📌چرا به امام رضا(ع) أباالحسن می گویند؟ مگر ایشان فرزندی به نام حسن داشتند؟
💠 پاسخ:
نام مبارک امام رضا علیه السلام، علی است. #أبوالحسن یا أباالحسن کنیه ایشان است. در فرهنگ عرب علاوه بر نام گذاری افراد به اسم، برای بزرگداشت افراد و پرهیز از خطاب کردن افراد با نام، آنان را با عباراتی ترکیبی صدا می کنند که با واژه های (أب) یا (أم) شروع می شود و به این نوع نام ها (کنیه) گفته می شود. همانند ابوالقاسم.
اگرچه چنین به نظر می رسد که اگر کسی مثلا(ابو الحسن) خطاب شد معنی این خطاب چنین باشد که این شخص، پدر حسن است. اما با بررسی فرهنگ استعمال کنیه در بین اعراب به این نتیجه می رسیم که لزوما چنین نیست. چه بسا افرادی که هنوز صاحب فرزندی نیستند اما با کنیه خطاب میشوند.
غزالی می نویسد:
رسول اکرم(ص) اصحاب خود را از روی احترام به #کنیه صدا می زد و آنان که کنیه نداشتند، کنیه ای برایشان انتخاب می نمود. مردم نیز از آن پس، آن شخص را به همان کنیه می خواندند. حتی آنان که فرزندی نداشتند تا کنیه ای داشته باشند، برای آنان کنیه ای انتخاب می کرد. پیامبر اکرم (ص)رسم داشت حتی برای کودکان نیز کنیه انتخاب می نمود و آنان را مثلاً أبافلان صدا می زد تا دل کودکان را نیز به دست آورد.
در مورد کنیه امام #رضا علیه السلام نیز چنین است. یعنی با وجود اینکه بنابر نظر مشهور و قوی تنها فرزند ایشان امام محمد الجواد(ع) بوده است، ایشان با کنیه (أبوالحسن) مورد خطاب قرار گرفته است.
در روایتی از کتاب عیون اخبارالرضا می خوانیم:
امام موسی #کاظم علیه السلام فرزند عزیز خود را #رضا نامیده و او را أبالحسن صدا می کرد.
📚حسینی دشتی، مصطفی، معارف و معاریف، ج 8، ص 595
📚شیخ مفید، الإرشاد، ج2، ص271.
📚شیخ صدوق، عيون أخبار الرضا(ع)، ج1، ص 14.
👇👇
🌻 @ahlebait110
📌کنیۀ امام #رضا(ع)؛ ابوالحسن یا #ابوبکر؟
می‌دانیم که کنیۀ امام #کاظم(ع)، «ابوالحسن» بوده است. در گزارشی از علی بن یقطین نقل شده که امام کاظم(ع) دربارۀ علی بن موسی(ع) فرمود: «نحلتُه کنیتي: کنیۀ خویش را به او دادم»
📚کلینی، الکافي، ج1، ص311، 313؛
📚شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا، ج1، ص21، 22.
مطابق این نقل، خود امام کاظم(ع) کنیۀ «ابوالحسن» را برای امام رضا (ع) برگزیده بوده است. در کتب امامیه کنیۀ #ابوالحسن فراوان برای امام رضا(ع) به کار رفته، تا جایی که در عیون أخبار الرضا بیش از 200 مرتبه این کنیه در اسناد و متون گزارش‌های متفاوت برای امام رضا (ع) به کار رفته است (البته بسیاری از منابع عیون، عامّی است).
در منابع عامه نیز بسیار کنیۀ «ابوالحسن» برای امام رضا (ع) به کار رفته است؛ از جمله: «علي بن موسى الرضا... أبو الحسن من سادات أهل البيت وعقلائهم وجلة الهاشميين ونبلائهم»
📚ابت حبان، الثقات، ج8، ص456.
