بسم الله
🔵قدرت انگاره
حضرت امیر(علیه السلام) در بازگشت از #صفین یکی از اصحاب را که بیمار بود، دیدند و بدو فرمودند:
🔹«...وَ لَكِنَّهُ يَحُطُّ السَّيِّئَاتِ وَ يَحُتُّهَا حَتَّ الْأَوْرَاق» ( ...امّا بیماری گناهان را از بين مىبرد و آنها را مانند برگ درختان مىريزد) # حکمت_42
👈در تازهترین یافتههای #اخلاق_نظری از عنصری به نام #قدرت_انگاره نام میبرند. شخص بیمار از حقیقت بیماری، برداشت بسیار بدی دارد و به خاطر همین برداشت بد است که از بیماری رنج میبرد. به عبارت دیگر آنچه که شخص بیمار را آزار میدهد خود بیماری نیست بلکه برداشت بیمار از #بیماری است.
حضرت در اینجا میخواهند برداشتی را که شخص بیمار از حقیقت بیماری دارد تغییر بدهند و به جای آن برداشت منفی این #انگاره را به او القا کنند که بیماری فایده مهمی (ریزش گناه) دارد.
این انگارهی جدید قدرتی دارد که باعث میشود که یکی از تلخ ترین دورههای زندگی انسان (بیماری) برای او به دورهای زیبا و دلپسند مبدل شود.
🔸تغییر دادن آن انگاره در ذهن مخاطب کار دشواری است برای حل همین دشورای است که حضرت از #تصویرِ ریزش برگ درختان بهره میگیرد.
#با_معارف_نهج، شماره 63
https://t.me/Banahjolbalaghe
بسم الله
🔵تغییر رفتار از طریق تغییر نگرش و انگاره
امام علی علیه السلام در سخنان اثرگذار خود میکوشد برای تغییر رفتار انسانها ابتدا #انگاره و نگرشهای آنها را تغییر بدهد. در حقیقت حضرت میخواهند از #قدرت_انگاره استفاده بکنند و رفتارهای انسانها را به وسیله انگارههای آنها تغییر بدهند.
برای مثال انسانها معمولا اموال پس انداز شده خودشان را ذخیرهای برای خودشان میدانند اما اموالی را که خرج کردهاند، هدر رفته و از دست رفته میدانند. امام علیه علیه السلام تلاش میکنند این انگاره را تغییر بدهند، این سخنان ایشان را ببینید:
1️⃣ای فرزند آدم اموالی که بیش از نیازت به دست میآوری در واقع آنها را برای دیگران ذخیره میکنی (نه برای خودت) (ابْنَ آدَمَ مَا كَسَبْتَ فَوْقَ قُوتِكَ فَأَنْتَ فِيهِ خَازِنٌ لِغَيْرِكَ ) #حکمت_192
2️⃣اموالی که پیش از خودت به محضر الاهی فرستادهای، ذخیرهای است که برای خودت باقی میماند و آنچه از اموالی که پس از خودت در دنیا نهادهای برای دیگران (وراث) سودمند است. (فَإِنَّكَ مَا تُقَدِّمْ مِنْ خَيْرٍ يَبْقَ لَكَ ذُخْرُهُ وَ مَا تُؤَخِّرْهُ يَكُنْ لِغَيْرِكَ خَيْرُهُ) #نامه_69
#با_معارف_نهج، شماره 95
https://telegram.me/banahjolbalaghe
بسم الله
🔵بخیل از فقر میگریزد یا از دارایی؟
[امیر المؤمنین] تعبیری دارند میفرمایند: «عَجِبْتُ لِلْبَخیلِ یسْتَعْجِلُ الْفَقْرَ الَّذی مِنْهُ هَرَبَ وَ یفوتُهُ الْغِنَی الَّذی إیاهُ طَلَبَ، فَیعیشُ فِی الدُّنْیا عَیشَ الْفُقَراءِ وَ یحاسَبُ فِی الْاخِرَةِ حِسابَ الْاغْنِیاءِ» (#حکمت_126) میفرماید من تعجب میکنم از این آدمهای مُمسِک که [گمان میکنند] از فقر به سوی غنا فرار میکنند ولی در عمل از غنا فرار میکنند و خودشان را به دامن فقر میاندازند،
چرا؟ برای اینکه اصلا [مگر] #فقر و #غنا معنایش چیست؟ فقیر یعنی آن که ندارد که بخورد و بپوشد، و غنی یعنی آن که دارد که بخورد و بپوشد. فرقشان در این است که آن میخورد و میپوشد، این نمیخورد و نمیپوشد. اگر بنا بشود که انسان پول را جمع کند که تا آخر نخورد و نپوشد پس پول را در واقع برای فقر جمع میکند نه برای غنا. درست است، پیش خودش خیال میکند یک عمر لباس کهنه میپوشد برای اینکه یک وقتی خدای نکرده لباس کهنه نپوشد، یا یک عمر نان و پیاز میخورد که یک روزی #فقیر نشود که بخواهد نان و پیاز بخورد. این است که در دنیا مانند فقرا زندگی میکند ولی در قیامت باید حساب اغنیا را پس بدهد.
