🔰 تحلیلی بر نظریه محقق خویی(ره) در حقیقت انشاءوالفاظ معاملات ♻️ یکی از ارکان و گذرگاه های مهم علوم اعتباری، همچون فقه و اصول عنایت به مکانیزم ادارکات اعتباری و تفکیک آن از ادارکات حقیقی است. این چالش، اگرچه به عنوان فصل و بخشی مستقل، در کتب دارج فقهی و اصولی اعلام وجود ندارد ؛لکن از باب مبداء تصوری و تصدیقی این علوم ، مورد نظر هر فقیه و مجتهدی می باشد و تبیین و تحلیل این مهم، آثاری شگرف در خروجی استنباطی و اجتهادی هر مکتبی خواهد داشت. 💢محقق خویی(ره) به عنوان یکی از اعلام کم نظیر حوزه علمیه و مکتب نجف، مبنایی را در این باب مورد نظر داشته که اول بار ،در مبحث وضع علم اصول، تحت عنوان «مسلک تعهد» خود را نمایان می کند. 🌀 ایشان درصدد هستند که از این مبنا، در فقه معاملات خود بهره برده و بر اساس آن ، مختار خود را در مبحث بیع با تبیین حقیقت انشاء دنبال کرده و دو اشکال مبنایی و بنایی به مشهور فقها و شیخ اعظم(ره) وارد می کنند. دقت در این نظریه دو ثمره مهم را در پی خواهد داشت: 🔺۱- تحقیق در منطق اعتباریات و مکانیزم و آشنایی با چالش هایی که در این مهم، اعلام این فن را گرفتار خود کرده است. 🔺۲- التفات به ارزش دستاوردهای امام خمینی و علامه طباطبایی در تصویر نظام و‌منطق اعتباریات و تفکیک حقیقت از اعتبار در علومی همچون فقه و اصول. 🔅بر این اساس بر مبنای تقریر درس استاد آیت الله فرحانی ، ابتدا به بیان اصل نظر ایشان در حقیقت انشاء پرداخته و سپس اشکالات و نتایج مطروحه از نظر محقق خویی(ره) را مورد نقد و بررسی قرار می دهیم. #فقه_الخمینی #در_مدرسه_امام #محقق_خویی #آیت_الله_فرحانی @albayann

🔰تحلیلی بر نظریه محقق خویی در حقیقت انشاء و الفاظ معاملات 1️⃣ بخش اول: مسلک تعهد و حقیقت انشاء ♻️محقق خوئی در مبحث وضع، نظریه ای دارند که از آن تحت عنوان «مسلک تعهد» نام برده می شود. 💠مبنای این نظریه این است که واضع وقتی می خواهد قرارداد کند، باید قرارداد را جایی انجام دهد که به او مربوط است . واقعیات خارجی در حیطه اختیار واضع نیست ؛اما التزام و تعهد، فعل اختیاری واضع است و می تواند نسبت به فعل اختیاری خود قرارداد کند و به آن ملتزم شود. ولذا موضوع له هیئت جمله خبریه، تعهد و التزام به قصد حکایت از واقعیت خارجی است؛ و موضوع له هیئت انشاء ،تعهد و التزام به حکایت از یک اعتبار نفسانی است. بر همین اساس در خبر و انشاء یک اشتراکی وجود دارد که هر دو تعهد و التزام از حکایت کردن هستند. و تفاوتشان در این است که در خبر، قصد حکایت از یک واقعیت خارجی را تعهد می کنید ولی در انشاء قصد حکایت از یک اعتبار نفسانی را تعهد می دهید. ایشان با این رویکرد حقیقت انشاء را اینگونه تحلیل می کنند که کأن،َّ ما در انشائیات دو اعتبار داریم: 🔺 یکی خود وضع است که تعهد به قصدالحکایه است. 🔺 یکی آن امری است که این تعهد از آن خبر می دهد، و آن اعتبار نفسانی است. 