«فقال: يا غلام، أحضر أبا الحسن علي بن موسى»
📚الفرج بعد الشدة، ج4، ص227)،
«أما رضا، فهو علي بن موسى بن جعفر بن محمد العلوي الحسيني أبو الحسن الرضا» (المؤتلف والمختلف للدارقطني، ج2، ص1115)
در این میان، در گزارشی گفته شده که کنیۀ امام رضا(ع)، «ابوبکر» بوده است:
قال أبو الفرج: حدثني الحسن بن علي الخفاف، قال: حدثنا عيسى بن مهران، قال: حدثنا أبو الصلت الهروي، قال: سألني المأمون يوما عن مسألة فقلت: قال فيها أبو بكر كذا وكذا. فقال: من أبو بكر؟ أبو بكرنا أو أبو بكر العامة؟. قلت: أبو بكرنا. قال عيسى: قلت لأبي الصلت: من أبو بكركم؟ فقال: علي بن موسى الرضا، كان يكنى بها
📚ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص453-454
#ابوالفرج اصفهانی نقل می‌کند از حسن بن علی خفاف از عیسی بن مهران از ابوالصلت هروی که گفت: #مأمون روزی از من دربارۀ مسئله‌ای پرسش کرد. گفتم: ابوبکر چنین و چنان می‌گوید. گفت: ابوبکر کیست؟ ابوبکرِ ما یا ابوبکرِ عامّه/عموم؟ گفتم: ابوبکرِ ما. عیسی [بن مهران] گفت: به #ابوالصلت گفتم: ابوبکرِ شما کیست؟ گفت: علی بن موسی #الرضا؛ کنیه‌اش چنین بود.
می‌دانیم که امام رضا (ع) فرزندی به نام «بکر» نداشته و نام «علی» هم با کنیۀ «ابوالحسن» تناسب دارد، نه «ابوبکر».
حال سؤال پیش می‌آید که پس چرا در این گزارش کنیۀ «ابوبکر» برای امام رضا (ع) به کار نرفته است. با توجه به اینکه ظاهراً تنها در این گزارش این کنیه برای امام استفاده شده و با توجه به اینکه در خود گزارش به ابوبکر بن ابی‌قحافة (أبوبکر العامة) اشاره شده، ممکن است این گزارش در این صدد باشد که کنیۀ امام رضا (ع) را مطابق با شهرت خلیفۀ نخست بداند و فضایی تقریبی ایجاد کند. در خصوص این نقل باید به چند نکته توجه کرد:
ظاهراً این متن شکل گرفته تا این کنیه را نشان دهد و هدف دیگری ندارد: «فقال: من أبو بکر؟... قلت لأبي الصلت: من أبو بکرکم؟».
اینکه یک گزارش صرفاً در راستای بیان یک کنیه باشد، امر غریبی است. معمولاً نام و کنیۀ افراد، مشهور است و در ضمن گزارش‌ها و گفتگوها و مدخل افراد در کتب آن‌ها را می‌توان یافت، اما دربارۀ شخصیتی به شهرت امام رضا (ع) توقّع نمی‌رود که گزارشی باشد که فقط تمام هویت و هدفش بیان این باشد که ایشان فلان کنیه را داشت.
قابل توجه است که برای کنیۀ «ابوالحسن» گزارشی یافت نمی‌شود که تمام مطلبی که آن گزارش متکفّل بیانِ آن است، همین باشد که امام رضا (ع) مکنّی به «ابوالحسن» بوده است. حتی نقلی که بالاتر از علی بن یقطین گذشت هم درصدد بیان وصایت امام رضا (ع) بود و به صرف بیان این کنیه بسنده نکرد.
این نکته نشان می‌دهد که کنیۀ «ابوالحسن» برای امام رضا (ع) از پیش مسلَّم بوده و نیازمند اثبات نبوده، برخلاف کنیۀ «ابوبکر».
@Al_Meerath