بسم الله الرحمن الرحیم
✅مصلحتسنجیِ صلح و جنگ در منظومهی فقهی آیتالله خامنهای دام ظله
به اقتضای کتاب و سنت، یکی از احکام مورد تسالم در فقه اسلامی، "عقد مهادنه" به معنای قرارداد آتشبس یا صلح موقت است. عمومات لفظیِ قرارداد مهادنه، به وسیله دلیل عقل، تناسب حکم و موضوع یا متفاهم عرفی از مجموع الادلة، مقید به مصلحت شده است یعنی فقط مهادنهای جایز است که مطابق با مصلحت مسلمانان باشد.
🔻نکته اینجا است که منظور از این مصلحت چیست و معیار سنجش مصلحت چیست؟
در آثار فقهی وقتی میخواهند این مصلحت را تبیین کنند، این موارد را مثال میزنند: «قلّت مجاهدان مسلمان، امید به مسلمان شدن دشمن کافر حربی در زمان مهادنه یا تقویت عِدّه و عُدّهی سپاه اسلام» (لقلة المسلمين أو رجاء إسلامهم أو ما يحصل به الاستظهار و الاستعانة و القوة). البته برخی فقیهان، با استناد به ادلهای مانندِ «فَلا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْن» تنها مصلحت مجوّزِ مهادنه را ضعف سپاه مسلمین دانستهاند (جواهر 21/297) و غیر از این هیچ مصلحتی را برای صلح قبول ندارند!
در کتاب مهادنهی آیتالله خامنهای، اما، دربارهی مصلحتهایی که میتوان با تکیه بر آن، جنگ را متوقف کرد، آمده است:
«مصلحت در باب مهادنه، منحصر درمواردی چون ضعف مسلمین، امید به مسلمان شدن دشمن و ... نیست چرا که در اینجا مصالح دیگری نیز هست که با "شرایط جهانی در زمان" تناسب دارد؛ یکی از این مصالح، شهرت و نام نیکوی نظام اسلامی به عنوان نظامی است که حاضر است حتی به دشمنان خود پیشنهاد صلح بدهد. مصلحت دیگر، نگران کردن دشمن دوّمی است که مشغول شدن نظام اسلامی به جنگ با دشمن کنونی او را خوشنود و طمعکار کرده است؛ چه آن دشمن دوم وقتی ببیند که امام مسلمین با دشمن کنونیاش صلح کرده ، ترس بر جانش میافتد و امیدش ناامید میشود و نیز مصلحتهای دیگری که ولیّ امر، خود در هر زمان و مکان میتواند آن را تشخیص دهد.» (المهادنة، ص: 11)
📚ثم إن المصلحة في هذا الباب لا تنحصر فيما ذكره الفقهاء (رحمهم اللّه) من ضعف المسلمين و قلتهم عن المقاومة، أو رجاء دخول الكفار في الإسلام، أو الحصول على المال الذي يبذلونه للمسلمين؛ فهناك مصالح أخرى تُناسب ظروف العالم في كل عصر، منها تحسين سمعة النظام الإسلامي كنظام يقترح الصلح على مناوئيه، و منها تخويف عدو آخر طامع في بلاد المسلمين من جهة كونهم مشغولين بالحرب، فإذا رأى ذاك العدو أن الإمام بصدد الصلح مع مقاتليه، فإنه يخاف و يقطع طمعه، و منها غير ذلك مما يعرفه الذي بيده أمر تشخيص المصلحة في كل زمان و مكان.
محمد عشایری منفرد
حوزه علمیه قم
#استاد_عشایری_منفرد
#فقه
#اصول
#روش_شناسی_اجتهاد
#روش_شناسی
#رهبری
💯 کانال استاد محمد عشایری منفرد (حفظه الله)
🆔https://eitaa.com/ashayerimonfared