✍️ الیویه روآ (Olivier Roy) استاد نظریه‌های اجتماعی و سیاسی در دانشگاه اروپایی فلورانس ایتالیاست. تخصص او در پیوند دادن دین و سیاست و همچنین مباحث مربوط به اسلام سیاسی و تأثیرات آن بر جوامع اروپایی و اسلامی از او چهره‌ای برجسته در میان متخصصان جنبش‌های جدید اسلامی ساخته است. این اسلام‌شناس فرانسوی که به نظریه «شکست اسلام سیاسی» شناخته می‌شود، باور دارد که اسلام سیاسی نه تنها زاده مدرنیسم است، بلکه هیچ راهی جز پذیرش منطق آن ندارد.
🔹الیویه روآ، این روزها با تحولات اخیر #افغانستان، به شدت محل رجوع بسیاری از مجامع علمی و رسانه‌ای قرار گرفته است. بی‌شک مهمترین سؤال پیش روی این داعیه‌دار #شکست_اسلام_سیاسی آن است که چرا شاهد رویش دوباره #اسلامگرایی در افغانستان هستیم.
🔹روآ چند روز پیش در گفتگویی با بی بی سی عربی، به مناسبت بیستمین سالگرد ۱۱ سپتامبر و قدرت گرفتن دوباره طالبان، به تازه‌ترین دیدگاه‌های خود پیرامون جنبش‌های اسلامی و آینده پیوند اسلام و سیاست پرداخت.
🔹او در این مصاحبه همچنان تأکید می‌کند که اسلام سیاسی به عنوان پروژه‌ای برای اداره کردن کشور و برقراری حکومت اسلامی شکست خورده است و ما شاهد جایگزینی برای پروژه اسلام سیاسی هستیم و آن عبارت است از نوعی اصول‌گرایی جدید و اسلامگرایی فرهنگی در جوامع بدون الگوی سیاسی.
🔹در این الگوی جدید حکومت‌های استبدادی عربی به عنوان جایگزینی برای اسلام سیاسی مجری اسلامگرایی می‌شوند. وی معتقد است که ما پس از دوره اسلام سیاسی در دهه 1990، الان به دوره #پساسلفیت منتقل شده‌ایم؛ از نگاه او الگوی سلفیت در حال کشیدن نفس‌های آخرش است و ما شاهد نوعی تنوع و تسامح در میدان دینداری هستیم.
🔻متن این مصاحبه را با کمی تلخیص در ادامه تقدیم می‌کنیم:
🔸بی بی سی عربی: شما از مهمترین نظریه‌پردازان بی‌اثر بودن نظریه #جنگ_تمدن‌ها هستید، آیا هنوز بر این موضع خودتان بعد از گذشت 20 سال از حوادث 11 سپتامبر پابرجا هستید؟
🔹الیویه روآ: بله، بنده معتقد هستم نظریه‌هایی که بعد از حوادث 11 سپتامبر درباره جنگ تمدن‌ها شکل گرفت درست نبود. زمانی که حمله‌های 11 سپتامبر رخ داد صداهایی بلند می‌گفت: «مسلمانان ارزش‌های ما را به چالش می‌کشند». منظور از این ارزش‌ها، ارزش‌هایی مانند دموکراسی، حقوق هم‌جنس‌گراها، فمینیسم و... بود. اما ما بعد از 16 سال از این قضیه شاهد بودیم که آمریکایی‌ها دونالد ترامپ را به ریاست‌جمهوری انتخاب کردند، کسی که برنامه‌هایش عبارت بود از مخالفت با فمینیسم و همجنسگرایی و مخالفت با حقوق اقلیات. پس مسئله دیگر مسئله ارزش‌های غربی نیست که بخواهد جایگاهش را در جهان سنتی حفظ کند. مثلا اگر به آمریکا دقت کنید در آنجا جنگ تمدن‌ها نیست بلکه جنگ فرهنگ‌ها و ارزش‌ها است؛ زیرا در آمریکا از دهه 1970 به بعد یك جبهه مسیحی ملی‌گرا به وجود آمد که مخالف با همجنسگرایی و اقلیات و مهاجران بود و در نقطه مقابل آن نیز یک جبهه لیبرال.
🔸بی بی سی عربی: شما در آثار خود از شکست پروژه اسلام سیاسی سخن گفته‌اید اما می‌بینیم که امروز طالبان دوباره به قدرت بازگشته‌اند، آیا هنوز هم بر نظرتان پابرجا هستید؟
🔹الیویه روآ: البته، #اسلام_سیاسی به عنوان پروژه‌ای برای مدیریت قدرت و جامعه از طریق یک دولت اسلامی شکست خورد. برای مثال شما اگر به #اخوان المسلمین در مصر بنگرید که به علت قلع و قمع آنها و یا از دست دادن پایگاه مردمی خود در مصر شکست خوردند و یا در تونس نیز نتوانستند مخالفان را جذب کنند و مجبور شدند که در بازی دموکراسی وارد شوند. باید در نظر داشت که به موازات شکست پروژه اسلام سیاسی، نوع دیگری از اصول‌گرایی دینی و فرهنگی ظهور کرد که دیگر رنگ و بوی سیاست به خود ندارد و نوعی بازسازی اسلامگرایی توسط استبدادهای عربی است.