#شهید_مطهری، فلسفۀ تاریخ، ج2، ص132
#قدرت_انگاره #بخیل
#با_شهید_مطهری_در_نهج شماره 10
https://telegram.me/banahjolbalaghe
بسم الله
🔵تغییر رفتار از طریق تغییر نگرش و انگاره
امام علی علیه السلام در سخنان اثرگذار خود میکوشد برای تغییر رفتار انسانها ابتدا #انگاره و نگرشهای آنها را تغییر بدهد. در حقیقت حضرت میخواهند از #قدرت_انگاره استفاده بکنند و رفتارهای انسانها را به وسیله انگارههای آنها تغییر بدهند.
برای مثال انسانها معمولا اموال پس انداز شده خودشان را ذخیرهای برای خودشان میدانند اما اموالی را که خرج کردهاند، هدر رفته و از دست رفته میدانند. امام علیه علیه السلام تلاش میکنند این انگاره را تغییر بدهند، این سخنان ایشان را ببینید:
1⃣ای فرزند آدم اموالی که بیش از نیازت به دست میآوری در واقع آنها را برای دیگران ذخیره میکنی (نه برای خودت) (ابْنَ آدَمَ مَا كَسَبْتَ فَوْقَ قُوتِكَ فَأَنْتَ فِيهِ خَازِنٌ لِغَيْرِكَ ) #حکمت_192
2⃣اموالی که پیش از خودت به محضر الاهی فرستادهای، ذخیرهای است که برای خودت باقی میماند و آنچه از اموالی که پس از خودت در دنیا نهادهای برای دیگران (وراث) سودمند است. (فَإِنَّكَ مَا تُقَدِّمْ مِنْ خَيْرٍ يَبْقَ لَكَ ذُخْرُهُ وَ مَا تُؤَخِّرْهُ يَكُنْ لِغَيْرِكَ خَيْرُهُ) #نامه_69
#با_معارف_نهج، شماره 95
https://eitaa.com/banahjolbalaghe
بسم الله
🔵بخیل از فقر میگریزد یا از دارایی؟
[امیر المؤمنین] تعبیری دارند میفرمایند: «عَجِبْتُ لِلْبَخیلِ یسْتَعْجِلُ الْفَقْرَ الَّذی مِنْهُ هَرَبَ وَ یفوتُهُ الْغِنَی الَّذی إیاهُ طَلَبَ، فَیعیشُ فِی الدُّنْیا عَیشَ الْفُقَراءِ وَ یحاسَبُ فِی الْاخِرَةِ حِسابَ الْاغْنِیاءِ» (#حکمت_126) میفرماید من تعجب میکنم از این آدمهای مُمسِک که [گمان میکنند] از فقر به سوی غنا فرار میکنند ولی در عمل از غنا فرار میکنند و خودشان را به دامن فقر میاندازند،
چرا؟ برای اینکه اصلا [مگر] #فقر و #غنا معنایش چیست؟ فقیر یعنی آن که ندارد که بخورد و بپوشد، و غنی یعنی آن که دارد که بخورد و بپوشد. فرقشان در این است که آن میخورد و میپوشد، این نمیخورد و نمیپوشد. اگر بنا بشود که انسان پول را جمع کند که تا آخر نخورد و نپوشد پس پول را در واقع برای فقر جمع میکند نه برای غنا. درست است، پیش خودش خیال میکند یک عمر لباس کهنه میپوشد برای اینکه یک وقتی خدای نکرده لباس کهنه نپوشد، یا یک عمر نان و پیاز میخورد که یک روزی #فقیر نشود که بخواهد نان و پیاز بخورد. این است که در دنیا مانند فقرا زندگی میکند ولی در قیامت باید حساب اغنیا را پس بدهد.
