آیه بامداد دوشنبه : #قرآن . سوره فصّلت‏ : وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ فَاخْتُلِفَ فِيهِ وَ لَوْ لا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَ إِنَّهُمْ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مُرِيبٍ «45» . و البتّه ما به #موسى كتاب (آسمانى تورات) داديم، پس در آن اختلاف شد و اگر نبود سنّت سابقِ پروردگارت (در مورد مهلت دادن به مردم)، قطعاً ميانشان داورى شده بود (و هر اختلاف كننده‏اى به كيفر خود رسيده بود)، و البتّه آنان درباره‏ى قرآن نيز در شكى همراه با سوء ظن هستند. پيام‏ها: 1- آشنايى با تاريخ انبيا، مايه‏ى دلدارى پيامبر و مسلمانان است. وَ لَقَدْ آتَيْنا ... 2- تورات، مورد اختلاف و تحريف قرار گرفته است. «وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ فَاخْتُلِفَ فِيهِ» 3- مهلت دادن به گنهكاران، از شئون ربوبيّت است تا شايد مردم توبه كنند و به رشد برسند. «سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ» 4- سنّت خداوند، #مهلت دادن به گناهكاران است و اگر چنين نبود پرونده‏ى عمر هر كس با اولين انحراف بسته مى‏شد. لَوْ لا كَلِمَةٌ ... لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ‏ 5- شك بايد مقدّمه‏ى #تحقيق و سؤال و رسيدن به يقين باشد، نه وسيله‏ى بهانه‏جويى و سوء ظن. «لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مُرِيبٍ»

آیه بامداد دوشنبه : #قرآن . سوره حجرات : يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جاءَكُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْماً بِجَهالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلى‏ ما فَعَلْتُمْ نادِمِينَ «6» . اى كسانى‏كه ايمان آورده ‏ايد! اگر #فاسقى براى شما خبرى مهم آورد ، #تحقيق كنيد، مبادا (از روى زودباورى و شتاب‏زدگى تصميم بگيريد و) ناآگاهانه به گروهى آسيب رسانيد، سپس از كرده‏ى خود #پشيمان شويد. . نكته ‏ها: بر اساس روايات متعدّد از طرق شيعه و سنّى، اين آيه درباره وليدبن عقبه نازل شده است. زيرا پيامبر او را براى جمع ‏آورى زكات از قبيله بنى مصطلق اعزام داشت، امّا از آنجا كه ميان او و اين قبيله در دوران جاهليّت، خصومتى شديد بود، هنگامى كه اهل قبيله به استقبال او مى ‏آمدند، گمان كرد كه به قصد كشتن او آمده ‏اند. لذا جلوتر نرفت و نزد پيامبر بازگشت و خبر داد كه مردم از پرداخت زكات خوددارى كرده ‏اند. آيه فوق نازل شد و در مورد خبر فاسق دستور تحقيق داد. . امام #حسين عليه السلام در احتجاجى كه با وليد بن عقبه داشت فرمود: به خدا سوگند من تو را در دشمنى‏ ات با علىّ‏ بن ابى‏طالب عليهما السلام ملامت نمى‏كنم، زيرا خداوند، على را مؤمن و تو را فاسق خوانده است ! سپس آيه فوق را تلاوت كردند. . سؤال: در اين آيه دستور تحقيق و بررسى آمده، ولى درآيه‏ى 12 همين سوره، تجسّس، حرام شمرده شده است، آيا مى‏شود تحقيق و تفحّص، هم حرام باشد و هم واجب؟ پاسخ: آنجا كه تجسّس حرام است، درباره‏ى رفتار شخصىِ مردم است كه ربطى به زندگى اجتماعى ندارد، ولى آنجا كه واجب است، موردى است كه به جامعه مربوط است و مى‏خواهيم بر اساس آن، اقدام و عملى انجام دهيم كه اگر به خاطر احترام فرد، تحقيق و بررسى نكنيم ممكن است جامعه در معرض فتنه و آشوب قرار گيرد. . فسق چيست و فاسق كيست؟ «فسق» در لغت به معناى #خارج شدن است و در اصطلاح قرآنى، به خارج شدن از راه مستقيم گفته مى‏شود. اين كلمه در برابر عدالت به كار مى‏رود و فاسق به كسى گويند كه مرتكب گناه كبيره‏اى شود و توبه نكند. واژه «فسق»، در قالب‏هاى گوناگون، پنجاه و چهار بار در قرآن آمده و در موضوعات و مصاديق مختلفى به كار رفته است پيام‏ها: 1- افراد مؤمن بايد اهل تحقيق و بررسى باشند، نه افرادى #زودباور و سطحى‏نگر. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ... فَتَبَيَّنُوا 2- همه‏ى اصحاب پيامبر عادل نبوده ‏اند، بلكه در ميان آنان افراد فاسق و منافق نيز بوده‏اند. «إِنْ جاءَكُمْ فاسِقٌ» 3- افشاگرى و رسوا كردن افرادى كه كارشان سبب فتنه است، مانعى ندارد. «إِنْ جاءَكُمْ فاسِقٌ» 4- زمينه فتنه دو چيز است: تلاش فاسق، زودباورى مؤمن. الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جاءَكُمْ فاسِقٌ‏ ... فَتَبَيَّنُوا 5- اصل در اسلام، اعتماد به مردم است، امّا حساب كسى كه فسق او بر همه روشن شد، از افراد عادّى جداست. إِنْ جاءَكُمْ فاسِقٌ‏ ... فَتَبَيَّنُوا 6- افراد فاسق، در صدد ترويج اخبار دروغ و نوعى #شايعه پراكنى هستند. «جاءَكُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ» 7- ايمان، با خوش‏ باورى سازگار نيست. آمَنُوا ... فَتَبَيَّنُوا 8- تحقيق وبررسى را به تأخير نيندازيد. «فَتَبَيَّنُوا» (حرف «فاء» نشانه‏ى اقدام سريع است) 9- گاهى فاسق راست مى‏گويد، بنابراين نبايد همه جا سخن او را #تكذيب كرد، بلكه بايد تحقيق شود. «فَتَبَيَّنُوا» 10- جامعه اسلامى، در معرض تهاجم خبرى است و مردم بايد هوشيار باشند. إِنْ جاءَكُمْ‏ ... فَتَبَيَّنُوا 11- در مديريّت، بايد علاج واقعه را قبل از وقوع كرد. ابتدا تحقيق و سپس اقدام كنيم. «فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْماً بِجَهالَةٍ» 12- بيان فلسفه و رمز و راز احكام الهى، انگيزه‏ى مردم را براى انجام دستورات زياد مى‏كند. (فلسفه تحقيق، دورى از ايجاد فتنه است.) «فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا» 13- يكى از اهداف خبرگزارى‏هاى فاسق، ايجاد #فتنه و بهم زدن امنيّت نظام است. «أَنْ تُصِيبُوا قَوْماً بِجَهالَةٍ» 14- اقدام بر اساس يك گزارش بررسى نشده، مى‏تواند جامعه ‏اى را به نابودى بكشاند. «أَنْ تُصِيبُوا قَوْماً» 15- اقدام #عجولانه و بدون بررسى و تحقيق، نوعى جهالت است. «بِجَهالَةٍ» 16- عمل به دستورات الهى، مانع پشيمانى است. تحقيق كنيم تا مبادا پشيمان شويم. فَتَبَيَّنُوا ... نادِمِينَ‏ 17- پايان كار نسنجيده، پشيمانى است. «نادِمِينَ»