💠 نتایج تفسیر مسلک تعهد محقق خویی دو نکته را به عنوان نتایج این مبنا نتیجه می گیرند که در فهم تحلیل ایشان از حقیقت انشاء نقش کلیدی دارد: ♨️1- نقدی به کلام مشهور دارند که اینکه مشهور می گویند انشاء، ایجاد به لفظ است، غلط است؛ لفظ از علل ایجاد نیست ؛ چون ایجاد اگر ایجاد تکوینی باشد، جوهر و عرض را که با لفظ نمی شود ایجاد کرد. اگر ایجادِ اعتباری است این هم غلط است، اعتبار نیاز به لفظ ندارد؛ اعتبار به ید مُعتبِرش است. مُعتبِر ملکیت را نزد خود اعتبار می کند و کاری به لفظ ندارد. ♨️2- می فرماید شما بیع را تحلیل کنید. «بعتُ» یعنی چه؟ معنای عرفی «بعتٌ» نه فقط آن اعتبار است، نه فقط این لفظ است. اگر آن اعتبار نفسانی نباشد ؛ صدبار لفظ «بعتُ» هم بگویم هیچ اتفاقی نمی افتد. انشائی بودن «بعتُ» به این است که: 1⃣ اعتبار نفسانی باشد 2⃣ اضافه شود بر این اعتبار نفسانی، خبر از آن اعتبار. 💠 وارد نبودن اشکال مشهور بر نظریه محقق خویی متأسفانه برخی اعلام نجف و‌ همچنین تلامذه حضرت امام، به مختار محقق خویی اشکال می کنند که مسلک تعهد موجب می شود که انشاء، اخبار بشود؛ چون وضع می شود «تعهد به إخبار از اعتبار نفسانی». لکن این اشکال وارد نیست. 👈🏻از عبارات ایشان کاملا روشن است که ملتفت به این نکته بوده اند. لذا اگر کسی بگوید مرحوم خویی انشاء را تبدیل به اخبار کرده ، معلوم می شود کلام ایشان را کامل تلقی نکرده است. 💠 تأثیر این نظریه در فقه معاملات ♻️محقق خویی می خواهد بگوید این مبنا را در فقه معاملات در هرجایی خواستید، من برایتان پیاده می کنم. مثلا در نکاح؛ «زوجتُ»، «زوجتُ» انشائی است. شما اگر در نفستان اعتبار زوجیت کردید، از این اعتبار زوجیت تا إخبار ندهید نمی گویند تزویج واقع شده است. اگر اعتبار زوجیت هم نکنید و مدام بگویید «زوجتُ» ، تجویز درست نمی شود. علقه زوجیت وقتی شکل می گیرد که این دوتا را روی هم بگذارید؛ یعنی اول اعتبار زوجیت کنید و سپس در کنار این اعتبار زوجیت که در صقع نفس است (و لفظ هم دخالتی در آن ندارد) از این اعتبار، خبر دهید و حکایت کنید. بنابراین بیع انشائی، طلب انشائی، امر انشائی، اذن انشائی، زوجیت انشائی و سایر انشائیات ، دو رکن دارند: 1. اعتبار نفسانی 2. اخبار از این اعتبار. 🔆در نتیجه باید گفت، بیع نه لفظ به تنهایی است نه معنای به تنهایی. تا اعتبار نباشد و لفظ نیاید و إخبار از آن اعتبار ندهد، بیع شکل نگرفته است. 👈🏻این اصل مبنای محقق خویی(ره) است. 🔊تفصیل این نکات را در صوت ارائه شده دنبال نمایید #فقه_الخمینی #در_مدرسه_امام #محقق_خویی #آیت_الله_فرحانی @albayann

♻️تحلیلی بر نظریه محقق خویی(ره) در حقیقت انشاء و الفاظ معاملات2️⃣ 💠بخش دوم(پایانی): نقد و بررسی کلام محقق خویی(ره) 👈🏻در مطلب قبلی تقریری از مبنای محقق خویی و تأثیر آن در فقه معاملات مطرح شد. 🔹استاد آیت الله فرحانی پس از عدم ورود بعض اشکالات مشهور به ایشان ، ۵ نکته را پیرامون نظریه محقق خویی اشاره می کنند: 🔺۱- عدم توجه به رابطه اعتباری بین لفظ و معنا اصل مسلک تعهد از محقق نهاوندی شکل گرفته و ریشه این نظریه این است که هم ایشان و هم محقق خویی(ره) رابطه لفظ و معنا را حقیقی و تکوینی دیده اند. بر همین اساس اشکال گرفته اند که لفظ و معنا اجنبی از هم هستند و چون نمی توان بین لفظ و معنا ارتباطی برقرار کرد، می بایست ارتباط را در حیطه ای که در اختیار واضع است تعریف کرد. بر همین اساس ایشان به سراغ تعهد و التزام نفسانی رفته اند. در حالیکه اگر عنصر اعتباری بودن وضع را به درستی تصویر کنیم هیچ استبعادی وجود ندارد که بین لفظ و معنا ، رابطه اعتباری را تصویر کرد. 