#نکات_اجتهادی 💠 آسیب‌های فقاهت و تفقه 1️⃣ اینکه فقه از مجرای‌ صحیح‌ آن (کتاب و سنت) تحصیل‌ نشود و به‌ جای‌ رجوع‌ به‌ ادله‌ قطعی‌به‌ معیارهای‌ #ظنی‌ و گمانی‌ پناه‌ ببریم‌. 2️⃣ اینکه فقه‌ از جنبه‌ عملی‌ بیرون‌ آمده‌ و جنبه‌ #ذهنی‌ و تمرینی‌ پیدا کند. مسائلی‌ وجود دارد که‌ شاید در طول‌ یک‌ قرن، یک‌ بار هم‌ اتفاق‌ نیافتد. تحقیق‌ در این‌ مسائل‌ هر چند ورزش‌ فکری‌ است‌ ولی‌ چون‌ تماسی‌ با زندگی‌ انسان‌ ندارد، فقه‌ را از حالت‌ حیاتی‌ و پویایی‌ وارد جهان‌ ذهنی‌ و فکری‌ می‌کند. 3️⃣ اینکه جریانهای‌ موجود در بازار مسلمین‌ بر قواعد اسلام‌ تطبیق‌ داده‌ شود. اگر فقیه‌ با تجرد ذهنی‌ به‌ استنباط‌ احکام‌ آنها بپردازد خوب است، اما هرگاه‌ نتیجه‌ استنباط‌ منفی‌ شد، اگر بخواهد از طریق‌ #حیل‌_شرعی‌ نظر مثبت‌ بدهد، فقه‌ آسیب‌ خواهد دید. 4️⃣ اینکه فقیه خود مسئله‌ را با ماهیت‌ واقعی‌ آن‌ مطالعه‌ نکند و از طریق‌ عناوین‌ ثانویه‌ و ... حکم‌ آن‌ را صادر نماید. مثلاً‌ فقیه‌ باید حکم‌ واقعی‌ بیمه‌ را استنباط‌ کند نه‌ اینکه‌ با #تحمیل، یکی‌ از عناوین‌ رایج‌ در فقه‌ را بر آن‌ تطبیق‌ کند. 5️⃣ اینکه در کتاب‌ و سنت‌ #دقت‌ لازم‌ به‌ عمل‌ نیاید. در آیات‌ قرآن‌ دلایلی‌ بر برخی از احکام‌ وجود دارد که‌ همواره‌ فقها از آن‌ غافل‌ بوده‌اند. این‌ نوع‌ استنباط‌ها در سخنان‌ ائمه‌ اطهار (ع) وجود دارد، که نوعی‌ قرآن‌شناسی‌ می‌خواهد تا در سایه‌ آیات‌، قسمتی‌ از احکام‌ که ظاهراً غیر منصوص‌ است، روشن‌ شود 📚 ر.ک: مقاله «مبانی تحول پذیری فقه در گفت و گو با آیت الله #سبحانی (دام ظله)» 👈 نکات #اجتهادی بیشتر را اینجا ببینید.

💠 مناظره استاد اسلامیان با استاد علیدوست 👈🏻 با موضوع: «بررسی نقش استقلالی عقل و مقاصد الشریعه در استنباط احکام» 🔹 استاد اسلامیان: استاد علیدوست احکام شریعت را دو قسم می‌دانند: احکام مکشوف (حکمی که دلیل عام یا خاص در شریعت در مورد آن وجود دارد) و احکام غیر مکشوف. به نظر ایشان در احکام غیر مکشوف عقل ما در بسیاری از موارد، ملاکات و مصالح و مفاسد را می‌تواند درک کند و عقل سند استقلالی است. ایشان ادله‌ای عقلی و نقلی برای اثبات این مطلب اقامه کرده‌اند. 👈🏻 اما به نظر ما ادله‌ قابل خدشه است. در آیات، ارجاع به عقل تنها در مورد عبرت‌ها و مباحث اعتقادی است. حضرت استاد لطفا یک مورد به ما نشان دهند که قرآن در حوزه #شناخت_احکام ما را به عقل ارجاع داده باشد! در روایات هم در امثال «إِيَّاكَ أُثِيبُ وَإِيَّاكَ أُعَاقِبُ‌» که خطاب به عقل شده، به این معنا نیست که عقل می‌تواند مصالح احکام را بفهمد، بلکه مقصود این است که شارع مقدس دیوانه را عقاب نخواهد کرد. همچنین استدلال به روایت «وَعَرَفُوا بِهِ الْحَسَنَ مِنَ الْقَبِيحِ» برای اثبات استقلال عقل در کشف احکام بسیار عجیب است! چون در ذیل روایت سائل می‌پرسد: «فَهَلْ يَكْتَفِي الْعِبَادُ بِالْعَقْلِ دُونَ غَيْرِهِ ...؟» امام می‌فرماید: «فَلَمْ يَجِدْ عَقْلَهُ يَدُلُّهُ عَلَى ذَلِكَ وَعَلِمَ أَنَّهُ لَا يُوصَلُ إِلَيْهِ إِلَّا بِالْعِلْمِ وَطَلَبِهِ ...». ذیل روایت تصریح می‌کند که عقل نمی‌تواند به احکام برسد. 