#شهید_مطهری، فلسفۀ تاریخ، ج2، ص132
#قدرت_انگاره
#با_شهید_مطهری_در_نهج شماره 10
https://eitaa.com/banahjolbalaghe
بسم الله
🔵تقوا زنجیر نیست بلکه پناهگاه انسان است
📢اعْلَموا عِبادَ اللَّهِ انَّ التَّقْوی دارُ حِصْنٍ عَزیزٍ، وَ الْفُجورَ دارُ حِصْنٍ ذَلیلٍ، لایمْنَعُ اهْلَهُ وَ لا یحْرِزُ مَنْ لَجَأَ الَیهِ. « #خطبه_157»
بندگان خدا بدانید که تقوا یک قلعه عزتمند است و فجور یک سرای ذلتمند است که نه میتواند جلوی اهالی خودش را بگیرد و نه میتواند کسانی که در آن پناه میگیرند حفظ بکند.
در درون انسان نیرویی وجود دارد که وقتی انسان در معرض انجام گناه قرار میگیرد، آن نیرو مانع از ارتکاب گناه میشود(تقوا).
از این نیرو دو برداشت میتوان داشت: نخست اینکه تقوا را یک زنجیر بازدارندهی محدود کننده بدانیم که عیش و نوش انسان را محدود میکند دوم آنکه #تقوا را یک پناهگاه محکم بدانیم که انسان از دست ابلیس و از گزند نفسش در آنجا پناه میگبرد.
حضرت برداشت اول از تقوا را رد کرده و سعی میکنند این #انگاره را در مخاطب خود ایجاد بکنند که تقوا یک پناهگاه است. لازمه پناهگاه انگاشتن تقوا این است که انگاره دومی هم در مخاطب شکل بگیرد؛ این انگاره که عیش و شادکامی حرام یک گزند و آسیب است که باید از شر آن به پناهگاه پناه برد.
#قدرت_انگاره در وادار کردن انسان به اخلاق حسنه، عنصر مهمی است که در #اخلاق نظری از آن سخن میگویند.
#با_معارف_نهج، شماره 98
https://eitaa.com/banahjolbalaghe
بسم الله
🔵بیماری و باد پاییزی
حضرت امیر(ع) در بازگشت از #صفین یکی از اصحاب را که بیمار بود، دیدند و بدو فرمودند:
«...وَ لَكِنَّهُ يَحُطُّ السَّيِّئَاتِ وَ يَحُتُّهَا حَتَّ الْأَوْرَاق» ( ...امّا بیماری، گناهان را از بين مىبرد و آنها را مانند برگ درختان مىريزد) #حکمت_42
🔹عنصر زیباشناختی: #تشبیه پنهان «بیماری به باد پائیزی»، «انسان به درخت» و «گناه انسان به برگ زرد»
🔻توضیح:
هر چند سخنی از باد پائیزی و عمل انسان به میان نیامده است لکن ریزش برگ درختان مربوط به فصل پائیز و در اثر وزش باد پائیزی رخ میدهد لذا وقتی ریزش گناهان به ریزش برگ درخت تشبیه شود، چنین تشبیهی سه تشبیه درهم تنیده را در خود دارد که اگر این تشبیه ها را #تجزیه_و_مقارنه کنیم به این صورت بندی دست پیدا میکنیم:
1) تشبیه «بیماری به باد پائیزی»
2) تشبیه «انسان به درخت»
3) تشبیه «اعمال بد انسان به برگهای زرد»
➕افزون بر زیبایی خاصی که ترکیب و انسجام سهگانه فوق به تشبیه میدهد، دو تشبیه پنهان نیز به خاطر #دیریاب بودنشان زیبایی دیگری به تشبیه دادهاند.
