مادر بچه، بايد روزه اش را بگيرد.آيا با وجود شيرخشک و با فرض عدم ضرر آن براي نوزاد، باز هم چنين حکمي جاري است؟ پاسخ: رهبري: بله، در فرض مذکور، مادر بچه بايد روزه بگيرد. زنجاني: لازم نيست بچه را به مرضعه بسپارد يا شيرخشک تهيه کند. مکارم: در صورتي که مشکلي براي بچه ايجاد نشود، مادر روزه را بگيرد. سيستاني: اگر بتواند از شير هاي جايگزين مثل شير خشک کمک بگيرد ، بنا بر احتياط واجب روزه نگرفتن براي چنين زني جايز نيست.

نسبت دادن دروغ به خدا و پیغمبر (ص) و ائمه (ع) پرسش: تكليف شخصي كه عمدأ به خدا و پيغمبر اسلام صلي الله و ائمه (عليهم السلام )دروغ نسبت بدهد، چيست؟(1) پاسخ: الف: روزه مكارم، سيستاني، سبحاني، خامنه اي: بنابر احتياط واجب روزه‌اش باطل مي‌شود هر چند بلافاصله توبه كند. مظاهري: روزه او باطل نميشود گرچه گناه بزرگي نموده است. امام ،خوئي،بهجت،تبريزي، فاضل،وحيد ،نوري،صافي،شبيري: روزه او باطل است، اگرچه فوراً بگويد دروغ گفتم يا توبه كند. ب: كفاره مكارم، سبحاني خامنه ‏اي ،شبيري: دادن يك كفّاره كافي است. مظاهري، سيستاني: كفاره ندارد. فاضل: بنابراحتياط واجب يك كفّاره براو لازم است . صافي :بايد كفاره جمع بدهد. امام ،خوئي،بهجت،تبريزي، وحيد ،نوري، بنابر احتياط واجب كفاره جمع بر او واجب ميشود.

نقل خبر بدون آگاهی از راست یا دروغ بودن آن پرسش: اگر روزه دار قصد داشته باشد خبري كه نميداند راست يا دروغ است را نقل كند حكم روزهاش چيست؟(1) پاسخ: امام، فاضل: اگر بصورت نقل و حكايت نسبت دهد اشكال ندارد ولي اگر احتمال دروغ بودن بدهد يا گمان غير معتبر به دروغ بودن داشته باشد جايز نيست بصورت قطعي خبر بدهد ولي روزه را باطل نميكند سيستاني، مكارم: در صورتي كه احتمال يا ظن به دروغ داشته باشد خبر دادن از آن مطلب بصورت قطعي جايز نيست و به احتياط واجب روزه را باطل ميكند مگر اينكه دليل وحجت شرعي بر آن خبر داشته باشد كه در اينصورت خبر دادن بصورت قطعي جايز است. خويي: در صورتي كه احتمال يا ظن به دروغ داشته باشد خبر دادن بصورت قطعي جايز نيست و روزه را باطل ميكند. بهجت: اگر شك دارد كه خبر كذب است يا نه روزه باطل نميشود. نوري: اگر احتمال يا ظن به دروغ داشته باشد خبر دادن بصورت قطعي جايز نيست و روزه را باطل ميكند مگر اينكه دليل وحجت شرعي بر آن خبر داشته باشد كه در اينصورت خبر دادن بصورت قطعي جايز است.

غلط خواندن قرآن پرسش: حكم روزه شخصي كه قرآن را به صورت غلط بخواند، چيست؟(1) پاسخ: همه مراجع: تلفظ اشتباه قرآن اگر سهوي باشد روزه را باطل نميكند.

خارج شدن منی در خواب پرسش: حكم روزه شخصي كه در خواب مني از او خارج شود، چيست؟(1) پاسخ: همه مراجع: اگر روزه دار در طول روز بخوابد و از او مني خارج شود روزه اش صحيح است.