🔸 استاد علیدوست: سخن ما چیزی جز قاعده تبعیت احکام از مصالح و مفاسد و قاعده #ملازمه که مورد قبول همه عدلیه است، نمی‌باشد. ادله ما اگر قابل خدشه باشد، اصل دلیلیت عقل قطعی نباید زیرسوال برود. علما در موارد فراوانی عقل را به‌عنوان یکی از ادله اربعه مطرح کرده‌اند. در بین علما تنها سه نفر (شیخ انصاری و محقق اصفهانی و محقق خویی) در استدلال به عقل اشکال کرده‌اند و معتقدند قاعده ملازمه کبرایی است که صغری ندارد. اما همین بزرگواران در موارد متعددی فقط و فقط به عقل مراجعه کرده‌اند. آقای اسلامیان! آیا شما قاعده ملازمه را قبول ندارید؟! درست است که آسید مصطفی خمینی هم این قاعده را نپذیرفته، ولی مرحوم #نائینی تصریح می‌کند که تصور قاعده ملازمه، مستلزم تصدیق آن است. نسبت به ادله نقد شده نیز باید بگوییم: ممکن است برخی از ادله مورد خدشه باشد، اما مجموعه‌ اسناد و نظام روایی، از باب تجمیع ظنون دال بر قاعده ملازمه است. بلکه به نظر ما در موارد تعارض، عقل قطعی حتی بر #نص هم مقدم می‌شود. علامه #حلی این نظریه را مطرح کرده است. 🔹استاد اسلامیان: جناب استاد علیدوست! چرا از پاسخ سوال من طفره می‌روید؟ من سوال کردم چگونه از آیات و روایات این مطلب را استفاده کرده‌اید؟ شما بحث را می‌برید به اینکه من ملازمه را قبول دارم یا نه؟ لطفا جواب اشکالات مرا بدهید. اتفاقا محقق اصفهانی که خدای علوم عقلی است، به استقلال عقل در کشف احکام اشکال می‌کند. استاد علیدوست مواردی از عبارات ایشان یا مرحوم خویی آورده‌اند که مدعای خود را ثابت کنند، اما با دقت در کلمات محققین اصفهانی و خویی مشخص می‌شود که مباحث ایشان در مقام امتثال است، نه کاشفیت حکم عقل از حکم شرع. علاوه بر این، در هیچ جا از کتب استاد علیدوست بحث «تجمیع ظنون» در مورد ادله مطرح نشده است. 🔸 استاد علیدوست: دقت در عبارات محقق اصفهانی و مرحوم خویی مدعای ما را اثبات می‌کند. هم مقام امتثال و هم مقام تزاحم، مقام #استنباط هستند. امتثال غیر از اجراست که کاشفیت ندارد. مثل نقل و نبات در فقه مواردی داریم که فقها به دوران بین تعیین و تخییر که بحثی عقلی است، استدلال کرده‌اند. هر جا که حکم عقل مطرح شده، برای کشف حکم شرع است. 🔹 استاد اسلامیان: خیلی عجیب است! نه حرف آقای اصفهانی و نه آقای خویی ربطی به باب تزاحم ندارد. بحث وجوب تقلید اعلم و وجوب فوری و... چه ربطی به تزاحم دارد؟ در کجای عبارات محققین اصفهانی و خویی (در دو عبارت نقل شده در کتب شما) با استدلال به دوران بین تعیین و تخییر، حکم شرعی اثبات شده؟ آقای خویی بارها تصریح کرده که نمی‌توان استقلالا به عقل مراجعه کرد. شما چطور به ایشان این سخنان را نسبت می‌دهید؟ مشکل اینجاست که استاد علیدوست منضبط و روشمند بحث نمی‌کنند و برداشت‌های خود را به آیات و روایات #تحمیل می‌کنند. خواهشا جواب سوال اول من را بدهید. 🔸 استاد علیدوست: آقای اصفهانی هم از نظر عقلی و هم از نظر شرعی بررسی کرده است. مگر شما معیارید که خلاف حرف شما، اشتباه و خطا و انحراف باشد؟! 🔹 استاد اسلامیان: من معیار نیستم، ولی شما هم معیار نیستید. مخاطبان با شنیدن ادله طرفین می‌توانند #حق را تشخیص دهند. 🎙 صوت مناظره 👇🏻 🌐 https://eitaa.com/dar_masire_ejtehad/2385 ✍🏻 متن کامل مناظره به زودی در همین کانال منتشر خواهد شد.