✍️نکته معنایی
امیرالمؤمنین علیهالسلام در صدد هستند که درک انسان از بیماری را تغییر دهند. وقتی درک انسان از بیماری تغییر کند و به چنین برداشتی برسد که بیماری چیزی مانند باد پاییزی است که با ریختن برگهای زرد (گناه) به داد درخت میرسد، اولا تحمل #بیماری برای چنین ذهن و روانی سادهتر میشود ثانیاً انگیزهی#شکر خداوند در برابر #نعمت بیماری افزایش مییابد(#قدرت_انگاره).
#بازیباییهای_نهج، شماره 40
https://eitaa.com/banahjolbalaghe
بسم الله
با زیبایی های نهج
🔵 #بهترین نگهبان ...
#حکمت_306: کفی بالأجل حارساً.
#مرگ برای نگهبانی کافی است.
🌹عناصر زیبایی شناختی :
دومین عنصر زیبایی شناختی در این عبارت تشبیه است. در این #تشبیه بلیغ، مرگ به یک نگهبان تشبیه شده. فایده نگهبان، حفظ از خطرات است. اگر مرگ نگهبان است پس خطر و دشمن کیست که قرار است مرگ ما را از او حفظ کند؟
پاسخ این سوال را میتوان اینگونه داد که کسی که با مرگ انس گرفته باشد از هیچ عامل ترسانندهای هراس نخواهد داشت چنانکه گویا همین انیس (مرگ) نگبهان او است. (والله لابن ابیطالب آنس بالموت من الطفل بثدی امه = به خدا سوگند اُنس پسر ابوطالب با مرگ بیشتر از اُنس کودک با آغوش مادرش است#خطبه_6)
#وجه شبه دیگر در اینجا احساس آرامشی است که نگهبان به انسان می دهد. حاصل اعتقاد به مرگ و انس گرفتن با آن، یک آرامشی است که در کنار هیچ نگهبان مادی به دست نمی آید.
معنای عمیقتری که در این تشبیه وجود دارد آن است که این نگهبانیِ مرگ، صرفا نگهبانی از جسم ما نیست بلکه نگهبان روح و دین ما نیز هست. کسی که اعتقاد به مرگ دارد و میداند که این فرصت ها روزی به پایان می رسد در دین خود بیشتر احتیاط میکند.( لَيَمْنَعُنِي مِنَ اللَّعِبِ ذِكْرُ الْمَوْت= یاد مرگ مرا از لهو و لعب بازمیدارد #خطبه_84)
🔔نکته :
نکته جالبی که در اینجا وجود دارد این است که درک مخاطب از ماهیت مرگ، عوض میشود. به راستی اگر قرار است مرگْ نگبهان انسان باشد پس عامل خطرزا چیست؟ عامل خطرزا باید عناصری چون غفلت، دنیاگرایی، ترسو بودن و ... باشد، چنین تشبیهی باعث میشود در قوهی عاقلهی انسان جای مصادیق خطر و مصادیق امنیت کاملا تغییر یابد. این تغییر درک در درون انسان، به شدت انسان را کنترل میکند و رفتارهای او را تغییر میدهد، که امروزه در فلسفه اخلاق از آن به #قدرت_انگاره یاد میکنند.
سومین عنصر زیبایی شناختی #ایجاز است. وجود همه آنچه در مورد این کلام نورانی گفتیم و نگفتیم در غالب سه کلمه سبب پیدایش ایجاز بلاغی# (ایجاز قصر ) شده است. گویا این سه کلمه فریاد می زند که درون من حرف های زیادی برای گفتن نهفته است.
