(غلطهای رایج در زبان فارسی)
متأسفانه بسیاری از فارسی زبانان بر خلاف دستور زبان فارسی که #مؤنث و #مذکر نمیشناسد به تقلید از زبان عربی شکل #مؤنثی برای بسیاری از اسمها و صفتها ساخته و در فارسی به کار میبرند.
در زبان عربی، برای ترکیب وصفی، قانون ویژهای وجود دارد و آن این که صفت با موصوف خود همجنس است، یعنی موصوف مذکر، صفت مذکر و موصوف مؤنث (و نیز جمع بی جان)، صفت مؤنث میپذیرد.
عربها برای مؤنث کردن صفت، به پایان آن " تای " تأنیث میافزایند که در عربی به صورت "ة" نوشته میشود.
مانند: قیادة السیاسیة (رهبری سیاسی) و مجالس الحاصة (نشستهای ویژه).
در فارسی تای تٱنیث را به صورت "ه" (های غیرملفوظ) مینویسند.
ایرانیان در زبان فارسی که مؤنث و مذکر نمیشناسد، به ویژه در گذشته به تقلید از این قاعدهی زبان عربی به کارهایی بسیار جالب و البته نادرستی دست زدهاند که خوشبختانه بخشی از آنها امروز به دلیل خودآگاهی آنان کاربرد خود را از دست داده است، ولی بخش دیگر آن هنوز در زبان ما باقی مانده و همچنان از زبانها شنیده و در نوشتهها دیده میشود.
در زیر با برخی از آنها آشنا میشویم:
مشهورترین ترکیب وصفی ساختهی ایرانیان استفاده از صفت عربی #مربوطه است که در عربی صفتی مؤنث است و همانگونه که گفته شد در این زبان فقط برای موصوف مؤنث به کار میرود؛ ولی ایرانیان و برخی دیگر از فارسی زبانان، هر واژهای را که بخواهند (چه عربی باشد، چه فارسی، چه در عربی مؤنث باشد چه مذکر، چه مفرد باشد و چه جمع) در ترکیب با "مربوطه" به کار میبرند و به گمان خود خیلی هم فصیح و بلیغ سخن گفتهاند.
مانند: رئیس مربوطه، قانون مربوطه، پروندهی مربوطه، گزارش مربوطه، دستگاه مربوطه، و امور مربوطه.
کار مؤنث کردن صفات به تقلید از زبان عربی در زبان فارسی که مذکر و مؤنث نمیشناسد به آنجا رسیده است که ایرانیان هر صفتی را (برای هر موصوفی، چه فارسی و چه عربی، چه مؤنث و چه مذکر، چه مفرد و چه جمع) به راحتی و بر خلاف دستور زبان فارسی و عربی مؤنث میکنند.
مانند: تحصیلات عالیه، دورهی متوسطه، متون قدیمه، قانون مصوبه، پروندهی مختومه، بانوی محترمه، نامهی شریفه، کاغذ باطله، هیأت تحریریه، هیأت حاکمه، وسایط نقلیه، اعمال شاقه، امور خارجه، روابط حسنه، ارواح خبیثه، احترامات فائقه، قوهی مقننه، قوهی مجریه، قوهی قضاییه، مکهی معظمه، زن سلیطه، گناهان کبیره و انبوهی از ترکیبهای وصفی نادرست دیگر...
مؤنث کردن کلمات که در زبان فارسی محلی ندارد چنان شکلی یافته است که کار از مؤنث کردن صفات گذشته و ایرانیان دیگر نه فقط صفات، بلکه با استفادهی نابجا از تای تأنیث عربی نوع مؤنث بسیاری از کلمات را نیز اختراع کرده و آنها را نیز در کنار نوع مذکر آن در زبان خود به کار میبرند.
مانند: جدّ و جدّه، حاجی و حاجیه، خال و خاله، دلال و دلاله، رئیس و رئیسه، رقاص و رقاصه، زوج و زوجه، عم و عمه، مدیر و مدیره، شاعر و شاعره، مرحوم و مرحومه، مغفور و مغفوره، محبوب و محبوبه، معشوق و معشوقه، مَلک و ملکه، ندیم و ندیمه، والد و والده، کنیز و کنیزه، نجیب و نجیبه و بسیاری دیگر...
با همین قاعده اسمها و صفاتی نیز در فارسی پیدا شدهاند که فقط برای زنان به کار میروند.
مانند: ضعیفه، سلیطه، معروفه، مخدره و غیره.
همانگونه که گفته شد، بخشی از این واژهها و ترکیبهای من درآوردی، اکنون دیگر به کار برده نمیشوند و ایرانیان میکوشند با به کار گرفتن برابرهای امروزی و درست برای باقیماندهی آنها، از کاربرد آنها نیز در زبان فارسی خودداری کنند تا اصالت زبان فارسی را پاس دارند.
آموزش عروض و قافیه و...
سید محمدرضا شمس (ساقی)
https://eitaa.com/arozghafie