🔺۲- مسلک تعهد مربوط به مقام وضع است یا استعمال؟! اگر می فرمایید تعهد می دهیم به تنطق به یک لفظی وقت اراده تفهیم یک معنا، این مربوط به وادی استعمال است. استعمال هر گونه میخواهید تصویر کنید ، چه مرآتیت بدانید، چه فنا لفظ در معنا بدانید، چه لحاظ آلی و استقلالی را مطرح کنید، چه بین حقیقت و اعتبار تفکیک کنید؛ این ها همه مربوط به وادی استعمال است. 🔺۳- خلط بین وضع کردن و وضع! ریشه تمامی این نکات محقق خویی(ره) به نظر میرسد به عدم تفکیک وضع به عنوان یک رابطه قراردادی و وضع کردن به عنوان فعل اختیاری واضع است. افعال اختیاری واضع بما اینکه افعال اختیاری و تکوینی انسان هستند، تابع چهارچوب خاص خودش است. لکن وضع یا حتی استعمال به عنوان یک رابطه قراردادی وادی و قوانین دیگری دارد. و به نظر می رسد این تفکیک در کلام ایشان رعایت نشده است. 🔺۴- وجود اعتباری غیر از وجود انشایی است. ایشان یک اشکالی به مشهور گرفتند که لفظ نه ایجاد وجود اعتباری می کند و نه ایجاد وجود تکوینی. این حرف خوبی است لکن جناب شیخ هیچ یک از این دو را مدنظر نداشته است. شیخ انصاری یک تحلیلی را ارائه دادند که این در نظریه آخوند خراسانی ذیل موضوع له هیئت امر متجلی شده و تفصیل پیدا کرده است و آن تحلیل «وجودات انشائی» و تفاوت آن با وجود حقیقی و وجود اعتباری است. این وجود انشائی غیر از وجود اعتباری و عقلایی است. لذا از منظر شیخ لفظ«بعت» ایجاد ملکیت اعتباری نمی کند. بلکه منظور ایشان از انشاء ملکیت ، وجود انشائی ملکیت بوده که این با لفظ هم سازگار بود و می توان آن را با لفظ ایجاد کرد. 🔺۵- تناقضی در کلام محقق خویی(رضوان الله تعالی علیه) ایشان در کتاب مصباح الفقاهه ، ذیل مسئله بیع، برای حل این اشکال که الفاظ برای وجودات حقیقی وضع نشده اند، راه حلی ارائه میدهند. محقق خویی می فرماید: می توان گفت این الفاظ معاملات برای مفاهیم این واقعیات خارجی وضع شده اند و این مفاهیم از واقعیات خارجی حکایت میکنند !! کلام ایشان با توجه تفصیلات و نتایج و مبانی مطروحه در مسئله وضع؛ خیلی عجیب است. این بیان که بگویید الفاظ برای مفاهیم وضع شده اند؛ کاملا منافی مسلک تعهد است. 💠 دو نکته پایانی: 💢۱- هر کدام از این نکات ادله و مویدات مفصلی در بیان استاد فرحانی دارند که ما در اینجا به صورت خلاصه بدان اشاره کردیم. 💢۲- استاد آیت الله فرحانی یک نکته ای را به عنوان اصل کلام محقق خویی عنوان میکنند و آن اینکه، ایشان صقع نفس را موطن اعتبار می دانند و این یک بحث‌ مبنایی است که باید مفصلا مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد که حقیقتا وعاء به چه معناست و کجاست؟ انشاءالله این مطلب در آینده ذیل مباحث منطق اعتباریات ارائه خواهد شد. 🔊توضیح این نکات را در صوت ارائه شده دنبال نمایید #فقه_الخمینی #در_مدرسه_امام #محقق_خویی #آیت_الله_فرحانی @albayann