🔹اگر به دهه 1990 نگاه کنید می‌بینید که این اسلام‌گرایان بودند که مجری حسبه (هیئت‌های امر به معروف و نهی از منکر) بودند و به مجازات هم‌جنس‌گرایان می‌پرداختند، اما الان این کار را چه کسانی انجام می‌دهند؟ دادگاه‌هایی که زیر نظر دولت‌ها است.
نظریه من این است که ما پس از پروژه اسلام سیاسی در دهه 1990 به یک دوره‌ای منتقل شده‌ایم که می‌توان آن را دوره پساسلفیت نامید. زیرا الگوی سلفیه نفس‌های آخرش را می‌کشد و ما الان شاهد تنوع در میدان دینداری هستیم. در دهه 1990 مسلمان خوب فقط مسلمان سلفی بود اما الان ما شاهد بازگشت صوفیه در مصر و مغرب و حتی ترکیه هستیم. در مغرب کسانی را می‌بینیم که در علنی کردن روزه‌خواری در ماه رمضان تردیدی به خود راه نمی‌دهند.
🔹جنبش‌های #بهار_عربی ایده دستیابی به شهروندی غیرمشروط به وابستگی دینی را مطرح کردند. ما در حال حاضر نسلی داریم که نسبت به نسل‌های قبلی مدارای بیشتر و سختگیری کمتری نسبت به مسائل هویتی دارد. تنها مشکل پیدا کردن یک مدل سیاسی مناسب است.
(ادامه دارد)
@dolatedin
🔹العرب: حزب اسلامگرای «عدالت و توسعه» در جریان انتخابات پارلمانی مراکش مقابل احزاب لیبرال شکست سختی متحمل شد و «سعدالدین عثمانی»، نخست‌وزیر و رهبر این حزب از راهیابی به پارلمان باز ماند.
🔹«عبدالوافی لفتیت»، وزیر کشور مراکش، پنجشنبه، 18 شهریور در نشست خبری اعلام کرد که در انتخابات پارلمانی اخیر، پس از شمارش 96 درصد آرا، حزب «تجمع ملی لیبرال‌ها» به رهبری «عزیز اخنوش»، وزیر کشاورزی و میلیاردر مراکشی، با کسب 97 کرسی از 395 کرسی پیروز انتخابات شد و حزب اخوانی «عدالت و توسعه» که از سال 2011 در قدرت بود، تنها به 12 کرسی دست یافته است.
🔹حزب لیبرال دیگر مراکش - حزب «اصالت و مدرنیته» - توانست 82 کرسی را به دست آورد و حزب محافظه‌کار استقلال نیز 78 کرسی پارلمان مراکش را از آن خود کرد.
✍️ نتایج این انتخابات چرخشی عظیم در فضای سیاسی #مراکش را نشان می‌دهد. سال 2016 و در انتخابات قبلی حزب «تجمع ملی مستقلین» فقط 37 کرسی را برد بود، در حالیکه سال 2016 حزب اسلامگرای «عدالت و توسعه» 125 کرسی را در اختیار گرفته بود.
🔹مراکش دارای نظام سلطنتی مشروطه است و پادشاه اختیارات گسترده‌ای دارد. پادشاه مراکش، نخست وزیر را از حزبی که برنده انتخابات شده انتخاب می‌کند. نخست وزیر نیز وزاریش را انتخاب کرده اما باید به تایید شاه برسد. شاه مراکش در رابطه با وزارتخانه‌های کلیدی، از جمله وزارت خارجه و وزارت دفاع، حرف آخر را می‌زند.
🔹همین قدرت سلطنتی بود که #سعدالدین_عثمانی را که در شهریورماه گذشته از عادی‌سازی روابط میان امارات و اسرائیل انتقاد می‌کرد، در دی‌ماه همان سال در کنار جرد کوشنر و مئیر بن‌شبات نشاند و مجبور به امضای بیانیه شناسایی اسرائیل کرد. همین کافی بود تا وجهه اسلامگرایی این حزب نزد بدنه مردمی آن به شدت ضربه بخورد.
🔹در پی این شکست، عبدالله #بن_کیران، دبیر کل سابق حزب عدالت و توسعه و نخست وزیر مراکش در سال‌های 2011 تا 2017، پنجشنبه در فیس‌بوک خود نوشت: «پس از اطلاع از شکست دردناکی که حزب ما در انتخابات پارلمان متحمل شد، به نظر من در این شرایط دشوار باید دبیرکل مسئولیت این شکست را بر عهده گیرد و استعفای خود را از رهبری حزب ارائه دهد».
🔹این شکست ضربه سنگین دیگری به وجهه سیاسی #اخوان المسلمين در عرصه بین‌المللی وارد کرده و بسیاری آن را نتیجه افول اسلامگرایی در جهان عرب خواندند. اگر در ژوئیه گذشته #قیس_سعید، رئیس جمهور #تونس، با استناد به قانون اساسی پارلمان اخوانی را قلع و قمع کرد، این بار این خود مردم هستند که در انتخاباتی با مشارکتی بالاتر از گذشته، حزب اخوانی را در انتهای لیست احزاب پیروز قرار دادند.
#شکست_اسلام_سیاسی
@dolatedin