ملاعبه و خروج اتفاقی منی پرسش: حكم روزه شخصي كه بدون قصد خارج شدن مني، ملاعبه و بازي كند و به طور اتفاقي مني خارج شود چيست؟(1) پاسخ: امام، بهجت، خامنه اي، مكارم: چنانچه عادت ندارد كه با اين مقدار ملاعبه و بازي از او مني خارج شود و به طور اتفاقي مني خارج شود روزه اش صحيح است. خويي، تبريزي، وحيد، سيستاني، فاضل، نوري، شبيري، صافي: اگر اطمينان داشته كه با اين كار مني خارج نميشود و به طور اتفاقي مني خارج شود روزه اش صحيح است اما اگر اطمينان نداشته باشد چنانچه مني خارج شود روزهاش باطل است.

قی کردن عمدی برای روزه دار پرسش: اگر روزه دار عمدا قي كند تكليفش چيست؟(1) پاسخ: الف: روزه همه مراجع: هرگاه روزه دار عمداً قي كند اگر چه بواسطه مرض و مانند آن ناچار باشد روزه اش باطل مي شود. ب: كفاره خامنه اي، خوئي، مكارم، تبريزي، وحيد، شبيري: كفاره افطار عمدي را بدهد. صافي: بنابر احتياط واجب كفاره افطار عمدي بدهد. امام، فاضل، بهجت، نوري، سيستاني: كفاره ندارد.

قی کردن غیرعمدی برای روزه دار پرسش: اگر روزه دار به طور غير عمد قي كند حكم روزه اش چيست؟(1) پاسخ: همه مراجع: اگر سهواً يا بي اختيار قي كند روزه باطل نيست اما بايد آنچه وارد فضاي دهان شده است را خارج كند و اگر عمدأ فرو ببرد روزه اش باطل ميشود اما اگر بي اختيار فرو برود روزه صحيح است.

آروغ زدن عمدی با یقین خارج شدن مواد معده پرسش: حكم آروغ زدن عمدي براي روزه دار با يقين به وارد شدن مواد معده به فضاي دهان، چيست؟(1) پاسخ: الف: حكم انجام دادن اين كار: وحيد خوئي، تبريزي: بنا بر احتياط واجب جايز نيست. صافي، بهجت: اگر صدق قي كردن بكند يا بداند آنچه به فضاي دهان مي آيد پائين ميرود جايز نيست. مكارم: هرگاه يقين داردكه به واسطه آروغ زدن چيزي از گلو بيرون ميآيدكه به آن قي كردن ميگويند نبايد عمدا آروغ بزند. بقيه مراجع: انجام اين كار جايز نيست. ب: اگر اين كار را انجام داد: امام، فاضل، مظاهري: چنانچه چيزي وارد فضاي دهان شود روزه باطل ميشود. سيستاني، خامنه اي: بنا بر احتياط واجب روزه باطل است هر چند چيزي وارد دهان نشود. بهجت: اگر با اين كار عرفا بگويند قي كرده يا آنچه به فضاي دهان آمده پائين رود روزه باطل است. بقيه مراجع: روزه باطل است هرچند چيزي وارد دهان نشود.

فرو بردن چیزی به دلیل آروغ زدن غیر اختیاری پرسش: اگر به واسطه آروغ زدن غير اختياري چيزي وارد فضاي دهان شود سپس آن را فرو برد حکم روزه ي شخص چيست؟ پاسخ: امام، بهجت، فاضل، صافي ،نوري: اگر آنچه وارد فضاي دهانش آمده را با اختيار فرو ببرد روزه اش باطل است و قضا و کفاره بر او واجب مي شود اما اگر بدون اختيار فرو روزه اش صحيح است. خويي ،تبريزي، مکارم، وحيد: اگر آنچه وارد فضاي دهانش آمده را با اختيار فرو ببرد روزه اش باطل است وقضا و بنابراحتياط کفاره بر او واجب مي شود اما اگر بدون اختيار فرو روزه اش صحيح است. خامنه اي،شبيري: چيزي وارد فضاي دهانش شود بايد آن را بيرون بريزيد و اگر بدون اختيار فرو روزه اش صحيح است. سيستاني: اگر آنچه وارد فضاي دهانش آمده را با اختيار فرو ببردبنابراحتياط واجب روزه اش باطل است وقضا وکفاره بر او واجب مي شود اما اگر بدون اختيار فرو روزه اش صحيح است.