✍️استاد محمد سرافراز، حوزه علمیه قم
#بازیباییهای_نهج، شماره 46
https://eitaa.com/banahjolbalaghe
بسم الله
🔵رحمت دوبعدی پیامبر در نهج البلاغة
🔸طبِيبٌ دَوَّارٌ بِطِبِّهِ قَدْ أَحْكَمَ مَرَاهِمَهُ وَ أَحْمَى مَوَاسِمَهُ يَضَعُ ذَلِكَ حَيْثُ الْحَاجَةُ إِلَيْهِ مِنْ قُلُوبٍ عُمْيٍ وَ آذَانٍ صُمٍّ وَ أَلْسِنَةٍ بُكْم #خطبه_108 نهج البلاغة
🔹طبیبی که به دنبال بیمارانش میگشت در حالیکه مرهمهایش را اثربخش کرده بود و ابزار جراحیاش را گداخته [و آماده] نموده بود اما آن ابزار داغ را [فقط] بر بدن بیمارانی مینهاد که به خاطر قلبی کور، گوشی کَر و زبانی لال نیاز به جراحی پیدا کرده بودند.
🔻در منطق نهج البلاغة مخاطبان پیامبر به دو گروه تقسیم شدهاند: نخست آنان که به بیماری جهل مبتلا بودند و با یک درمان سرپایی مداوا میشدند دوم آنانکه به بیماری عمیقتری مانند لجاج مبتلا شده بودند و جز با داغنهادن مداوا نمیشدند. کارویژهی پیامبر برای گروه نخست، همان ابلاغ پیام الاهی و برای گروه دوم همان جهاد و دفاع بود.
لطف بیان امیرالمؤمنین علیهالسلام این است که با #تشبیه پیامبر به «طبیب»، هر دو کنش پیامبر (ابلاغ و جهاد) را تحت عنوان مداوا که سرشار از اشفاق و مهربانی است، درج کردهاند. این نگاه با خشونتزدایی از جنگها و مجازاتهای پیامبر موجب میشود حتی جنگهای پیامبر نیز به مثابهی جلوهای از رحمت و اشفاق ایشان درک شود. #قدرت_انگاره
↩️چنین درکی از جنگها و مجازاتهای پیامبر میتواند معنای #جهاد ومجازات را تا حدودی تغییر دهد. با این تغییر معنایی، شاید احکامی که در ادله نقلی بر موضوع جهاد یا #مجازات حمل شده نیز از باب تناسب حکم با موضوع، تا حدودی تغییر یابد.
#با_معارف_نهج،شماره 149
https://eitaa.com/banahjolbalaghe
بسم الله
🔵بخیل از فقر میگریزد یا از دارایی؟ (گفتاری از استاد شهید مطهری)
عَجِبْتُ لِلْبَخیلِ یسْتَعْجِلُ الْفَقْرَ الَّذی مِنْهُ هَرَبَ وَ یفوتُهُ الْغِنَی الَّذی إیاهُ طَلَبَ، فَیعیشُ فِی الدُّنْیا عَیشَ الْفُقَراءِ وَ یحاسَبُ فِی الْاخِرَةِ حِسابَ الْاغْنِیاءِ» (#حکمت_121)
میفرماید من تعجب میکنم از این آدمهای مُمسِک که [گمان میکنند] از فقر فرار میکنند به سوی غنا ولی در عمل از غنا فرار میکنند و خودشان را به دامن فقر میاندازند!
چرا؟ برای اینکه اصلا [مگر] فقر و غنا معنایش چیست؟ فقیر یعنی آن که ندارد که بخورد و بپوشد، و غنی یعنی آن که دارد که بخورد و بپوشد. فرقشان در این است که آن میخورد و میپوشد، این نمیخورد و نمیپوشد. اگر بنا بشود که انسان پول را جمع کند که در آخر نخورد و نپوشد پس پول را در واقع برای فقر جمع میکند نه برای غنا. درست است، پیش خودش خیال میکند یک عمر لباس کهنه میپوشد برای اینکه یک وقتی خدای نکرده لباس کهنه نپوشد، یا یک عمر نان و پیاز میخورد که یک روزی فقیر نشود که بخواهد نان و پیاز بخورد. این است که در دنیا مانند فقرا زندگی میکند ولی در قیامت باید حساب اغنیا را پس بدهد.
📚مطهری، فلسفۀ تاریخ، ج2، ص132
#قدرت_انگاره
#با_معارف_نهج البلاغه 229
https://eitaa.com/banahjolbalaghe
https://eitaa.com/joinchat/494927872Ca763d6564a